Chiều ngày 27 tháng 11, Đức Phanxicô đã kết thúc đoạn đầu tiên trong chuyến thăm ba nước Phi Châu của ngài. Ngài đã từ Kenya bay qua Uganda, để lại ấn tượng sâu xa trong lòng người dân Kenya với lời kêu gọi liên tiếp phải trám cho đầy hố phân cách giữa người giầu và người nghèo, bảo vệ phụ nữ và chăm sóc tuổi trẻ, cũng như đẩy mạnh cuộc chiến đấu chống thay đổi khí hậu, đoàn kết giữa các tín ngưỡng để chống lại chủ nghĩa khủng bố...
Nhưng trên hết, lời lẽ và các cử chỉ của ngài đã đánh động họ một cách thân thiết, từng người một: ngài không nói với họ từ bệ cao, ngài lắng nghe họ và trả lời họ với một sự hiểu biết và nhậy cảm của một con người thực sự quan tâm tới cuộc sống và câu truyện của từng người họ.
Máy bay của Đức Phanxicô đáp xuống Phi Trường Entebbe của Uganda lúc 5 giờ chiều. Ngài sẽ ở lại đây hai ngày để viếng thăm đền các thánh tử đạo Anh Giáo và Công Giáo, viếng thăm Tổng Thống Uganda, gặp gỡ các nhà ngoại giao, các giáo lý viên và giáo viên, người trẻ, các giám mục, linh mục, tu sĩ cũng như thăm viếng một nhà chăm sóc người nghèo. Uganda hiện có 40% dân số theo Côg Giáo, 40% dân số theo Thệ Phản và 12% dân số theo Hồi Giáo.
Diễn văn trước Tổng Thống Uganda tại Nhà Chính Phủ ở Entebbe
Sau cuộc nghinh đón long trọng tại Phi Trường Entebbe, cách Thủ Đô Kampala của Uganda 37 kilô mét, Đức Giáo Hoàng đã đến Nhà Chính Phủ cũng đặt tại Entebbe, và đọc bài diễn văn sau đây bằng tiếng Anh, trước Tổng Thống Uganda, ngoại giao đoàn và các thành viên chính phủ
Kính thưa Tổng Thống
Qúy Thành Viên Chính Phủ,
Qúy Thành Viên Ngoại Giao Đoàn,
Các Hiền Huynh Giám Mục,
Qúy Bà và Qúy Ông,
Tôi cám ơn qúy vị về sự nghinh đón ân cần của qúy vị, và tôi rất sung sướng được có mặt tại Uganda. Chuyến viếng thăm của tôi tới xứ sở của qúy vị trước nhất nhằm kỷ niệm 50 năm ngày vị tiền nhiệm của tôi là Đức Giáo Hoàng Phaolô Đệ VI phong hiển thánh cho các vị tử đạo Uganda. Nhưng tôi hy vọng: sự hiện diện của tôi ở đây cũng sẽ được coi như một dấu chỉ tình thân hữu, qúy mến và khích lệ đối với mọi người dân của quốc gia vĩ đại này.
Các vị tử đạo, cả Công Giáo lẫn Anh Giáo, đều là những vị anh hùng thực sự của quốc gia. Họ làm chứng cho các nguyên tắc hướng dẫn được phát biểu trên huy hiệu của Uganda: Vì Thiên Chúa và Vì Quê Hương. Họ nhắc chúng ta nhớ tới tầm quan trọng mà đức tin, sự ngay thẳng luân lý và việc dấn thân cho ích chung vốn thủ diễn và tiếp tục thủ diễn trong đời sống văn hóa, kinh tế và chính trị của xứ sở này. Họ cũng nhắc chúng ta nhớ rằng, bất chấp các tín ngưỡng và xác tín khác nhau của chúng ta, tất cả mọi người chúng ta đều được kêu gọi tìm kiếm sự thật, làm việc cho công lý và hòa giải, cũng như kính trọng, bảo vệ và giúp đỡ lẫn nhau như các thành viên của cùng một gia đình nhân loại duy nhất. Các lý tưởng cao đẹp này được đặc biệt đòi hỏi nơi những người nam nữ như qúy vị, những người đã được trao phó việc phải bảo đảm một nền cai trị tốt đẹp và trong sáng, một việc phát triển toàn diện con người, một sự tham gia rộng rãi vào đời sống quốc gia, cũng như một sự phân phối khôn ngoan và công bằng các của cải mà Đấng Tạo Hóa đã ban xuống mảnh đất này một cách hậu hĩnh.
