Lúc 9.30 phút sáng thứ Năm, 11 tháng 9 năm 2003 (giờ Roma và giờ Slovakia, tức khoảng 14.30 chiều thứ Năm 11/09/2003 giờ Việt Nam), ÐTC lên đường thực hiện chuyến viếng thăm quốc tế lần thứ 102, tại cộng hòa Slovakia. Sau 1 giờ 40 phút bay, ÐTC Gioan Phaolô II đến thủ đô Bratislava, chặng đầu tiên của chuyến viếng thăm 4 ngày tại Slovakia, mà cao điểm là thánh lễ phong chân phước cho hai vị tử đạo dưới thời cộng sản, vào chúa nhật 14 tháng 9 năm 2003.

Với dân số gần nửa triệu (428,672), thủ đô Bratislava nằm bên bờ sông Danube. Trước đây, Slovakia là phần đất kết thành cộng hòa Tiệp Khắc; nhưng vào năm 1993, thì cộng hòa Tiệp Khắc chia ra làm hai: cộng hòa Tchèque và Cộng Hòa Slovakia. Từ đó Bratislava trở thành thủ đô của cộng hòa Slovakia. Ra đón ÐTC tại phi trường, gồm có các vị lãnh đạo chính phủ, những vị lãnh đạo giáo hội, những đại diện các cộng đoàn thiểu số và những đại diện cho các tôn giáo khác. Ra khỏi máy bay, ÐTC ngồi trên chiếc xe lăn, và được thang máy đưa cả người lẫn xe lăn từ cửa máy bay xuống mặt đất. ÐTC trông có vẻ mệt mỏi.

Trong bài diễn văn chào mừng ÐTC, Tổng thống cộng Hòa Slovakia gọi ÐTC là vị có uy tín trên thế giới, và mang sứ điệp hy vọng đến cho dân tộc Slovakia. Ông nói:

"Ðức Thánh Cha đến thăm chúng tôi lần này không phải là lần đầu tiên. Niềm vui của chúng tôi vì chuyến viếng thăm lần thứ ba nầy, lại trở thành to lớn hơn nữa, xét vì chuyến viếng thăm nầy được thực hiện trong thời gian kỷ niệm 25 năm giáo hoàng của ngài. Cả hai chuyến viếng thăm trước của ÐTC đã để lại trong tâm hồn chúng tôi những dấu vết sâu xa. Tôi xin cám ơn Ngài vì đã đến thăm lần nữa, để mang sứ điệp hy vọng đến cho những con người sinh sống nơi phần đất nầy, nằm dưới chân ngọn núi Tatra, một đất nước gần gủi với ngài và được ngài biết đến thật nhiều. Lần này ngài đến thăm, để nuôi dưỡng niềm hy vọng trong con tim chúng tôi, nuôi dưỡng tình thương, sự khiêm tốn, những giá trị mà ngài tuyên xưng và thực hiện trong trọn cả cuộc đời. Thưa Ðức Thánh Cha, Ðất nước Slovakia, và toàn thế giới đều có lòng tôn trọng ngài. Chúng tôi mộ mến ngài vì cố gắng không mệt mỏi, để phổ biến hòa bình và tình thương trên toàn thế giới. Ngài đã chỉ rõ những nền tảng trong việc cổ võ phẩm giá con người và trong việc phân phối công bằng các tài nguyên. Ðức Thánh Cha nhìn tương lai đất nước chúng tôi, được xây dựng bởi lòng thống hối từ những sai lầm và những lạc lối, bởi sự tha thứ và cảm thông lẫn nhau. Những lập trường rõ ràng của ÐTC là thách thức to lớn vào lúc bắt đầu Ngàn Năm Kitô thứ ba, đúng như được trình bày trong bức Tông Thư của ngài "Khởi đầu ngàn năm mới". Với cảm thông, chúng tôi đón nhận những lời mới đây ngài gởi đến các cơ chế âu châu cũng như đến từng quốc gia thành viên. Chúng tôi chấp nhận niềm xác tín của ÐTC rằng những giá trị luân lý và dân sự phải kết thành nền tảng cho tổ chức của mọi xã hội. Ðức Thánh Cha được thế giới nhìn đến như là thẩm quyền luân lý kêu gọi những nhà chính trị hãy thi hành tình liên đới và bảo đảm một cuộc sống xứng đáng cho tất cả mọi người. Trong thế giới hiện nay, con đường xây dựng còn dài. Dân Tộc tại Ðất Nước Slovakia, --- với hai đặc điểm là sự khiêm tốn và tinh thần hiều khách, --- tiếp đón ÐTC như là kẻ mang đến Ðức Tin, tình yêu thương và niềm hy vọng. Chúng tôi tiếp đón ngài với đôi tay rộng mở, như xưa kia đã tiếp đón hai thánh Cyrillô và Mêtôdiô mà ngài đã đặt làm Thánh Quan Thầy của Âu Châu. Thưa ÐTC, xin kính chào ngài đến thăm Slovakia!"

