WASHINGTON 19/01/05 -Một nhà ngoại giao người Hoa Kỳ từng phục vụ dưới thời ĐGH PiôXII tại Tòa Thánh Vatican đã viết hồi ký nói rằng rồi ra vị Giáo Hoàng này sẽ được phong thánh.

Cuốn sách có tựa đề “Bên Trong Tòa Thánh Vatican Dưới Thời ĐGH Piô XII: Hồi Ký Của Một Nhà Ngoại Giao Hoa Kỳ Trong Thế Chiến Thứ Hai” (Inside The Vatican of Pius XII : The Memoir of an American Diplomat During World War II)

Tác giả hồi ký là ông Harold Tittmann, Jr. phụ tá của ông Myron Taylor, đại diện của Tổng Thống Hoa Kỳ Franklin Roosevelt cạnh Tòa Thánh Vatican từ năm 1940 đến năm 1946. Sách có giá bán 13.95 Mỹ kim.

Hồi ký đưa ra những câu chuyện chưa nơi nào công bố và những bằng chứng đầy sức thuyết phục cho thấy những lời cáo buộc ĐGH PiôXII là vị “Giáo hoàng ủng hộ Phát Xít Đức”là vô căn cứ, thiếu nền tảng.

Điểm cuốn sách hồi ký nói trên là hai ông William Doino, Jr. và ông Joseph Bottum. Hai ông viết rằng tác giả Tittmann bây giờ đã chết nhưng trước đây người ta cứ dẫn chứng ông để đưa ra những luận điệu chống lại ĐGH Piô XII. Trái lại trong tập hồi ký, chính ông Tittmann đã mô tả đức Giáo Hoàng PiôXII thời chiến có bộ mặt hoàn toàn khác hẳn như thế.

Hai ông Doino và Bottum viết: “ Hồi ký này có lẽ là những tài liệu quan trọng nhất trong vòng hơn 20 năm nay được xuất bản để nói về Đức Piô XII và những tài liệu này cho thấy không có gì để lên án ĐGH mà hoàn toàn để bảo vệ Đức Giáo Hoàng và Giáo Hội Công Giáo

Trong tập hồi ký ông Tittmann, một tín hữu giáo phái Tin Lành Episcopal và là một cựu chiến binh thế chiến thứ nhất, nhấn mạnh rằng “ĐGH Piô XII rất ghét lý tưởng Đức Quốc Xã và tất cả những gì lý tưởng này chủ trương”. Ông cũng khen ĐGH có tài ngoại giao, là người cương quyết và có khả năng. Ngài có thể nhìn thấy cả hai mặt của một vấn đề.

Tập hồi ký dầy 224 trang tiết lộ những chính sách của các phong trào nổi lên chống Đức Quốc Xã đã có ảnh hưởng đến những hành động của ĐGH PiôXII trong thời chiến. Các phong trào này đã khuyên ĐGH không nên công khai đưa ra những lời chỉ trích, đặc biệt là là lên án Đức Quốc Xã vì sợ rằng sẽ càng gây thêm đổ máu cho dân chúng.

Tác giả Tittmann đưa ra bằng chứng cụ thể là ngay sau khi chiến tranh thứ hai vừa bùng nổ, ĐGH PiôXII đã ra lệnh cho đài phát thanh Vatican lên án tội ác chiến tranh của Đức Quốc Xã đối với người Công Giáo và Do Thái ở Ba Lan. Tác giả Tittmann viết nguyên văn như sau: “Ở Ba Lan, sau mỗi lần phát thanh lên án Đức Quốc Xã, thì bình lính Đức chọn một địa phương trả thù dân chúng một cách ghê sợ. Các vị Giám Mục Ba Lan đã vội báo tin về Tòa Thánh Vatican và việc lên án Đức Quốc Xã qua đài phát thanh đã không được tiếp tục”

Ông Tittmann viết tiếp: “ Cá nhân tôi, tôi không giúp được gì nhưng cảm thấy Đức Thánh Cha đã chọn đường lối tốt hơn là không nên nói ra để cứu vớt được thêm nhiều sinh mạng nữa. Ai có thể dám chắc Đức Quốc Xã sẽ hành động ra sao trong cơn giân dữ nếu cứ bị Tòa Thánh công khai lên án chí trích ?”

Ông Tittmann đã chứng kiến cả một hệ thống cứu trợ của Tòa Thánh nhằm trợ giúp những người Do Thái bị hành hạ, Ông cũng biết trương mục ngân hàng bí mật của cá nhân Đức Thánh Cha trong ngân hàng ở Mỹ dùng cho việc cứu trợ trong thời chiến.

Ông Tittmann cũng nói rằng đức Hồng Y Maglione đã khuyên các nhà ngoại giao đồng minh là hãy thiêu hủy tất cả các tài liệu mà quân thù có thể lợi dụng được để khai thác.

Do vậy trong cuốn sách điểm tập Hồi Ký nói trên, hai tác giả đã viết rằng những tài liệu ngoại giao còn sót lại chỉ mô tả được phần nào về các hoạt động của ĐGH Piô XII.

Ông Tittmann viết về đời sống tinh thần của đức Piô XII như sau: “Trong một thời gian, tôi không biết hết được những đức tính tinh thần vĩ đại của Ngài, nhưng dù ở xa hay ở gần Ngài, thì ai cũng biết được những đức tính vĩ đại đó và rất có thể trong tương lai người ta sẽ đánh giá Ngài là bậc thánh”.