1. Ðức Thánh Cha kêu gọi các Giám Mục Nhật Bản.

Ðức Thánh Cha Phanxicô kêu gọi các Giám Mục Nhật Bản đẩy mạnh sứ mạng làm “muối đất và ánh sáng” tại đất nước này mặc dù Giáo Hội tại đây chỉ là một cộng đoàn bé nhỏ.

Ngài bày tỏ lập trường trên đây trong thư gửi Hội Ðồng Giám Mục Nhật nhân dịp cuộc viếng thăm của Ðức Hồng Y Fernando Filoni, Tổng trưởng Bộ Truyền Giảng Tin Mừng Cho Các Dân Tộc, đến viếng thăm Giáo Hội tại Nhật bản trong 9 ngày, từ 17 đến 26 tháng 9 năm 2017.

Sau khi nhắc đến tấm gương của các vị tử đạo và các vị tuyên xưng đức tin trong lịch sử Giáo Hội tại Nhật, Ðức Thánh Cha nhắn nhủ các Giám Mục nước này rằng:

“Anh em thân mến, những thách đố mà thực tại hiện nay đề ra cho chúng ta không thể làm cho chúng ta cam chịu và càng không thể nại tới một cuộc đối thoại hòa hoãn và làm tê liệt, cho dù một vài tình trạng khó khăn tạo nên nhiều lo âu”.

Ðức Thánh Cha nhắc nhở các Giám Mục Nhật quan tâm huấn luyện kỹ lưỡng cho các chủng sinh và tu sĩ, đồng thời coi các phong trào Giáo Hội đã được Tòa Thánh phê chuẩn như một trợ lực truyền giáo và đẩy mạnh việc làm chứng tá.

2. Tình hình Giáo Hội tại Nhật

Kitô giáo đến với Nhật Bản nhờ các nhà truyền giáo Bồ Đào Nha, các nhà thám hiểm, và đặc biệt là các linh mục dòng Tên, chẳng hạn như Thánh Phanxicô Xaviê. Người Công Giáo đã thành lập nên thành phố Nagasaki, có thời được xem là trung tâm Kitô giáo quan trọng nhất ở vùng Viễn Đông.

Tuy nhiên, đạo thánh Chúa đang chết dần mòn tại quốc gia này. Theo một phóng sự hồi tháng 2 năm 2017 của báo Công Giáo Pháp La Croix, số tín hữu Công Giáo tại Nhật chỉ có 450 ngàn người, tương đương với 0.36% trong tổng dân số 120 triệu người tại nước này. Các cuộc trở lại Công Giáo rất hiếm và cộng đoàn tại đây có nguy cơ tàn lụi. Trong năm 2016, chỉ có 1 người trẻ gia nhập chủng viện. Trong số 1,800 Linh Mục đang hoạt động tại Nhật, có 519 vị tức là gần 1 phần 3 là người nước ngoài. Cả nước có 13 giáo phận và 3 tổng giáo phận.

Khác với quốc gia lân bang là Nam Hàn, ý thức về nghĩa vụ truyền giáo tại Nhật không cao và có nhiều điều lấn cấn. Trong những năm qua, Hội Ðồng Giám Mục Nhật Bản đã phản đối và cấm một số Phong trào đã được Tòa Thánh chấp nhận, như Con đường Tân Dự Tòng, vì cho rằng các thành viên phong trào này quá hăng hái hoạt động truyền giáo, không hợp với tinh thần văn hóa của Nhật.

Nhật Bản là đất nước đã có đến 434 vị tử đạo đã được tuyên phong, và hàng trăm ngàn các vị tử đạo chưa được biết đến; nhưng giờ đây 99% dân số là vô thần. Sau thế chiến thứ hai, đứng trước những tàn phá kinh hoàng của chiến tranh, chủ nghĩa hiện sinh phát triển rất mạnh.

Đức Thánh Cha Phanxicô có một tình cảm đặc biệt với Nhật Bản, Nhiều lần ngài giải thích rằng khi còn nhỏ ngài đã muốn trở thành một nhà truyền giáo ở Nhật Bản. Hôm thứ Tư 21 tháng 8 năm 2015, Đức Thánh Cha đã có buổi tiếp đặc biệt dành cho 200 bạn trẻ Nhật Bản tại Vườn Damasus. Đây là một sự kiện bất thường bởi các vị Giáo Hoàng hiếm khi chào đón du khách trong tháng Tám. Nhưng Đức Thánh Cha Phanxicô đã không ngần ngại gặp gỡ cá nhân với nhóm bạn trẻ này.