Trong bài đáp từ, ÐTC chỉ đọc những lời mở đầu và phần kết của bài diễn văn đầu tiên của ngài. Người phát ngôn của Tòa Thánh, tiến sĩ Navarro Valls, giải thích sau đó cho các ký giả biết rằng, mặc dù ÐTC muốn đọc trọn bài diễn văn, nhưng nếu có thể làm nhẹ bớt đi những cố gắng ngài ít mệt hơn, thì tôi nghĩ là nên làm như vậy". Những phần còn lại của bài diễn văn thì do một linh mục đọc thay. Thật ra, đây không phải là lần đầu tiên ÐTC không đích thân đọc trọn cả bài diễn văn. Nhưng đây là lần đầu tiên, ÐTC không đọc được trọn bài diễn văn trong nghi thức đón tiếp ngài đến thăm.

Sau đây chúng ta hãy theo dõi vài đoạn trích chính từ bài diễn văn đầu tiên của ÐTC tại Phi Trường Thủ Ðô Bratislava.

"Thưa ngài Tổng Thống, thưa Quý vị, Chư Huynh đáng kính trong hàng giám mục,

Và Anh chị em rất thân mến,

Tôi cảm tạ Thiên Chúa vì đã cho phép tôi đặt chân lần thứ ba lên mảnh đất Cộng Hòa Slovakia đáng mến yêu! Tôi đến như là người hành hương của Tin Mừng, để mang đến cho tất cả lời chào của bình an và hy vọng. Tôi xin bày tỏ lòng tôn trọng đối với ngài tổng thống của cộng hòa Slovakia, tôi xin cám ơn ngài vì những lời tốt đẹp để đón tiếp tôi nhân danh tất cả mọi người dân sinh sống tại đất nước nầy. Cùng với ngài, tôi xin chào các Thẩm Quyền dân sự và quân sự, với lòng biết ơn vì sự dấn thân tổ chức chuyến tông du nầy.

Tôi ôm hôn những anh em giám mục của tôi, cùng với Ðức Cha Frantisek Tondra, giám mục Spisss, chủ tịch Hội Ðồng Giám Mục Slovakia, và Ðức Hồng Y đáng kính Jan Chryzostom Korec, giám mục Nitra. Tôi xin gởi lời chào thăm thân tình trong Chúa, đến tất cả mọi người nam nữ sinh sống, làm việc, đau khổ và hy vọng tại đất nước Slovakia nầy, và tôi khẩn xin Thiên Chúa tối cao chúc lành cho từng người.

Lịch sử dân sự và tôn giáo của Slovakia đã được viết lên với sự đóng góp của những chứng nhân anh hùng và năng động của Tin Mừng. Tôi muốn nói lên lòng khâm phục đối với tất cả mọi người. Tôi nghĩ đến hai thánh anh em nổi tiếng quê thành Thesssalonica, tức hai thánh Cyrillo và Mêtodio, tông đồ của người Slavô; nhưng tôi cũng còn nghĩ đến những vị đầy tớ Chúa đã quảng đại phục vụ Thiên Chúa và con người, những kẻ đã dọi sáng những con đường của đất nước nầy, bằng những nhân đức của họ. Thêm vào con số các ngài, giờ đây có thêm đức giám mục Vasil Hopko, và nữ tu Zdenka Schelingova, mà tôi sẽ vui mừng ghi vào sổ những vị Chân Phước vào chúa nhật (14/09/2003). Tất cả các ngài đã để lại một mùa gặt phong phú điều tốt trong phần gia tài văn hóa tại Slovakia. Thật vậy, lịch sử của mảnh đất nầy có thể được nhìn xem như là lịch sử của lòng trung thành với Chúa Kitô và với giáo hội của Người.

