Nói gì thì nói, cuộc khủng hoảng lạm dụng tình dục và bao che nó tại Chile và chuyến viếng thăm Chile đầu năm của Đức Phanxicô đã là chất xúc tác tạo nên cơn lốc làm choáng váng cả Giáo Hội. Một trong những cơn choáng váng ấy là các biến cố quanh việc Đức Hồng Y George Pell bị đối xử 1 cách ngang nhiên bất công, phản sự thật đến như vậy mà ít ai trong hàng lãnh đạo Công Giáo dám lên tiếng tố cáo, chỉ biết nhận đó là tội lỗi của mình, như Ông Christopher Pyne của chính trường Úc thuật lại: Đức Tổng Giám Mục Peter A. Comensoli của Melbourne nói rằng tất cả là do tội lỗi của chính chúng ta.

Như người được Zenit phỏng vấn dưới đây nói và như Đức Tổng Giám Mục Nguyễn Chí Linh, Chủ Tịch Hội Đồng Giám Mục Việt Nam, khi được nữ tu Duyên Sa phỏng vấn sau khi tham dự Hội Nghị Thượng Đỉnh ở Rôma về việc Bảo Vệ Vị Thành Niên, đã nhấn mạnh: hơn lúc nào hết nay là lúc chúng ta phải đề cao hiệp thông Giáo Hội. Hiệp thông theo nghĩa sentire cum ecclesia (cảm thức với Giáo Hội), chứ không với những người chống báng Giáo Hội, kể cả những người chống báng từ trong lòng Giáo Hội vì thiện ý hay ác ý, bất luận.

Chúng tôi chuyển ngữ bài phỏng vấn sau đây của Zenit với vị Tổng Thư Ký Hội Đồng Giám Mục Chile, Đức Cha Fernando Ramos, giám quản giáo phận Rancagua, nhân dịp tham dự cùng một Hội Nghị vừa nói.

ZENIT: Vấn đề lạm dụng ở Chile đã diễn ra trong nhiều năm và, trong nhiều trường hợp, nó đã được biết đến. Đức cha nghĩ một điều được biết phổ quát như thế trong Giáo hội tại sao đã không bị ngăn chặn trước đó?

Đức cha Ramos: Tôi nghĩ có nhiều lý do. Về mặt định chế, Giáo hội Chile không được chuẩn bị; tính năng động của việc lạm dụng tình dục đã không được hiểu. Đầu tiên, tính năng động của lạm dụng tình dục đã không được hiểu. Bây giờ chúng tôi hiểu nó rồi; những người hiểu biết đã giúp đỡ chúng tôi.. . Và, có lẽ, vào thời điểm đó, ở bình diện xã hội, người ta cũng không biết nhiều.

Người ta tin rằng đó chỉ là một vấn đề cá nhân, của một người cụ thể, nên một tội lỗi hoặc một lỗi lầm đã bị vi phạm. Thì, hãy để cho họ một cơ hội nữa - lại không biết gì về luận lý học của cách lạm dụng vận hành.

Lý do thứ ba, có thể nói là giữ im lặng; không chia sẻ với người khác, tin rằng đó chỉ là một hành động đặc thù.

Và sau đó, điều này tạo ra một vấn đề: tự hỏi về việc đào tạo các linh mục hoặc của những người gia nhập đời sống thánh hiến một như linh mục dòng hai như linh mục giáo phận. Rõ ràng có nhiều thiếu sót trong diễn trình đào tạo. Vì vậy, có những người được nhận vào đáng lẽ không nên được phong chức hoặc thánh hiến.

ZENIT: Đức cha có nghĩ rằng một số điểm phải được thực hiện để cải thiện việc đào tạo các chủng sinh hoặc những người muốn được thánh hiến?

Đức cha Ramos: Tôi là Giám Đốc Chủng viện Santiago, tôi là Chủ tịch các Chủng viện Chile và chúng tôi bắt đầu suy nghĩ rất lung về chủ đề này năm 2010, và cũng rất lung về việc đào tạo nhân bản, và nhiều yếu tố trong số này giúp hiểu hiện tượng lạm dụng tình dục cũng đã được kết hợp trong các diễn trình đào tạo. Tuy nhiên, đây là một chủ đề luôn được lượng giá; nó là một chủ đề đòi hỏi phải được lượng giá liên tục.