3. Lược sử truyền giáo tại Nhật

Trong lịch sử của Nhật, vào năm 1549, cha Phanxicô Xaviê dòng Tên đã đặt chân đến Nhật để triều giáo. 10% dân số Nhật đã trở thành người Công Giáo. Con số đông đảo người theo đạo này đã làm vua Toyotomi Hideyoshi lo ngại các thừa sai đang xâm lược Nhật. Hệ quả là ông ta đã đặt Công Giáo ra khỏi vòng pháp luật. Năm 1597, Toyotomi bắt 26 Kitô hữu trong đó có 6 thừa sai và 20 giáo dân, cắt lỗ tai họ và bắt đi du hành thị chúng từ Kyoto đến Nagasaki trong cái lạnh chết người của mùa đông. Tại Nagasaki, vua cho người đóng đinh các vị. Trong suốt thời kỳ bách hại nhiều Kitô hữu khác cũng bị bắt và hành hình dã man, nhiều người khác phải sống trốn tránh và lo sợ vì những cuộc ruồng bắt thường xuyên. Tuy nhiên, vào năm 1873, khi đạo Công Giáo được chính thức cho hoạt động một số nhỏ vẫn kiên vững trong đức tin.

Trong thế kỷ 20 và 21, Kitô Giáo dường như chỉ còn là một bóng mờ trong lịch sử dân Nhật đang ngày càng chịu ảnh hưởng nặng nề của chủ nghĩa vật chất.

4. Cuộc viếng thăm của Ðức Hồng Y Filoni, Tổng Trưởng Bộ Truyền Giáo

Trong những ngày này, Ðức Hồng Y Filoni, Tổng trưởng Bộ Truyền Giảng Tin Mừng Cho Các Dân Tộc đang có cuộc viếng thăm chính thức tại Nhật.

Hôm thứ Hai 18 tháng 09 năm 2017, ngài viếng thăm Ðại chủng viện Fukuoka và cử hành thánh lễ tại đây. Thứ Ba, 19 tháng 9 năm 2017, Ðức Hồng Y Filoni đến Nagasaki, gặp gỡ các Linh Mục, tu sĩ và giáo dân, các tiền chủng sinh vào ban sáng, rồi cử hành thánh lễ ban chiều tại Nhà thờ chính tòa địa phương. Thứ Tư, 20 tháng 9 năm 2017, Ðức Hồng Y đã gặp các Giám Mục vùng Nagasaki trước khi đến Hiroshima, viếng đài kỷ niệm hòa bình và bom nguyên tử. Tại thành phố này, Ðức Hồng Y Filoni cũng đã gặp các Linh Mục, tu sĩ và giáo dân, trước khi cử hành thánh lễ tại Nhà thờ chính tòa.

Trong những ngày sau đó, Ðức Hồng Y đã viếng thăm và cử hành thánh lễ tại Sendai ở mạn bắc, nơi đã xảy ra nạn động đất và sóng thần. Thứ Bẩy 23 tháng 9 năm 2017, Ðức Hồng Y đến thủ đô Tokyo, cử hành thánh lễ, và Chúa Nhật 24 tháng 9 năm 2017 viếng thăm đại học Công Giáo Sofia, gặp các Linh Mục, tu sĩ, chủng sinh và cùng với các Giám Mục Nhật Bản, cử hành thánh lễ tại Nhà thờ chính tòa thủ đô.

Thứ Hai 25 tháng 9 năm 2017, Ðức Hồng Y Filoni sẽ thuyết trình và trao đổi với các Giám Mục rồi thứ Ba 26 tháng 9 năm 2017 lên đường trở về Roma.

5. Nhận định của Giáo Hội địa phương về chuyến viếng thăm của Bộ Truyền Giảng Tin Mừng Cho Các Dân Tộc

Trong cuộc phỏng vấn dành cho hãng tin Fides của Bộ truyền giáo, Ðức Cha Isao Kikuchi, dòng Ngôi Lời, Giám Mục giáo phận Niigata, nói rằng: “Chúng tôi hy vọng cuộc viếng thăm của Ðức Hồng Y Filoni là một khích lệ cho Cộng đoàn Công Giáo bé nhỏ của chúng tôi. Ðức Hồng Y sẽ có dịp thấy và biết thực tại của Giáo Hội và xã hội Nhật Bản.”

