VATICAN 11-3-2004 (VIS) - Sáng nay, Đức Hồng Y Phaolô Poupard, Chủ Tịch Hội Đồng Giáo Hoàng đặc trách về Văn Hóa đã khai mạc phiên họp khoáng đại của hội đồng với chủ đề, “Niềm tin Kitô giáo trước ngưỡng cửa của thiên nên kỷ mới và những thách thức về sự khác biệt tôn giáo và sự hoài nghi về tín ngưỡng.” 55 vị đến từ khắp các châu lục gồm những thành viên, những nhà cố vấn và các viên chức của Hội Đồng đều cùng tham dự phiên họp kéo dài từ ngày 11 đến ngày 13 tháng 3.
Sau lời khai mạc, là phần trình bày các kết quả của việc nghiên cứu về sự khác biệt tôn giáo và sự hoài nghi về tín ngưỡng trên bình diện toàn cầu mà Hội Đồng đã dày công nghiên cứu. “Thật không đúng khi nói rằng, thuyết vô thần đang ngày càng lan rộng trên toàn thế giới. Từ mặt trận giải phóng và thuyết vô thần của các chế độ xưa, ngày này thế giới chúng ta phải diện đối về hiện trạng khác biệt tôn giáo, đó chính là sự thờ ơ về Thiên Chúa, và việc từ bỏ thực hành những nghĩa vụ về tôn giáo, đặc biệt là tại các nước Tây Phương. Nhưng đó không phải là sự từ bỏ niềm tin vào Thiên Chúa.”
Theo lời phát biểu của vị Chủ Tịch Hội Đồng, “Điều mà chúng ta cần phải hành động chính là việc đưa ra những chỉ dẫn cụ thể, chứ không phải việc tiếp tục tìm hiểu vì sao con người ngày nay mất đức tin. Chúng ta không phải là những nhà xã hội học mà chúng ta những người cha sở.”
Kết quả của việc nghiên cứu này chính là một “lược đồ” về sự hoài nghi về tín ngưỡng. Và sau đây là phần tóm tắt những kết luận của lược đồ đó:
“Sự hoài nghi về tín ngưỡng không có gia tăng rộng khắp cả thế giới. Đó chỉ là hiện tượng xẩy ra phần lớn tại thế giới Tây Phương mà thôi. Nó không hề có liên hệ gì ở lục địa Á Châu, Châu Mỹ La Tinh hay Phi Châu và thậm chí cả ở thế giới Hồi Giáo.”
“Những thuyết vô thần cực đoan đang giảm dần và nó không còn có tầm ảnh hưởng sâu rộng đến quần chúng ngoại trừ một số thể chế chính trị đây đó vẩn còn duy trì thuyết vô thần trong hệ thống chính trị của những kẻ cầm quyền. Tuy nhiên, đặc biệt là ở Châu Âu, chủ nghĩa thế tục cực đoan vẫn còn tồn tại.”
“Sự khác biệt về tôn giáo hay nói cách khác chủ nghĩa vô thần hữu dụng ngày càng gia tăng. Những môn đệ theo thuyết bất khả tri hay không theo một thuyết gì cả quy tụ lại thành một nhóm riêng rẽ và sống như thể không có sự hiện tí nào của Thiên Chúa, và nó đang trên đà gia tăng.”
“Thuyết vô thần và sự hoài nghi về tín ngưỡng, điển hình là hiện tượng phái nam ở thành thị với trình dộ văn hóa từ trung bình đến nâng cao xưa kia hoàn toàn không có tín ngưỡng gì cả; nay thì đến giới nữ, là những người làm việc ngoài xã hội: trong số họ, sự hoài nghi về tín ngưỡng hay những người không có bất kỳ một tín ngưỡng nào cả đang dần gia tăng lên và ngang bằng với giới nam.”
“Con số những người thường xuyên đi lễ thì lại giảm dần. Điều đó không có nghĩa là nó giúp làm gia tăng con số những người không có tín ngưỡng, nhưng có một sự thay đổi về việc thi hành các nghĩa vụ về tôn giáo và sống theo niềm tin: họ có tin đó, nhưng mặt khác, lại không muốn lệ thuộc vào chính niềm tin của mình.