Chuyến viếng thăm của tôi cũng nhằm kéo sự chú ý tới Phi Châu như một toàn bộ, các hứa hẹn, các hy vọng, các đấu tranh và các thành tựu của nó. Thế giới nhìn Phi Châu như một lục địa đầy hy vọng. Uganda quả đã và đang được Thiên Chúa chúc phúc với nhiều tài nguyên thiên nhiên phong phú, mà qúy vị được thách thức phải quản trị như những viên quản lý có trách nhiệm. Nhưng trên hết, quốc gia đã và đang được chúc phúc nơi nhân dân của nó: nơi các gia đình vững mạnh, nơi người trẻ và nơi người gìa của nó. Tôi mong được gặp giới trẻ vào ngày mai để ngỏ với họ những lời khuyến khích và thách đố. Mang lại cho họ hy vọng, cơ hội giáo dục và nhân dụng hữu lợi, và trên hết mọi cơ may để tham gia trọn vẹn vào đời sống xã hội là điều quan trọng xiết bao! Nhưng tôi cũng muốn nhắc tới hồng phúc mà qúy vị hiện có nơi người cao niên. Họ chính là ký ức sống động của mọi người. Sự khôn ngoan và kinh nghiệm của họ phải luôn được trân qúy như chiếc la bàn giúp xã hội tìm được phương hướng đúng trong việc đương đầu với các thách đố hiện nay một cách liêm chính, khôn ngoan và có viễn kiến.
Ở đây, tại Đông Phi Châu này, Uganda đã tỏ ra hết sức quan tâm đến việc tiếp đón người tỵ nạn, giúp họ xây dựng lại cuộc sống của họ trong an ninh và cảm nhận được phẩm giá vốn phát sinh từ việc kiếm được kế sinh nhai bằng việc làm lương thiện. Thế giới chúng ta, bị lâm vào chiến tranh, bạo động, và nhiều hình thức bất công, đang mục kích một cuộc di chuyển người vô tiền khoáng hậu. Xử sự với họ ra sao hiện đang là một thử thách đối với nhân tính, với lòng kính trọng nhân phẩm, và trên hết với tình liên đới của ta đối với các anh chị em đang thiếu thốn của ta.
Dù chuyến viếng thăm của tôi ngắn ngủi, nhưng tôi hy vọng sẽ khuyến khích nhiều cố gắng âm thầm đang được thực hiện để chăm sóc người nghèo, người bệnh và những ai đang gặp đủ thứ trở ngại. Chính qua những dấu hiệu nhỏ nhoi này, ta nhìn thấy linh hồn đích thực của cả một dân tộc. Thế giới chúng ta, bằng rất nhiều cách, đang xích lại gần nhau hơn; ấy thế nhưng, cùng một lúc, ta cũng thấy việc hoàn cầu hóa “nền văn hóa vứt bỏ” đang làm mờ các giá trị tâm linh, làm tâm hồn ta ra chai đá trước nhu cầu người nghèo, và cướp đi hy vọng của người trẻ.
Trong khi mong được gặp gỡ qúy vị và được sống thời gian này với qúy vị, tôi cầu xin để qúy vị và toàn dân Uganda yêu qúy luôn tỏ ra xứng đáng với các giá trị vốn tạo khuôn cho linh hồn của quốc gia qúy vị. Tôi khẩn cầu phúc lành dồi dào của Thiên Chú xuống trên tất cả qúy vị.