“Trong số những thách đố chính Giáo Hội tại Nhật đang gặp phải có tình trạng xã hội tại đây ngày càng già nua và cả nhân sự của Giáo Hội cũng ở trong tình trạng đó, và nhiều khi gặp khó khăn trong việc điều hành các giáo xứ. Ngoài ra, số người Công Giáo nhập cư tại Nhật ngày càng gia tăng và việc săn sóc mục vụ cho họ trở thành một công tác cấp thiết và đòi nhiều cố gắng; tiếp đến chúng tôi chứng kiến tình trạng ơn gọi Linh Mục và tu sĩ giảm sút. Hiện tượng này có căn cội xã hội và nhân học, phản ánh thực tại trong xã hội Nhật Bản, việc thực hành đạo ngày càng giảm bớt trong đời sống vội vã của con người. Chúng tôi hy vọng cuộc viếng thăm của Ðức Hồng Y Tổng trưởng Bộ truyền giáo giúp soi sáng trong hành trình của chúng tôi”.

6. Nạn tự tử tại Nhật

Bản tin của Asia-News, cơ quan thông tin của Pontificio Istituto Missioni Estere - Hội Giáo Hoàng Truyền Giáo, trong số ra ngày 20 tháng 8 năm 2015 trích thuật báo cáo của Văn phòng Nội Các Chính Phủ Nhật, trong đó ghi nhận 18,048 trường hợp tự tử, giữa năm 1971 và năm 2013, liên quan đến trẻ vị thành niên dưới 18 tuổi từ.

Nghiên cứu cho thấy rằng hầu hết các vụ tự tử xảy ra vào những ngày lễ của Nhật Bản cuối mùa xuân và mùa hè. Nghiêm trọng nhất là vụ 131 thiếu niên tự sát vào ngày 1 tháng Chín năm ngoái. Con số tự tử vào ngày 1 tháng Chín hàng năm chưa bao giờ dưới mức 100 người trong suốt một thập niên qua. Vì thế, ngày 1 tháng Chín năm nay đến trong âu lo của nhiều người.

Ngày 11 tháng Tư hàng năm cũng là một ngày khủng khiếp với con số trung bình số ca tự tử là 99 trường hợp, theo sau là ngày 8 tháng Tư, rồi ngày 02 tháng 9 và 31 tháng 8 với 95, 94 và 92 các vụ tự tử.

Trong những năm gần đây, tính trung bình mổi ngày có 49 trường hợp tự tử.

Các cuộc điều tra của chính phủ cho thấy một trong những lý do chính dẫn đến tự tử trong số các học sinh trung học và tiểu học là những hục hặc trong gia đình. Nguyên nhân tiếp theo là sự thất bại ở trường, mối quan tâm về sự lựa chọn nghề nghiệp, bệnh tâm thần và trầm cảm.

Theo cha Cazzaniga, Nhật Bản là một trong những nước có mức giáo dục cao nhất với khoảng 80 phần trăm sinh viên có được một nền giáo dục sau trung học. Tuy nhiên, “các chương trình giáo dục được thúc đẩy bởi nhu cầu của nền kinh tế quá nhấn mạnh đến các ngành khoa học tự nhiên hơn là khoa học nhân văn. Trẻ em được đào tạo để thúc đẩy sự phát triển của đất nước,” ngài nói.

Hậu quả của nền giáo dục và kinh tế ấy là một xã hội vô thần, hiện sinh, thực dụng và tranh đua quyết liệt.

7. Quan điểm của Hội Đồng Giám Mục Nhật đối với trào lưu tái vũ trang tại Nhật

Các giám mục ở Nhật Bản trong nhiều lần khác nhau đã gọi Điều 9 của Hiến pháp quốc gia là một “kho tàng cần phải bảo vệ” trong khi đang có những mưu toan tại quốc hội Nhật Bản nhằm loại bỏ điều này khỏi hiến pháp.

Điều 9 hiến pháp Nhật cấm nước này không được sử dụng lực lượng quân sự trong các tranh chấp quốc tế và nghiêm cấm việc dùng chiến tranh như một giải pháp cho các cuộc xung đột.

Chủ tịch Hội đồng Giám mục Nhật Bản, Đức Tổng Giám Mục Peter Takeo Okada của thủ đô Tokyo, nói thêm rằng Hiến pháp - được ban hành vào năm 1946 và có hiệu lực vào năm 1947 - là “một kho tàng quý giá trên thế giới mà Nhật Bản có thể tự hào”.

Hiến pháp được soạn thảo trong thời gian các nước đồng minh chiếm đóng Nhật Bản sau chiến tranh thế giới thứ hai. Đây là một hiến pháp cứng rắn không được sửa đổi từ khi được ban bố.

