TÌNH KHÚC THÁNG MƯỜI MỘT: HÁT TRÊN ĐƯỜNG VỀ
Bên Mỹ, bằng quan trọng nhất là bằng lái xe. Ở Louisiana thì cứ bốn năm phải lấy bằng lại, chụp hình lại, kê khai rõ nặng bao nhiêu, cao bao nhiêu, mắt màu gì, và không được phép quên con số an ninh xã hội, là con số đã được phán xét phân loại sang hèn tốt xấu ở nước này hẳn hòi rồi. Đây cũng là thẻ "căn cước ID" được hỏi kỹ nhất. Hình chụp thì chỉ mất mấy chục giây, mà phải mang nó đi trình diện thiên hạ cả bốn năm liền. Ông cảnh sát đuổi xe phạt cũng đòi hỏi thăm hình trong bằng lái. Nhân viên ngân hàng cũng yêu cầu được nhìn cho rõ. Người ghi phòng khách sạn cũng đòi coi mắt, tai, mũi, họng... xem có phải là thứ thiệt không!
HÌNH CHỤP TRONG BẰNG LÁI XE
Điều đặc biệt là chẳng mấy ai hài lòng về hình chụp trong bằng lái xe. Có hình trông giống tên tội phạm vượt ngục thứ dữ mà cảnh sát đang lùng bắt. Có hình khi giơ ra thì bọ hay gián gì cũng phải chạy. Bà Angela Hill của đài CBS ở New Orleans thì chỉ mong cơ quan chụp hình bằng lái xe có thêm kính lọc (filter) để che bớt những vết nhăn và nhám đi cho bớt già cỗi; và phải biết kỹ thuật chụp hình tối thiểu để chụp hình những người béo mập như bà trông thon thon ra một tí.
Thì ra sở dĩ mình không thích hình trong bằng lái xe vì nó giống mình quá, lộ liễu quá, chả thẩm mĩ chút nào. Thợ chụp hình chuyên nghiệp ăn tiền phải học kỹ thuật ánh sáng rất nhuyễn để hình chụp trở thành lung linh hấp dẫn: phải thêm đèn chiếu phía sau cho nổi thân người lên, thêm đèn chiếu vào tóc để những sợi tóc bạc bớt bạc bẽo đi cho bồng bềnh thơ mộng; và phải biết dùng kính lọc che bớt đi những gì trên khuôn mặt mà khách hàng không mấy ưa thích. Trong mười cái hình chụp thì hình đẹp nhất chưa hẳn là hình giống thật. Hèn chi nhiều bà nhiều cô đi sửa sắc đẹp về soi gương nhìn khuôn mặt mới với cằm giả, mũi giả, lông mi giả, lại khen mình đẹp quá mới lạ chứ, vì có còn phải là mình nữa đâu!
TRUYỆN ĐI TÌM XÁC CHẾT
Trận bão Mitch mấy năm trước đây thật khủng khiếp chưa từng thấy trong lịch sử, đã đẩy bùn lên lấp nhiều thành phố vùng Trung châu Mỹ, tàn phá trọn các đồn điền chuối và cà-phê, giết chết cả chục ngàn người, nhất là ở hai nước Honduras và Nicaragua. Cả triệu người không còn nhà ở. Người sống sót hốt hoảng đi tìm xác chết người thân. Nhiều người chết quá không còn sức và tiền đâu mà lo, nên phải đào một lỗ lớn, rồi vất tất cả xác chết xuống mà lấp đi!Chắc hẳn ai cũng đã từng chứng kiến hoặc nghe về những cái chết khác nhau. Chết êm ả trên giường bệnh bên những người thân yêu hay chết tức tưởi lòi ruột vọt óc ở ngoài mặt trận. Chết quằn quại sau vụ cháy hoặc đụng xe. Chết không kịp trối trăng khi bị ngưng tim. Chết cách nào thì cũng là một cái chết.