Mungu awabariki!
Xin Thiên Chúa chúc lành cho qúy vị!
Gặp gỡ các giáo lý viên và các thầy cô
Vào buổi tối, Đức Phanxicô đã tới đền các Thánh Tử Đạo Munyonyo, cách Thủ Đô Kampala 40 kilô mét về phía nam. Tại đây, ngài đã gặp gỡ các giáo lý viên và các giáo viên Công Giáo với nhiều điệu vũ và trống phách ầm vang. Theo tường trình của Điều Hợp Viên Toàn Quốc, Uganda hiện có 15,000 giáo lý viên dưới sự điều hợp của một Uỷ Ban Giám Mục. Sau đây là nguyên văn bài nói chuyện của ngài:
Các giáo lý viên và các giáo viên thân mến,
Các bạn thân mến,
Tôi âu yếm thân chào anh chị em nhân danh Chúa Giêsu Kitô, Chúa và Thầy chúng ta.
“Thầy!” Một danh xưng đẹp xiết bao! Chúa Giêsu là thầy trước nhất và vĩ đại nhất của chúng ta. Thánh Phaolô nói với chúng ta rằng Chúa Giêsu ban cho Giáo Hội của Người không những các tông đồ và các mục tử, mà cả các thầy giáo nữa, để xây dựng toàn bộ nhiệm thể trong đức tin và trong tình yêu. Cùng với các giám mục, các linh mục và phó tế được thụ phong để rao giảng Tin Mừng và để săn sóc đoàn chiên của Chúa, anh chị em, trong tư cách giáo lý viên, đóng một vai trò quan trọng trong việc đem Tin Mừng tới mọi thôn làng, ấp trại của xứ sở.
Trước nhất, tôi muốn cám ơn anh chị em vì các hy sinh mà anh chị em cùng gia đình anh chị em đã thực hiện, và vì lòng nhiệt thành và tận tụy mà anh chị em đã dùng để thi hành nhiệm vụ quan trọng của mình. Anh chị em dạy những gì Chúa Giêsu đã dạy, anh chị em huấn giáo người trưởng thành và giúp các cha mẹ dưỡng dục con em họ trong đức tin, và anh chị em đem niềm vui và hy vọng của sự sống đời đời đến cho mọi người. Cám ơn anh chị em vì sự tận tụy ấy, vì gương sáng của anh chị em, vì sự gần gũi của anh chị em với dân của Chúa trong đời sống hàng ngày của họ, và đủ mọi cách anh chị em trồng và nuôi dưỡng hạt giống đức tin trên mảnh đất mênh mông này. Đặc biệt cám ơn anh chị em đã dạy các trẻ em và giới trẻ của chúng ta biết cầu nguyện.
Tôi biết rõ: việc làm của anh chị em, dù đáng làm, nhưng không dễ dàng. Nên tôi khuyến khích anh chị em kiên nhẫn, và tôi yêu cầu các giám mục và các linh mục của anh chị em nâng đỡ anh chị em bằng một nền huấn luyện tín lý, thiêng liêng và mục vụ có khả năng giúp anh chị em mỗi ngày mỗi hữu hiệu hơn trong các cố gắng của anh chị em. Ngay trong những lúc nhiệm vụ xem ra quá nhiều, tài nguyên quá ít, trở ngại quá lớn, thì anh chị em cũng đừng nên quên rằng việc làm của anh chị em là một việc làm thánh thiện. Chúa Thánh Thần hiện diện ở bất cứ nơi nào danh Chúa Kitô được công bố. Người ở giữa chúng ta bất cứ khi nào ta nâng tâm và trí lên cùng Thiên Chúa trong lúc cầu nguyện. Người sẽ ban cho anh chị em ánh sáng và sức mạnh anh chị em cần tới! Sứ điệp anh chị em đem đến sẽ càng bén rễ chắc chắn hơn trong tâm hồn người ta nếu anh chị em không chỉ là các thầy cô mà còn là các chứng tá. Gương sáng của anh chị em nên nói cho mọi người biết cái đẹp của việc cầu nguyện, sức mạnh của lòng thương xót và tha thứ, niềm vui của việc chia sẻThánh Thể với anh chị em mình.