Trong tương lai gần, đất nước của quý vị và của anh chị em, sẽ trở thành thành viên trọn vẹn của Liên Hiệp Âu Châu. Anh chị em rất thân mến, hãy mang đến cho việc xây dựng căn cước mới của Âu Châu phần đóng góp của truyền thống kitô phong phú của anh chị em. Anh chị em đừng chỉ bằng lòng với chỉ ước muốn đi tìm những lợi lộc kinh tế. Thật ra, một sự giàu có to lớn, cũng có thể khai sinh sự nghèo cùng to lớn. Chỉ nhờ việc xây dựng, dù với hy sinh và trong những khó khăn, một xã hội biết tôn trọng sự sống con người trong tất cả mọi hình thức của nó, một xã hội biết cổ võ gia đình như là nơi của tình thương hỗ tương và của sự trưởng thành của con người, một xã hội biết tìm kiếm công ích, và biết lắng nghe những đòi hỏi của những kẻ yếu đuối hơn, người ta mới có được bảo đảm cho một tương lai được xây trên những nền tảng vững chắc và phong phú những điều tốt cho tất cả mọi người.

Chuyến hành hương nầy của tôi sẽ đưa tôi đến thăm các giáo phận Bratislava, Trenava, Bankska Bystrica và Ronava. Nhưng trong giây phút nầy, tôi muốn ôm hôn, ít ra trong tinh thần, tất cả mọi người con của đất nước Slovakia, cùng với những đại diện cho những nhóm thiểu số và những nhóm thuộc các tôn giáo khác. Tôi muốn có thể gặp và nói chuyện với tất cả mọi người. Muốn đến thăm các ghia đình, đi qua khắp nẻo đường, đến trong tất cả mọi cộng đoàn căn bản của Quốc Gia đáng mến nầy. Anh chị em rất thân mến, anh chị em hãy biết rằng Ðức giáo hoàng nghĩ đến từng người và cầu nguyện cho tất cả.

Nguyện xin Thiên Chúa chúc lành cho Slovakia và ban cho tất cả anh chị em hòa bình, sự thịnh vượn và sự hòa hợp an bình, trong tình huynh đệ, và trong sự thông cảm lẫn nhau."

Sau nghi thức đón tiếp tại Phi Trường, ÐTC lên xe về Tòa Sứ Thần Tòa Thánh. Tại đây vào lúc 12.30 trưa (giờ Roma và giờ Slovakia), ÐTC tiếp tổng thống Slovakia, ông Rudolf Schuster, rồi sau đó ÐTC cũng tiếp kiến riêng từng vị, Ông chủ tịch quốc hôi và Ông Thủ Tướng chính phủ.

Vì lý do sức khỏe, mỗi ngày ÐTC chỉ thực hiện một biến cố mà thôi. Trong bốn ngày viếng thăm, ÐTC luôn nghỉ đêm tại Tòa Sứ Thần Tòa Thánh ở thủ đô Bratislava. Ban ngày, ÐTC đi thăm một địa điểm, tại những giáo phận mà hai lần viếng thăm trước ngài chưa đến thăm được.

Vần đề an ninh của ÐTC cũng được tổ chức chu đáo. Chính quyền đã huy động khoảng 6,000 cảnh sát và nhân viên an ninh để bảo vệ cho ÐTC.

Theo lần kiểm kê dân số năm 2001, có đến 84% của tổng số 5 triệu 4 dân tin vào Thiên Chúa; và 70% dân số tuyên bố mình là người công giáo.

Kể từ khi Slovakia được thoát ra khỏi chế độ cộng sản đến nay (2003), ÐTC Gioan Phaolô II đã tỏ ra quan tâm đặc biệt chăm sóc mục vụ cho Giáo Hội Slovakia. ÐTC đã bổ nhiệm hai vị hồng y, và tất cả các giám mục hiện nay; năm 1995, ÐTC đã nâng giáo phận Kosice lên thành Tổng giáo phận; năm 1997, ngài thiết lập phủ tông tòa Kosice dành cho các tín hữu công gíao theo nghi thức Byzantine, và đã nâng bậc nhiều nhà thờ thành Vương Cung Thánh Ðuờng; năm 1980, ÐTC thiết lập bên Canada một giáo phận tòng nhân hai thánh Cyrillo va Metodio, dành cho những tín hữu Slovak theo nghi thức Byzantine; năm 1997, tại Roma, ÐTC thành lập Giáo Hoàng Học Viện Slovak hai Thánh Cyryllo và Mêtodio. Giáo Hội Công Giáo tại Slovakia hiện nay có 8 giáo phận, với tổng số linh mục là 2,474 vị, và 867 đại chủng sinh.