Tôi có dịp chứng kiến một lúc nhiều xác chết với nhiều cách khác nhau. Hồi mới sang Mỹ, dân ta chưa quen những thủ tục khi nhà có người chết bất ngờ. Một đêm, tôi bị một gia đình đánh thức dậy xin giúp đi tìm xác một người thân chết ở nhà vì trúng gió mà cảnh sát đã mang đi đâu không biết. Họ hốt hoảng quá, sợ mất xác thì tìm đâu bây giờ, mà tôi thì cũng chả hiểu đầu đuôi ra sao, nên cũng đành vác xe chạy. Hỏi tới hỏi lui thì được chỉ tới nha cảnh sát, chỗ phòng khám nghiệm tử thi ở đường Tulane góc đường Broad.
Mắt nhắm mắt mở bước vào, tôi thấy sao người đợi đông thế. Nhìn kỹ lại thì thấy toàn là xác chết không à. Tóc tôi dựng đứng, da nổi ốc hột bò rần rần. Thì ra xác chết từ các nơi được cảnh sát đưa về đây khám nghiệm: từ vụ đâm chém ngoài đường, từ vụ chết ở nhà ban đêm, từ vụ chết cháy, chết tai nạn bẹp dí lôi từ xe ra, chết chương phềnh vớt từ nước lên... Có xác ngồi, xác nằm xoải, xác nằm co quắp, có xác cháy rụi, có xác mất đầu... Nhìn sang phòng bên cạnh thì thấy một cái xác khác đang được để trên bàn, mấy người da mầu mắt đỏ hoe đang làm công tác mổ bụng lấy ruột ra vất nhanh vào thùng rác bên cạnh kêu bẹt lên một tiếng khan mà nhễ nhụa.Tôi bỗng rùng mình giật bắn người lên, vì vừa nhận thức ra một mùi tổng hợp nồng nặc không thể tưởng được xộc thẳng vào mũi, chỉa sâu vào da. Vừa tanh vừa thối khăm khẳm đến phát ói và lạnh buốt xương sống. Cái mùi quái gở này đã bám sát ám ảnh tôi suốt một tuần lễ: ăn không được, đang ngủ thì bị giật dậy!
TIN VUI CHỤP HÌNH BẰNG LÁI VỀ BÊN KIA CỬA TỬ
Nhìn lại những tấm hình chụp trong đời, mình thấy mình thay đổi nhiều quá. Mới hồi nào là một chú bé chụp chung với các bạn cùng lớp ở Phú Nhuận, thơ ngây bé dại. Rồi nhiều hình kế tiếp, mỗi năm mỗi khác. Những năm gần đây thì hình có vẻ gồ ghề ra, nhiều chỗ phát triển không đồng đều. Tóc thì cứ lớp lớp hát bài tạ từ "mùa thu lá bay", những sợi còn lại thì "lơ thơ tơ liễu buông mành" đếm thành con số được. Thì chả lẽ cứ trẻ mãi à! Không biết hình năm tới ra sao? Rồi hình của 10 năm nữa, 20 năm nữa, hay 50 năm nữa, mình khó mà hình dung nổi.À, tôi nhận ra rồi. Tuần này tôi đã trông thấy hình chụp tôi sau đây 50 năm. Chuyện thật đấy. Tôi bị nha sĩ bảo phải mổ cả hai hàm răng. Sợ quá mà cũng phải theo, vì nếu không thì nha sĩ đe dọa rằng không lâu nữa sẽ phải đeo hàm răng giả.
Trước khi mổ, nha sĩ cho chụp hình tia sáng X, rồi để tấm hình với hai hàm răng nhe ra ngay trước mặt mà ngắm nghía và phân tích. Nhiều mũi thuốc tê được chích vào lợi, những kim chích dài cứ tàn nhẫn cắm sồn sột ngập sâu vào chân thịt đến rợn người. Tôi co người nín thở đỡ đòn. Thế là cả hai hàm đều hết cảm giác. Nha sĩ tha hồ tung hoành: nào khoan, khoét, nạo, đục, mài, nậy, giũa... tiếng vang lên inh ỏi như trong xưởng thợ tiện, nào cho máy mút máu chảy láng lênh... Tôi nằm chịu trận, cố nhìn hình tôi qua hai hàm răng chụp tia sáng X phía trước như kiểu "tôi nhìn tôi trên vách". Và tôi nhìn rõ hình tôi là như thế sau đây 50 năm! Tia sáng X kỳ diệu quá, nhìn thấu qua da thịt để chỉ còn thấy xương, giống hệt như tia thời gian xuyên thủng xác thân này cho già cỗi đi, cho thối rữa ra... Cái gì còn lại sau 50 năm nữa ngoài bộ xương kia nhỉ? Và tôi đã xin nha sĩ chụp lại tấm hình đó để tôi đưa về giữ làm thẻ "căn cước" cuộc đời.