ZENIT: Các nạn nhân của Giáo hội Chile được đồng hành như thế nào?

Đức cha Ramos: Có một số tình huống. Mỗi nạn nhân có hoàn cảnh riêng mà họ đã sống với nhiều nỗi đau và không được hiểu, người đã trải nghiệm việc niềm tín thác của mình bị một thừa tác viên của Giáo hội phản bội. Một số khả thể đã được mở ra. Nó tùy thuộc phần nào vào tình hình của từng nạn nhân, vào những gì hiện có sẵn. Trong một số trường hợp, việc đồng hành chuyên nghiệp đã được cung cấp, trong các trường hợp khác, một loại hỗ trợ khác đã được cung cấp. Đúng hơn, đây là nẻo đường chúng tôi đang đi và điều đó phụ thuộc, phần nào, vào yêu cầu của từng người trong số các nạn nhân.

ZENIT: Đức Giáo Hoàng yêu cầu Đức Cha gặp một số nạn nhân của lạm dụng trong giáo hội, nếu có thể, trước khi đến dự Hội Nghị. Đức Cha đã có dịp làm như vậy không?

Đức cha Ramos: Có, tôi đã gặp sáu nạn nhân bị lạm dụng tình dục, điều họ gặp trong Giáo hội. Lắng nghe câu truyện của họ đã tạo cho tôi một tác động lớn, trong từng khoảnh khắc. Những câu truyện của rất nhiều nỗi đau, một số trong những tình huống này đã phải sống cách nay một thời gian dài. Tuy nhiên, nỗi đau không được hiểu vẫn tiếp tục hiện nay. Và mỗi người đã sống cách khác nhau, mặc dù hậu quả khá giống nhau, nhưng điều xuất hiện trong tôi là sự tôn trọng lớn, sự quan tâm lớn lao và tình âu yếm lớn lao đối với những người này, những người, với lòng tôn trọng, muốn chia sẻ những gì họ đã trải qua, những điều chắc chắn rất đau đớn.

ZENIT: Vào tháng 5 năm 2018, tất cả các đức cha, các Giám mục Chile đã đặt các chức vụ của mình trong tay Đức Giáo Hoàng Phanxicô. Theo Giáo luật, việc từ chức này có thời hạn ba tháng. Đến nay, Đức Thánh Cha đã ngưng chức bảy Giám mục. Người ta có thể suy đoán rằng Đức Giáo Hoàng sẽ tiếp tục loại bỏ các Giám mục không?

Đức cha Ramos: Có, đó là một đơn từ chức viết tay, vốn đã được thi hành. Sự sẵn sàng vâng phục của chúng tôi luôn nằm trong tay ngài và chúng tôi đã thể hiện đầy đủ sự sẵn sàng của chúng tôi khi chúng tôi đến đây. Tuy nhiên, tôi nghĩ những thay đổi lớn mà Đức Giáo Hoàng đã nghĩ đến, ngài đã thực hiện rồi.

Động thái duy nhất mà chúng ta biết phải được thực hiện là vị kế nhiệm của Đức Cha Ezzati, bởi vì ngài đã vượt quá hạn tuổi hai năm rồi. Đây là một sự kiện hiển nhiên phải thay đổi.

Tôi đến với tư cách là Giám Quản tông tòa của Rancagua và tôi làm việc như thể tôi là một Giám mục, theo nghĩa là tôi không tự giới hạn tôi. Nhiều việc phải được thực hiện và một số hướng dẫn dài hạn phải được đưa ra. Và nếu người ta (muốn) đổi tôi đi vào ngày mai, họ sẽ đổi tôi đi. Tuy nhiên, tôi không nghĩ tôi sẽ nán ở lại một hoặc hai ngày. Nó là một Giáo phận rất lớn - khoảng một triệu dân cư; có nhiều giáo xứ và nhiều làng mạc; nó rất trù phú. Hơn nữa, khi đến đây, người ta phải tìm hiểu con người, hoàn cảnh, lịch sử.. .

ZENIT: Các Giám mục mới cần chu toàn những đòi hỏi nào để được bổ nhiệm?