Cộng đồng Kitô hữu ở Uganda lớn mạnh nhờ chứng tá các tử đạo. Các ngài làm chứng cho sự thật đã giải phóng con người; các ngài sẵn sàng đổ máu mình ra để trung thành với điều các ngài biết là tốt, là đẹp và là thật. Hôm nay, chúng ta đứng tại đây, tại Munyonyo, tại nơi Vua Mwanga nhất quyết quét sạch mọi môn đệ của Chúa Kitô. Ông đã thất bại trong mưu đồ này, giống hệt Vua Hêrốt đã thất bại trong việc hạ sát Hài Nhi Giêsu. Ánh sáng soi trong đêm tối, và đêm tối không thắng được nó (xem Ga 1:5). Sau khi thấy chứng từ không biết sợ của Thánh Andrew Kaggwa và các bạn tử đạo, các Kitô hữu Uganda càng trở nên xác tín hơn vào lời hứa của Chúa Kitô.
Xin Thánh Andrew, quan thầy anh chị em, và mọi vị giáo lý viên tử đạo của Uganda, cầu bầu để anh chị em nhận được ơn trở thành các giáo lý viên khôn ngoan, những giáo lý viên nam nữ mà lời nói nào cũng đầy ơn thánh, thành các chứng tá đầy thuyết phục đối với sự sáng lạn của sự thật Thiên Chúa và niềm vui Tin Mừng! Anh chị em hãy ra đi một cách không sợ hãi đến mọi thị trấn và thôn làng của xứ sở này, để loan truyền hạt giống tốt của Lời Chúa, và anh chị em hãy tin tưởng vào lời hứa của Người rằng anh chị em sẽ trở về hân hoan, với những bó lúa nặng trĩu của mùa gặt hái.
Omukama Abawe Omukisa!
(Xin Thiên Chúa chúc lành cho anh chị em!)
Nhưng trên hết, lời lẽ và các cử chỉ của ngài đã đánh động họ một cách thân thiết, từng người một: ngài không nói với họ từ bệ cao, ngài lắng nghe họ và trả lời họ với một sự hiểu biết và nhậy cảm của một con người thực sự quan tâm tới cuộc sống và câu truyện của từng người họ.
Máy bay của Đức Phanxicô đáp xuống Phi Trường Entebbe của Uganda lúc 5 giờ chiều. Ngài sẽ ở lại đây hai ngày để viếng thăm đền các thánh tử đạo Anh Giáo và Công Giáo, viếng thăm Tổng Thống Uganda, gặp gỡ các nhà ngoại giao, các giáo lý viên và giáo viên, người trẻ, các giám mục, linh mục, tu sĩ cũng như thăm viếng một nhà chăm sóc người nghèo. Uganda hiện có 40% dân số theo Côg Giáo, 40% dân số theo Thệ Phản và 12% dân số theo Hồi Giáo.