Nhìn thấy hình của mình sau đây 50 năm là cảm nhận được Tin Vui của Chúa Giêsu qua câu chuyện: "Bấy giờ có người khen Đền Thờ lộng lẫy khác thường vì những bức đá chạm, và những đồ phụng hiến rất đẹp. Người nói: "Những thứ các con đang ngắm bây giờ, sẽ có ngày tan nát hết, không còn viên đá nào chồng lên viên đá nào" (Luca 21:5-6).
Câu nói của Chúa Giêsu không chỉ là một lời tiên tri, vì chỉ sau đó chưa đầy 40 năm, tức vào năm 70, quân Rôma đã đập tan sức kháng cự mãnh liệt của người Do Thái. Và để giằn mặt, họ đã san bình địa thành phố Giêrusalem, chỉ để lại một bức tường để ghi nhớ cho mà sợ, đó là Bức Tường Khóc còn tồn tại đến ngày nay. Thực ra Chúa muốn nói về những ngôi nhà tưởng là kiên cố khác là thân xác con người: sẽ có ngày thối rữa hết, không còn một miếng thịt nào chồng lên miếng thịt nào, như hình chụp bộ răng kia!
Mình thử hình dung ngồi nhìn cái xác chết của chính mình dưới ngôi mộ qua nhiều giai đoạn xem sao. Trước hết, xác sẽ lạnh cứng, rồi dần dần xám đen lại. Một thời gian thì thấy những kẽ nứt trên da, nước vàng rỉ ra, nhiều phần bắt đầu thối, mùi tanh và thối xông lên nồng nặc, rồi toàn thân nát rữa, trơ ra bộ xương dần dà xụm xuống... Chụp hình lúc này chắc ớn lắm nhỉ? Nhưng đây là Tin Vui của Chúa: mỗi người vẫn có thể chụp được bức hình của mình đẹp nhất. Đó là chụp được hình linh hồn mình đã được tạo dựng "giống như hình ảnh Chúa" (Khởi Nguyên 1:27) với hành trang mới.
Kiếp ngắn dài một mộ bia
Xoay vần cát bụi ngày lìa dương gian
Dừng chân đếm túi hành trang
Những gì còn lại chuỗi vàng lời kinh.
NHỮNG GÌ SẼ ĐEM THEO VỀ CÕI CHẾT
Nhìn lá rụng mùa thu, tự nhiên ai cũng nghĩ về thân phận mình: một ngày không xa thân xác cũng sẽ rụng xuống như vậy. Đúng là điệu múa tử thi. Cái gì mất, cái gì còn? Mất, nhiều khi lại còn. Mà tưởng là còn, thì lại đã mất! Vậy xin mượn tâm tình của nhạc sĩ Phạm Duy trong bài "Những Gì Sẽ Đem Theo Về Cõi Chết" như một ca khúc hát trên đường về.
Một mai đây tôi sẽ chết
Trên đường về nơi cõi hết
Tôi sẽ đem theo với tôi những gì đây?
Tôi không đem với tôi được tiền tài hay danh vọng,
Tôi không đem theo với tôi được gái đẹp hay rượu nồng,
Tôi không đem với tôi được mộng giàu sang phú quí...
Tôi không đem với tôi được quyền hành trong giai đoạn,
Tôi không đem với tôi được giới hạn tiếng anh hùng,
Tôi không đem với tôi được tượng đồng bia đá trắng...
Tôi không đem với tôi được nhiều điều tôi mong đợi,
Tôi không đem với tôi được danh với lợi ra ngoài đời,
Tôi không đem với tôi được cả buồn vui mấy nỗi...
Rồi mai đây tôi sẽ chết...
Trong lòng mừng không hối tiếc,
Tôi không đem theo với tôi những gì đâu!