Đức cha Ramos: Đó là một diễn trình khá dài, được hướng dẫn bởi tòa sứ thần của mỗi quốc gia và có những đòi hỏi thuộc phạm vi giáo lý, kỷ luật, mục vụ phải được chu toàn. Ngày nay, tôi tin rằng điều chủ yếu là những người gia nhập hàng giám mục trong toàn Giáo hội phải có ít nhất một sự hiểu biết rõ ràng về hiện tượng lạm dụng tình dục và về cách chúng phải được giải quyết ra sao.

ZENIT: Các biện pháp hàm nghĩa một cuộc đổi mới đối với Giáo Hội Chile. Đức cha đã nói về hy vọng. Các tín hữu Chile có sống trong bầu khí hy vọng không?

Đức cha Ramos: Các tín hữu sống nó nhiều cách khác nhau. Có những nhóm rất ưa chỉ trích; có những nhóm rất bận tâm về những gì đã xảy ra trong Giáo hội và hiển nhiên đây là một cuộc khủng hoảng rất lớn... điều đã tạo ra sự phẫn nộ lớn. Có những người khác cũng rất bận tâm nhưng họ cung ứng sự hợp tác của họ để chúng tôi có thể tiếp tục tiến bước trong các loại vấn đề này. Và tôi cũng đã thấy ở Chile có một số lo lắng nhiều hơn, một số khác thì ít hơn, một số giới lo âu nhiều hơn, các giới khác thì ít hơn, không hẳn đồng nhất. Có một nhóm giáo dân đã nghiêm túc xử lý tình huống này và họ coi Giáo hội là một điều của chính họ. Họ muốn tham gia và hợp tác để khắc phục các loại vấn đề và tội phạm này.

Vì vậy, tôi muốn nói rằng có đủ mọi phát biểu khá rộng và một số luồng hoặc phạm vi suy tư quan trọng đã được tạo ra, điều này chắc chắn sẽ làm phong phú thêm nhiều cho đời sống của Giáo hội.

ZENIT: Những biện pháp cụ thể nào Đức Cha tin là cần thiết cho việc canh tân Giáo hội ở Chile?

Đức cha Ramos: Rõ ràng, tôi nghĩ có những khía cạnh liên quan trực tiếp đến chủ đề lạm dụng tình dục, đó là, tất cả các trường hợp bị tố cáo, được điều tra cẩn thận, phải đi đến kết luận, chúng phải được xử lý theo sự thật về sự kiện và công lý được thực hiện.

Thứ hai, phải chú ý tới các nạn nhân; chúng ta phải tiếp cận họ và cho họ cảm thấy rằng cũng có mối quan tâm đối với họ. Chúng tôi không phải lúc nào cũng thành công trong việc làm như vậy, và điều này đôi khi phức tạp; khó khăn.

Ngoài ra, nhưng trong một lĩnh vực rộng lớn hơn, tôi tin rằng vị Giáo hoàng này, đã nhấn mạnh nhiều, đặc biệt, về tầm quan trọng của tính đồng nghị và hợp đoàn trong đời sống của Giáo hội. Tất cả chúng ta, những người đã chịu phép rửa, làm thành Giáo hội. Và một trong những lý do giải thích tại sao lại có thể tiến đến tình trạng lạm dụng tình dục, hoặc lạm dụng lương tâm hoặc quyền lực, là khi có một số thành viên của Giáo hội, đặc biệt một số thừa tác viên thánh thiêng, đây là tình trạng thích đáng được Đức Giáo Hoàng gọi là chủ nghĩa giáo sĩ trị- dẫn đến việc gây ra loại lạm dụng này. Điều nàyphải so sánh với sự tham gia của mọi chi thể và mọi người đã chịu phép rửa cảm thấy mình là một phần của giáo hội này và, cũng có một số người không nên đảm nhiệm một quyền lực hay năng quyền (faculty) nào không ai ban cho họ, và điều này đã gây ra rất nhiều tai hại. Vì vậy, tôi tin rằng có một cách tham gia, hoặc đồng trách nhiệm và chúng tôi vẫn còn phải đưa ra nhiều bước nữa trong Giáo Hội Chile.

Đây là một khía cạnh theo ngữ cảnh, để có thể tiến lên và tất cả chúng tôi đều cảm thấy có trách nhiệm đối với đời sống của Giáo hội, không phải chỉ trong trường hợp lạm dụng cụ thể mà còn trong các chiều kích khác nữa.