Diễn văn trước Tổng Thống Uganda tại Nhà Chính Phủ ở Entebbe
Sau cuộc nghinh đón long trọng tại Phi Trường Entebbe, cách Thủ Đô Kampala của Uganda 37 kilô mét, Đức Giáo Hoàng đã đến Nhà Chính Phủ cũng đặt tại Entebbe, và đọc bài diễn văn sau đây bằng tiếng Anh, trước Tổng Thống Uganda, ngoại giao đoàn và các thành viên chính phủ
Kính thưa Tổng Thống
Qúy Thành Viên Chính Phủ,
Qúy Thành Viên Ngoại Giao Đoàn,
Các Hiền Huynh Giám Mục,
Qúy Bà và Qúy Ông,
Tôi cám ơn qúy vị về sự nghinh đón ân cần của qúy vị, và tôi rất sung sướng được có mặt tại Uganda. Chuyến viếng thăm của tôi tới xứ sở của qúy vị trước nhất nhằm kỷ niệm 50 năm ngày vị tiền nhiệm của tôi là Đức Giáo Hoàng Phaolô Đệ VI phong hiển thánh cho các vị tử đạo Uganda. Nhưng tôi hy vọng: sự hiện diện của tôi ở đây cũng sẽ được coi như một dấu chỉ tình thân hữu, qúy mến và khích lệ đối với mọi người dân của quốc gia vĩ đại này.
Các vị tử đạo, cả Công Giáo lẫn Anh Giáo, đều là những vị anh hùng thực sự của quốc gia. Họ làm chứng cho các nguyên tắc hướng dẫn được phát biểu trên huy hiệu của Uganda: Vì Thiên Chúa và Vì Quê Hương. Họ nhắc chúng ta nhớ tới tầm quan trọng mà đức tin, sự ngay thẳng luân lý và việc dấn thân cho ích chung vốn thủ diễn và tiếp tục thủ diễn trong đời sống văn hóa, kinh tế và chính trị của xứ sở này. Họ cũng nhắc chúng ta nhớ rằng, bất chấp các tín ngưỡng và xác tín khác nhau của chúng ta, tất cả mọi người chúng ta đều được kêu gọi tìm kiếm sự thật, làm việc cho công lý và hòa giải, cũng như kính trọng, bảo vệ và giúp đỡ lẫn nhau như các thành viên của cùng một gia đình nhân loại duy nhất. Các lý tưởng cao đẹp này được đặc biệt đòi hỏi nơi những người nam nữ như qúy vị, những người đã được trao phó việc phải bảo đảm một nền cai trị tốt đẹp và trong sáng, một việc phát triển toàn diện con người, một sự tham gia rộng rãi vào đời sống quốc gia, cũng như một sự phân phối khôn ngoan và công bằng các của cải mà Đấng Tạo Hóa đã ban xuống mảnh đất này một cách hậu hĩnh.
Chuyến viếng thăm của tôi cũng nhằm kéo sự chú ý tới Phi Châu như một toàn bộ, các hứa hẹn, các hy vọng, các đấu tranh và các thành tựu của nó. Thế giới nhìn Phi Châu như một lục địa đầy hy vọng. Uganda quả đã và đang được Thiên Chúa chúc phúc với nhiều tài nguyên thiên nhiên phong phú, mà qúy vị được thách thức phải quản trị như những viên quản lý có trách nhiệm. Nhưng trên hết, quốc gia đã và đang được chúc phúc nơi nhân dân của nó: nơi các gia đình vững mạnh, nơi người trẻ và nơi người gìa của nó. Tôi mong được gặp giới trẻ vào ngày mai để ngỏ với họ những lời khuyến khích và thách đố. Mang lại cho họ hy vọng, cơ hội giáo dục và nhân dụng hữu lợi, và trên hết mọi cơ may để tham gia trọn vẹn vào đời sống xã hội là điều quan trọng xiết bao! Nhưng tôi cũng muốn nhắc tới hồng phúc mà qúy vị hiện có nơi người cao niên. Họ chính là ký ức sống động của mọi người. Sự khôn ngoan và kinh nghiệm của họ phải luôn được trân qúy như chiếc la bàn giúp xã hội tìm được phương hướng đúng trong việc đương đầu với các thách đố hiện nay một cách liêm chính, khôn ngoan và có viễn kiến.