Lm. Trần Cao Tường
Mời ghé thăm Trang của Lm. Trần Cao Tường: www.vietcatholic.net/caotuong
và Trang Hình Nghệ Thuật và Chiêm/Niệm: www.vietcatholic.net/PhotoArt
Bên Mỹ, bằng quan trọng nhất là bằng lái xe. Ở Louisiana thì cứ bốn năm phải lấy bằng lại, chụp hình lại, kê khai rõ nặng bao nhiêu, cao bao nhiêu, mắt màu gì, và không được phép quên con số an ninh xã hội, là con số đã được phán xét phân loại sang hèn tốt xấu ở nước này hẳn hòi rồi. Đây cũng là thẻ "căn cước ID" được hỏi kỹ nhất. Hình chụp thì chỉ mất mấy chục giây, mà phải mang nó đi trình diện thiên hạ cả bốn năm liền. Ông cảnh sát đuổi xe phạt cũng đòi hỏi thăm hình trong bằng lái. Nhân viên ngân hàng cũng yêu cầu được nhìn cho rõ. Người ghi phòng khách sạn cũng đòi coi mắt, tai, mũi, họng... xem có phải là thứ thiệt không!
HÌNH CHỤP TRONG BẰNG LÁI XE
Điều đặc biệt là chẳng mấy ai hài lòng về hình chụp trong bằng lái xe. Có hình trông giống tên tội phạm vượt ngục thứ dữ mà cảnh sát đang lùng bắt. Có hình khi giơ ra thì bọ hay gián gì cũng phải chạy. Bà Angela Hill của đài CBS ở New Orleans thì chỉ mong cơ quan chụp hình bằng lái xe có thêm kính lọc (filter) để che bớt những vết nhăn và nhám đi cho bớt già cỗi; và phải biết kỹ thuật chụp hình tối thiểu để chụp hình những người béo mập như bà trông thon thon ra một tí.Thì ra sở dĩ mình không thích hình trong bằng lái xe vì nó giống mình quá, lộ liễu quá, chả thẩm mĩ chút nào. Thợ chụp hình chuyên nghiệp ăn tiền phải học kỹ thuật ánh sáng rất nhuyễn để hình chụp trở thành lung linh hấp dẫn: phải thêm đèn chiếu phía sau cho nổi thân người lên, thêm đèn chiếu vào tóc để những sợi tóc bạc bớt bạc bẽo đi cho bồng bềnh thơ mộng; và phải biết dùng kính lọc che bớt đi những gì trên khuôn mặt mà khách hàng không mấy ưa thích. Trong mười cái hình chụp thì hình đẹp nhất chưa hẳn là hình giống thật. Hèn chi nhiều bà nhiều cô đi sửa sắc đẹp về soi gương nhìn khuôn mặt mới với cằm giả, mũi giả, lông mi giả, lại khen mình đẹp quá mới lạ chứ, vì có còn phải là mình nữa đâu!
TRUYỆN ĐI TÌM XÁC CHẾT
Trận bão Mitch mấy năm trước đây thật khủng khiếp chưa từng thấy trong lịch sử, đã đẩy bùn lên lấp nhiều thành phố vùng Trung châu Mỹ, tàn phá trọn các đồn điền chuối và cà-phê, giết chết cả chục ngàn người, nhất là ở hai nước Honduras và Nicaragua. Cả triệu người không còn nhà ở. Người sống sót hốt hoảng đi tìm xác chết người thân. Nhiều người chết quá không còn sức và tiền đâu mà lo, nên phải đào một lỗ lớn, rồi vất tất cả xác chết xuống mà lấp đi!Chắc hẳn ai cũng đã từng chứng kiến hoặc nghe về những cái chết khác nhau. Chết êm ả trên giường bệnh bên những người thân yêu hay chết tức tưởi lòi ruột vọt óc ở ngoài mặt trận. Chết quằn quại sau vụ cháy hoặc đụng xe. Chết không kịp trối trăng khi bị ngưng tim. Chết cách nào thì cũng là một cái chết.
Tôi có dịp chứng kiến một lúc nhiều xác chết với nhiều cách khác nhau. Hồi mới sang Mỹ, dân ta chưa quen những thủ tục khi nhà có người chết bất ngờ. Một đêm, tôi bị một gia đình đánh thức dậy xin giúp đi tìm xác một người thân chết ở nhà vì trúng gió mà cảnh sát đã mang đi đâu không biết. Họ hốt hoảng quá, sợ mất xác thì tìm đâu bây giờ, mà tôi thì cũng chả hiểu đầu đuôi ra sao, nên cũng đành vác xe chạy. Hỏi tới hỏi lui thì được chỉ tới nha cảnh sát, chỗ phòng khám nghiệm tử thi ở đường Tulane góc đường Broad.