ZENIT: Chính Đức Cha đã nói rằng ở Chile, người Công Giáo đang chuyển từ một đạo Công Giáo văn hóa sang một Đạo Công Giáo có tính bản vị hơn. Ngoài vấn đề lạm dụng, Đức Cha nghĩ còn những nguyên nhân nào nữa không?

Đức Cha Ramos: Tôi muốn nói chủ đề lạm dụng có tác dụng của một chất xúc tác; nó đẩy nhanh diễn trình, nhưng diễn trình nền tảng sâu sắc hơn nhiều và có liên quan tới việc duy tục hóa và việc trồng cấy nền văn hóa cá nhân chủ nghĩa nhiều hơn, trọng thương chủ nghĩa hơn, duy tục hóa nhiều hơn, đụng tới những điểm giống với những gì đang diễn ra ở Tây Âu, theo nghĩa Chile là một quốc gia.. . Các quốc gia thuộc “hình nón miền Nam”, tôi tin rằng Argentina, Uruguay.. . rất, rất gần với các diễn trình đang được trải nghiệm ở Tây Âu, về duy tục hóa, được hiểu theo nghĩa chiều kích tôn giáo mất đi sự liên hệ trong đời sống bản thân, cá nhân và văn hóa của một cộng đồng, của một xã hội. Và tôi nghĩ rằng điều này đang được trải nghiệm rất mạnh mẽ ở Chile, và đang được gia tốc, có lẽ, bởi những điều này. Tuy nhiên, diễn trình này diễn ra trước đó và nó rất mạnh mẽ.

Do đó, chúng tôi đang từ một đạo Công Giáo này mà trước đây, do sự kiện được sinh ra ở Chile - tôi đang nói về 20, 30, 40 năm trước -, người ta có quyền nói: “dạ, tôi là người Công Giáo, tôi đã chịu phép rửa”, tuy nhiên, ngay lúc đó, thực hành tôn giáo đã rất thấp rồi. Do đó, bây giờ chúng tôi đang chuyển sang một đạo Công Giáo có tính bản vị nhiều hơn, nơi người ta nói rằng anh ta / cô ta là Công Giáo bởi vì anh ta / cô ta có mối quan hệ với Chúa Kitô và cảm thấy là một phần của cộng đồng tín hữu, chứ không đơn giản chỉ vì sự kiện đã được sinh ra trong nước.

ZENIT: Lần cuối Đức Cha gặp Đức Giáo Hoàng Phanxicô là khi nào và ngài đã nói gì với Đức Cha?

Đức cha Ramos: Chúng tôi đã ở với ngài trong ba giờ vào tháng Giêng. Đó là một cuộc gặp gỡ rất huynh đệ. Chúng tôi là những người có mặt đầu tiên trong Tông điện; chúng tôi đã tụ tập ở đó trong một giờ và sau đó, chính ngài mời chúng tôi ăn trưa, nơi chúng tôi ở lại trong hai giờ. Vâng bữa trưa luôn là một cuộc trò chuyện thoải mái hơn.. . phi chính thức. Chúng tôi đã nói về nhiều chủ đề, nhưng chúng tôi nghĩ điều quan trọng là nói với ngài một chút về diễn trình mà chúng tôi đã thực hiện; những gì viễn tượng đang hướng tới và luôn đặt mình vào sự hiệp thông và gần gũi nhất với Đức Thánh Cha.

ZENIT: Trong cuộc gặp gỡ có tính bản vị này, Đức Giáo Hoàng đã nhấn mạnh điều gì?

Đức Cha Ramos: Chúng tôi ghi nhận ngài rất quan tâm và rất gần gũi với chúng tôi. Ngài nhấn mạnh rằng sự hiệp thông là điều chủ yếu trong đời sống của Giáo hội; đó là, chúng ta phải làm việc đầy đủ và hiệp thông giữa tất cả mọi người. Đó là một yếu tố ngài đề cao.

Một yếu tố khác là niềm xác tín rằng, theo quan điểm của Hội Nghị đang diễn ra lúc này, về chủ đề này, rằng nó cần phải tiếp tục được giải quyết một cách cương quyết.

Còn 1 kỳ