Căng thẳng giữa Tòa Thượng Phụ Constantinope và Tòa Thượng Phụ Mạc Tư Khoa đã dâng lên rất cao sau khi Đức Thượng Phụ Đại Kết Bácthôlômêô công khai bày tỏ sự ủng hộ của ngài đối với triển vọng Giáo hội Chính thống Ukraine độc lập hoàn toàn với Tòa Thượng Phụ Mạc Tư Khoa.

Theo một sáng kiến do tổng thống đề nghị và đã được Quốc Hội phê duyệt hôm thứ Năm 19 tháng Tư, Tổng thống Petro Poroshenko đề nghị hiệp nhất các Giáo Hội Chính Thống tại Ukraine thành một Giáo Hội duy nhất tách khỏi Mạc Tư Khoa. Đây là một động thái mà Tổng thống Petro Poroshenko nói sẽ khiến Nga khó khăn hơn trong việc can thiệp vào các vấn đề của người Ukraine.

Các nhà lãnh đạo thân phương Tây của Ukraine đã từng bước tìm cách di chuyển nước cộng hòa Xô Viết cũ này ra khỏi quỹ đạo của Nga, sau khi Nga sáp nhập bán đảo Crimea vào lãnh thổ của mình năm 2014 và xúi dục một cuộc nổi loạn ở miền đông Ukraine.

Tại Ukraine hiện nay có đến 3 Giáo Hội Chính Thống Giáo. Nhóm đông nhất là nhóm Chính Thống Giáo Nga trực thuộc tòa thượng phụ Mạc Tư Khoa. Nhóm thứ hai là Chính Thống Giáo Ukraine và nhóm thứ ba là Chính Thống Giáo Ukraine tự trị với đa số là các vị Chính Thống Giáo Ukraine trở về từ hải ngoại sau khi cộng sản sụp đổ.

Kiev coi nhóm Chính Thống Giáo Nga trực thuộc tòa thượng phụ Mạc Tư Khoa là một công cụ để điện Kremlin tác động lên nội tình của Ukraine. Cho đến nay, nhóm này là nhóm Chính Thống Giáo duy nhất tại Ukraine được thế giới Chính Thống Giáo nhìn nhận.

Trong thông cáo báo chí của Tòa Thượng Phụ Đại Kết vào ngày 11 tháng 7, Đức Thượng Phụ Bácthôlômêô cho biết:

“Liên quan đến những quyền tinh thần và giáo luật của Tòa Thượng Phụ Đại Kết trên lãnh thổ Ukraine, Đức Thượng Phụ Đại Kết nhắc nhở hội thánh rằng:

Xin chúng ta đừng quên là Tòa Constantinople không bao giờ nhượng lãnh thổ Ukraine cho bất cứ ai qua của một Đạo luật của Giáo hội, nhưng chỉ cấp cho Đức Thượng Phụ Mạc Tư Khoa quyền phong chức hoặc thuyên chuyển Tổng Giám Mục Thủ đô Kiev với điều kiện là vị Tổng Giám Mục này nên được bầu bởi Đại hội Giáo Sĩ và Giáo Dân và tuân phục quyền bính của Đức Thượng Phụ Đại Kết.”

Trong thời kỳ cộng sản, Mạc Tư Khoa đã tìm cách tách Chính Thống Giáo Ba Lan và Lithuania khỏi Tòa Thượng Phụ Constatinope. Cho nên, hiện nay có những đồn thổi cho rằng Đức Thượng Phụ Đại Kết Bácthôlômêô không có quyền tái phán nào đối với Chính Thống Giáo Ba Lan, và Lithuania vì các Giáo Hội này đã tách ra khỏi Tòa Thượng Phụ Constatinople để trực thuộc vào Tòa Kiev và tối hậu là thuộc về Tòa Thượng Phụ Mạc Tư Khoa. Tuyên bố của Đức Thượng Phụ Đại Kết Bácthôlômêô cho biết:

“Lắng nghe những gì được đề cập về vấn đề liên quan đến quyền bính của Giáo Hội Mẹ đối với Giáo Hội Ba Lan theo đó đã có sự tách biệt từ Tòa của chúng tôi về Tòa Kiev của hai Giáo Hội Chính Thống Lithuania và Ba Lan, và sự sáp nhập sau đó vào Tòa Thượng Phụ Mạc Tư Khoa. Chúng tôi khẳng định điều đó không hề xảy ra theo các quy định giáo luật, và cũng không hề có sự tách biệt với chúng tôi của Tòa Kiev.”
Source: The Ecumenical Patriarchate - Ecumenical Patriarch Bartholomew: “As the Mother Church, it is reasonable to desire the restoration of unity for the divided ecclesiastical body in Ukraine”