Mắt nhắm mắt mở bước vào, tôi thấy sao người đợi đông thế. Nhìn kỹ lại thì thấy toàn là xác chết không à. Tóc tôi dựng đứng, da nổi ốc hột bò rần rần. Thì ra xác chết từ các nơi được cảnh sát đưa về đây khám nghiệm: từ vụ đâm chém ngoài đường, từ vụ chết ở nhà ban đêm, từ vụ chết cháy, chết tai nạn bẹp dí lôi từ xe ra, chết chương phềnh vớt từ nước lên... Có xác ngồi, xác nằm xoải, xác nằm co quắp, có xác cháy rụi, có xác mất đầu... Nhìn sang phòng bên cạnh thì thấy một cái xác khác đang được để trên bàn, mấy người da mầu mắt đỏ hoe đang làm công tác mổ bụng lấy ruột ra vất nhanh vào thùng rác bên cạnh kêu bẹt lên một tiếng khan mà nhễ nhụa.Tôi bỗng rùng mình giật bắn người lên, vì vừa nhận thức ra một mùi tổng hợp nồng nặc không thể tưởng được xộc thẳng vào mũi, chỉa sâu vào da. Vừa tanh vừa thối khăm khẳm đến phát ói và lạnh buốt xương sống. Cái mùi quái gở này đã bám sát ám ảnh tôi suốt một tuần lễ: ăn không được, đang ngủ thì bị giật dậy!
TIN VUI CHỤP HÌNH BẰNG LÁI VỀ BÊN KIA CỬA TỬ
Nhìn lại những tấm hình chụp trong đời, mình thấy mình thay đổi nhiều quá. Mới hồi nào là một chú bé chụp chung với các bạn cùng lớp ở Phú Nhuận, thơ ngây bé dại. Rồi nhiều hình kế tiếp, mỗi năm mỗi khác. Những năm gần đây thì hình có vẻ gồ ghề ra, nhiều chỗ phát triển không đồng đều. Tóc thì cứ lớp lớp hát bài tạ từ "mùa thu lá bay", những sợi còn lại thì "lơ thơ tơ liễu buông mành" đếm thành con số được. Thì chả lẽ cứ trẻ mãi à! Không biết hình năm tới ra sao? Rồi hình của 10 năm nữa, 20 năm nữa, hay 50 năm nữa, mình khó mà hình dung nổi.À, tôi nhận ra rồi. Tuần này tôi đã trông thấy hình chụp tôi sau đây 50 năm. Chuyện thật đấy. Tôi bị nha sĩ bảo phải mổ cả hai hàm răng. Sợ quá mà cũng phải theo, vì nếu không thì nha sĩ đe dọa rằng không lâu nữa sẽ phải đeo hàm răng giả.
Trước khi mổ, nha sĩ cho chụp hình tia sáng X, rồi để tấm hình với hai hàm răng nhe ra ngay trước mặt mà ngắm nghía và phân tích. Nhiều mũi thuốc tê được chích vào lợi, những kim chích dài cứ tàn nhẫn cắm sồn sột ngập sâu vào chân thịt đến rợn người. Tôi co người nín thở đỡ đòn. Thế là cả hai hàm đều hết cảm giác. Nha sĩ tha hồ tung hoành: nào khoan, khoét, nạo, đục, mài, nậy, giũa... tiếng vang lên inh ỏi như trong xưởng thợ tiện, nào cho máy mút máu chảy láng lênh... Tôi nằm chịu trận, cố nhìn hình tôi qua hai hàm răng chụp tia sáng X phía trước như kiểu "tôi nhìn tôi trên vách". Và tôi nhìn rõ hình tôi là như thế sau đây 50 năm! Tia sáng X kỳ diệu quá, nhìn thấu qua da thịt để chỉ còn thấy xương, giống hệt như tia thời gian xuyên thủng xác thân này cho già cỗi đi, cho thối rữa ra... Cái gì còn lại sau 50 năm nữa ngoài bộ xương kia nhỉ? Và tôi đã xin nha sĩ chụp lại tấm hình đó để tôi đưa về giữ làm thẻ "căn cước" cuộc đời.