Ở đây, tại Đông Phi Châu này, Uganda đã tỏ ra hết sức quan tâm đến việc tiếp đón người tỵ nạn, giúp họ xây dựng lại cuộc sống của họ trong an ninh và cảm nhận được phẩm giá vốn phát sinh từ việc kiếm được kế sinh nhai bằng việc làm lương thiện. Thế giới chúng ta, bị lâm vào chiến tranh, bạo động, và nhiều hình thức bất công, đang mục kích một cuộc di chuyển người vô tiền khoáng hậu. Xử sự với họ ra sao hiện đang là một thử thách đối với nhân tính, với lòng kính trọng nhân phẩm, và trên hết với tình liên đới của ta đối với các anh chị em đang thiếu thốn của ta.
Dù chuyến viếng thăm của tôi ngắn ngủi, nhưng tôi hy vọng sẽ khuyến khích nhiều cố gắng âm thầm đang được thực hiện để chăm sóc người nghèo, người bệnh và những ai đang gặp đủ thứ trở ngại. Chính qua những dấu hiệu nhỏ nhoi này, ta nhìn thấy linh hồn đích thực của cả một dân tộc. Thế giới chúng ta, bằng rất nhiều cách, đang xích lại gần nhau hơn; ấy thế nhưng, cùng một lúc, ta cũng thấy việc hoàn cầu hóa “nền văn hóa vứt bỏ” đang làm mờ các giá trị tâm linh, làm tâm hồn ta ra chai đá trước nhu cầu người nghèo, và cướp đi hy vọng của người trẻ.
Trong khi mong được gặp gỡ qúy vị và được sống thời gian này với qúy vị, tôi cầu xin để qúy vị và toàn dân Uganda yêu qúy luôn tỏ ra xứng đáng với các giá trị vốn tạo khuôn cho linh hồn của quốc gia qúy vị. Tôi khẩn cầu phúc lành dồi dào của Thiên Chú xuống trên tất cả qúy vị.
Mungu awabariki!
Xin Thiên Chúa chúc lành cho qúy vị!
Gặp gỡ các giáo lý viên và các thầy cô
Vào buổi tối, Đức Phanxicô đã tới đền các Thánh Tử Đạo Munyonyo, cách Thủ Đô Kampala 40 kilô mét về phía nam. Tại đây, ngài đã gặp gỡ các giáo lý viên và các giáo viên Công Giáo với nhiều điệu vũ và trống phách ầm vang. Theo tường trình của Điều Hợp Viên Toàn Quốc, Uganda hiện có 15,000 giáo lý viên dưới sự điều hợp của một Uỷ Ban Giám Mục. Sau đây là nguyên văn bài nói chuyện của ngài:
Các giáo lý viên và các giáo viên thân mến,
Các bạn thân mến,
Tôi âu yếm thân chào anh chị em nhân danh Chúa Giêsu Kitô, Chúa và Thầy chúng ta.
“Thầy!” Một danh xưng đẹp xiết bao! Chúa Giêsu là thầy trước nhất và vĩ đại nhất của chúng ta. Thánh Phaolô nói với chúng ta rằng Chúa Giêsu ban cho Giáo Hội của Người không những các tông đồ và các mục tử, mà cả các thầy giáo nữa, để xây dựng toàn bộ nhiệm thể trong đức tin và trong tình yêu. Cùng với các giám mục, các linh mục và phó tế được thụ phong để rao giảng Tin Mừng và để săn sóc đoàn chiên của Chúa, anh chị em, trong tư cách giáo lý viên, đóng một vai trò quan trọng trong việc đem Tin Mừng tới mọi thôn làng, ấp trại của xứ sở.