Chính phủ của thủ tướng Shinzo Abe hiện đang hỗ trợ khả năng sửa đổi hiến pháp bắt đầu với Điều 96 là điều cấm không được sửa đổi Hiến pháp

8. Niềm tin tôn giáo tại Nhật

Trong các nước trên thế giới, Nhật Bản được kể là quốc gia nơi chủ nghĩa thế tục được coi là khủng khiếp nhất. Đa số người dân Nhật không có bất cứ một niềm tin tôn giáo nào. Theo tin tưởng chung, xã hội Nhật có thể coi là một xã hội duy vật chất thậm chí nói được là vô đạo.

Cuộc điều tra của viện Gallop vào năm 2006 cho thấy 70% dân số Nhật không có một niềm tin tôn giáo nào. Trong 30% còn lại, 15% xưng mình theo Thần Đạo (Shinto), 75% xưng mình là tín hữu Phật Giáo nhưng trong thực tế niềm tin tôn giáo không có mấy ảnh hưởng đến các quyết định trong cuộc sống hàng ngày. Điều này thể hiện rõ trong xu hướng tự tử tăng mạnh trong thanh niên và những người già cả, phá thai được dùng như cách thức kiểm soát sinh sản, và trên các xe điện đông chật ních hành khách người ta thản nhiên xem các sách báo khiêu dâm, và một tình trạng tổng quát của một cuộc sống không chút hy vọng.

Bill McKay, giám đốc cuộc điều tra về tôn giáo tại Nhật vào năm 2006 cho biết: “Có một mức độ nào đó của chủ nghĩa định mệnh trong thái độ u uất của người dân Nhật”.

Quan điểm sống của thanh niên Nhật có khuynh hướng gần với chủ nghĩa hư vô một cách đáng báo động. Trong những câu trả lời dành cho những câu hỏi của viện Gallop, tình trạng tuyệt vọng, chán chường thể hiện rõ.

Có rất ít dấu hiệu của hy vọng đời sau mặc dù xã hội Nhật, cũng như các xã hội Á Châu khác, vẫn có những dạng thức nào đó của niềm tin vào kiếp sau. Masaaki Suzuki, người sáng lập Hội Bach Collegium tại Nhật cho biết tiếng Nhật “không có cả một từ diễn tả hy vọng. Chúng tôi chỉ dùng từ ibo, nghĩa là khát vọng, hay từ nozomi - ảo vọng – để chỉ một điều gì đó không vươn tới được”.

Người dân Nhật tỏ ra cởi mở trước những truyền thống Kitô Giáo nhưng không chú ý gì đến ý nghĩa sâu xa của những truyền thống ấy. Lễ Giáng Sinh là một ví dụ điển hình. Đa số người dân Nhật mừng Giáng Sinh rất “trọng thể”. Tuy nhiên, đối đa số người dân Nhật, lễ Giáng Sinh bao gồm một cuộc hò hẹn với người tình, gà chiên, bánh Giáng Sinh và những quà tặng. Thay vì cung kính thờ lạy Chúa Hài Nhi, đa số người dân Nhật khấu đầu trước chủ nghĩa vật chất và hoàn toàn làm ngơ trước nguồn gốc và những hệ quả của biến cố Giáng Sinh.

Một thí dụ khác là ngày nay 90% các đám cưới của người Nhật diễn ra theo nghi thức Kitô Giáo với cô dâu trong áo dài trắng tiến lên bàn thờ với thánh giá nến cao đi trước, với nghi thức trao nhẫn và lời hứa chung thủy trong hôn nhân dù thịnh vượng cũng như lúc gian truân, với Thánh Ca và những đoạn Thánh Kinh, và một “thừa tác viên” bí tích hôn phối thông thường là một thầy giáo dạy Anh ngữ đến từ miền Caucase; dù cả chú rể lẫn cô dâu không một ai có đạo.

Những cử chỉ bề ngoài này dẫu sao cũng có những tác động cụ thể bên trong tâm khảm con người. Những báo cáo mới nhất cho thấy ngày nay, con số Kitô hữu tại Nhật đã lên đến 6% và những nỗ lực truyền giáo của Giáo Hội Công Giáo tại Nhật đang tạo ra những thay đổi đáng kể. Nam Hàn, một quốc gia kỹ nghệ với những sắc thái gần với xã hội Nhật giờ đây cũng đã có 26.3% dân số theo Công Giáo.