Nhìn thấy hình của mình sau đây 50 năm là cảm nhận được Tin Vui của Chúa Giêsu qua câu chuyện: "Bấy giờ có người khen Đền Thờ lộng lẫy khác thường vì những bức đá chạm, và những đồ phụng hiến rất đẹp. Người nói: "Những thứ các con đang ngắm bây giờ, sẽ có ngày tan nát hết, không còn viên đá nào chồng lên viên đá nào" (Luca 21:5-6).
Câu nói của Chúa Giêsu không chỉ là một lời tiên tri, vì chỉ sau đó chưa đầy 40 năm, tức vào năm 70, quân Rôma đã đập tan sức kháng cự mãnh liệt của người Do Thái. Và để giằn mặt, họ đã san bình địa thành phố Giêrusalem, chỉ để lại một bức tường để ghi nhớ cho mà sợ, đó là Bức Tường Khóc còn tồn tại đến ngày nay. Thực ra Chúa muốn nói về những ngôi nhà tưởng là kiên cố khác là thân xác con người: sẽ có ngày thối rữa hết, không còn một miếng thịt nào chồng lên miếng thịt nào, như hình chụp bộ răng kia!
Mình thử hình dung ngồi nhìn cái xác chết của chính mình dưới ngôi mộ qua nhiều giai đoạn xem sao. Trước hết, xác sẽ lạnh cứng, rồi dần dần xám đen lại. Một thời gian thì thấy những kẽ nứt trên da, nước vàng rỉ ra, nhiều phần bắt đầu thối, mùi tanh và thối xông lên nồng nặc, rồi toàn thân nát rữa, trơ ra bộ xương dần dà xụm xuống... Chụp hình lúc này chắc ớn lắm nhỉ? Nhưng đây là Tin Vui của Chúa: mỗi người vẫn có thể chụp được bức hình của mình đẹp nhất. Đó là chụp được hình linh hồn mình đã được tạo dựng "giống như hình ảnh Chúa" (Khởi Nguyên 1:27) với hành trang mới.
Kiếp ngắn dài một mộ bia
Xoay vần cát bụi ngày lìa dương gian
Dừng chân đếm túi hành trang
Những gì còn lại chuỗi vàng lời kinh.
NHỮNG GÌ SẼ ĐEM THEO VỀ CÕI CHẾT
Nhìn lá rụng mùa thu, tự nhiên ai cũng nghĩ về thân phận mình: một ngày không xa thân xác cũng sẽ rụng xuống như vậy. Đúng là điệu múa tử thi. Cái gì mất, cái gì còn? Mất, nhiều khi lại còn. Mà tưởng là còn, thì lại đã mất! Vậy xin mượn tâm tình của nhạc sĩ Phạm Duy trong bài "Những Gì Sẽ Đem Theo Về Cõi Chết" như một ca khúc hát trên đường về.
Một mai đây tôi sẽ chết
Trên đường về nơi cõi hết
Tôi sẽ đem theo với tôi những gì đây?
Tôi không đem với tôi được tiền tài hay danh vọng,
Tôi không đem theo với tôi được gái đẹp hay rượu nồng,
Tôi không đem với tôi được mộng giàu sang phú quí...
Tôi không đem với tôi được quyền hành trong giai đoạn,
Tôi không đem với tôi được giới hạn tiếng anh hùng,
Tôi không đem với tôi được tượng đồng bia đá trắng...
Tôi không đem với tôi được nhiều điều tôi mong đợi,
Tôi không đem với tôi được danh với lợi ra ngoài đời,
Tôi không đem với tôi được cả buồn vui mấy nỗi...
Rồi mai đây tôi sẽ chết...
Trong lòng mừng không hối tiếc,
Tôi không đem theo với tôi những gì đâu!
Lm. Trần Cao Tường
Mời ghé thăm Trang của Lm. Trần Cao Tường: www.vietcatholic.net/caotuong
và Trang Hình Nghệ Thuật và Chiêm/Niệm: www.vietcatholic.net/PhotoArt