Trước nhất, tôi muốn cám ơn anh chị em vì các hy sinh mà anh chị em cùng gia đình anh chị em đã thực hiện, và vì lòng nhiệt thành và tận tụy mà anh chị em đã dùng để thi hành nhiệm vụ quan trọng của mình. Anh chị em dạy những gì Chúa Giêsu đã dạy, anh chị em huấn giáo người trưởng thành và giúp các cha mẹ dưỡng dục con em họ trong đức tin, và anh chị em đem niềm vui và hy vọng của sự sống đời đời đến cho mọi người. Cám ơn anh chị em vì sự tận tụy ấy, vì gương sáng của anh chị em, vì sự gần gũi của anh chị em với dân của Chúa trong đời sống hàng ngày của họ, và đủ mọi cách anh chị em trồng và nuôi dưỡng hạt giống đức tin trên mảnh đất mênh mông này. Đặc biệt cám ơn anh chị em đã dạy các trẻ em và giới trẻ của chúng ta biết cầu nguyện.
Tôi biết rõ: việc làm của anh chị em, dù đáng làm, nhưng không dễ dàng. Nên tôi khuyến khích anh chị em kiên nhẫn, và tôi yêu cầu các giám mục và các linh mục của anh chị em nâng đỡ anh chị em bằng một nền huấn luyện tín lý, thiêng liêng và mục vụ có khả năng giúp anh chị em mỗi ngày mỗi hữu hiệu hơn trong các cố gắng của anh chị em. Ngay trong những lúc nhiệm vụ xem ra quá nhiều, tài nguyên quá ít, trở ngại quá lớn, thì anh chị em cũng đừng nên quên rằng việc làm của anh chị em là một việc làm thánh thiện. Chúa Thánh Thần hiện diện ở bất cứ nơi nào danh Chúa Kitô được công bố. Người ở giữa chúng ta bất cứ khi nào ta nâng tâm và trí lên cùng Thiên Chúa trong lúc cầu nguyện. Người sẽ ban cho anh chị em ánh sáng và sức mạnh anh chị em cần tới! Sứ điệp anh chị em đem đến sẽ càng bén rễ chắc chắn hơn trong tâm hồn người ta nếu anh chị em không chỉ là các thầy cô mà còn là các chứng tá. Gương sáng của anh chị em nên nói cho mọi người biết cái đẹp của việc cầu nguyện, sức mạnh của lòng thương xót và tha thứ, niềm vui của việc chia sẻThánh Thể với anh chị em mình.
Cộng đồng Kitô hữu ở Uganda lớn mạnh nhờ chứng tá các tử đạo. Các ngài làm chứng cho sự thật đã giải phóng con người; các ngài sẵn sàng đổ máu mình ra để trung thành với điều các ngài biết là tốt, là đẹp và là thật. Hôm nay, chúng ta đứng tại đây, tại Munyonyo, tại nơi Vua Mwanga nhất quyết quét sạch mọi môn đệ của Chúa Kitô. Ông đã thất bại trong mưu đồ này, giống hệt Vua Hêrốt đã thất bại trong việc hạ sát Hài Nhi Giêsu. Ánh sáng soi trong đêm tối, và đêm tối không thắng được nó (xem Ga 1:5). Sau khi thấy chứng từ không biết sợ của Thánh Andrew Kaggwa và các bạn tử đạo, các Kitô hữu Uganda càng trở nên xác tín hơn vào lời hứa của Chúa Kitô.
Xin Thánh Andrew, quan thầy anh chị em, và mọi vị giáo lý viên tử đạo của Uganda, cầu bầu để anh chị em nhận được ơn trở thành các giáo lý viên khôn ngoan, những giáo lý viên nam nữ mà lời nói nào cũng đầy ơn thánh, thành các chứng tá đầy thuyết phục đối với sự sáng lạn của sự thật Thiên Chúa và niềm vui Tin Mừng! Anh chị em hãy ra đi một cách không sợ hãi đến mọi thị trấn và thôn làng của xứ sở này, để loan truyền hạt giống tốt của Lời Chúa, và anh chị em hãy tin tưởng vào lời hứa của Người rằng anh chị em sẽ trở về hân hoan, với những bó lúa nặng trĩu của mùa gặt hái.
Omukama Abawe Omukisa!
(Xin Thiên Chúa chúc lành cho anh chị em!)