“Có một cuộc kiếm tìm mới về mặt thiêng liêng chứ không phải về mặt tôn giáo, ngày nay cũng đang gia tăng, dĩ nhiên chẳng có sự trùng hợp nào cả về việc thì hành những nghĩa vụ tôn giáo theo cách truyền thống.”
Sau lời khai mạc, là phần trình bày các kết quả của việc nghiên cứu về sự khác biệt tôn giáo và sự hoài nghi về tín ngưỡng trên bình diện toàn cầu mà Hội Đồng đã dày công nghiên cứu. “Thật không đúng khi nói rằng, thuyết vô thần đang ngày càng lan rộng trên toàn thế giới. Từ mặt trận giải phóng và thuyết vô thần của các chế độ xưa, ngày này thế giới chúng ta phải diện đối về hiện trạng khác biệt tôn giáo, đó chính là sự thờ ơ về Thiên Chúa, và việc từ bỏ thực hành những nghĩa vụ về tôn giáo, đặc biệt là tại các nước Tây Phương. Nhưng đó không phải là sự từ bỏ niềm tin vào Thiên Chúa.”
Theo lời phát biểu của vị Chủ Tịch Hội Đồng, “Điều mà chúng ta cần phải hành động chính là việc đưa ra những chỉ dẫn cụ thể, chứ không phải việc tiếp tục tìm hiểu vì sao con người ngày nay mất đức tin. Chúng ta không phải là những nhà xã hội học mà chúng ta những người cha sở.”
Kết quả của việc nghiên cứu này chính là một “lược đồ” về sự hoài nghi về tín ngưỡng. Và sau đây là phần tóm tắt những kết luận của lược đồ đó:
“Sự hoài nghi về tín ngưỡng không có gia tăng rộng khắp cả thế giới. Đó chỉ là hiện tượng xẩy ra phần lớn tại thế giới Tây Phương mà thôi. Nó không hề có liên hệ gì ở lục địa Á Châu, Châu Mỹ La Tinh hay Phi Châu và thậm chí cả ở thế giới Hồi Giáo.”
“Những thuyết vô thần cực đoan đang giảm dần và nó không còn có tầm ảnh hưởng sâu rộng đến quần chúng ngoại trừ một số thể chế chính trị đây đó vẩn còn duy trì thuyết vô thần trong hệ thống chính trị của những kẻ cầm quyền. Tuy nhiên, đặc biệt là ở Châu Âu, chủ nghĩa thế tục cực đoan vẫn còn tồn tại.”
“Sự khác biệt về tôn giáo hay nói cách khác chủ nghĩa vô thần hữu dụng ngày càng gia tăng. Những môn đệ theo thuyết bất khả tri hay không theo một thuyết gì cả quy tụ lại thành một nhóm riêng rẽ và sống như thể không có sự hiện tí nào của Thiên Chúa, và nó đang trên đà gia tăng.”
“Thuyết vô thần và sự hoài nghi về tín ngưỡng, điển hình là hiện tượng phái nam ở thành thị với trình dộ văn hóa từ trung bình đến nâng cao xưa kia hoàn toàn không có tín ngưỡng gì cả; nay thì đến giới nữ, là những người làm việc ngoài xã hội: trong số họ, sự hoài nghi về tín ngưỡng hay những người không có bất kỳ một tín ngưỡng nào cả đang dần gia tăng lên và ngang bằng với giới nam.”
“Con số những người thường xuyên đi lễ thì lại giảm dần. Điều đó không có nghĩa là nó giúp làm gia tăng con số những người không có tín ngưỡng, nhưng có một sự thay đổi về việc thi hành các nghĩa vụ về tôn giáo và sống theo niềm tin: họ có tin đó, nhưng mặt khác, lại không muốn lệ thuộc vào chính niềm tin của mình.
“Có một cuộc kiếm tìm mới về mặt thiêng liêng chứ không phải về mặt tôn giáo, ngày nay cũng đang gia tăng, dĩ nhiên chẳng có sự trùng hợp nào cả về việc thì hành những nghĩa vụ tôn giáo theo cách truyền thống.”