HAI CUỘC TUYỂN CỬ TẠI CỘNG HÒA PHÁP QUỐC
40,9 triệu cử tri người Pháp được mời gọi tham gia hai cuộc tổ chức hai cuộc bầu cử sẽ cùng diễn ra 2 vòng vào ngày 21 và 28.03.2004.
I. TUYỂN CỬ HộI ĐồNG VÙNG
Lần đầu tiên, một cuộc bầu cử cấp Vùng (Régions) tại Pháp sẽ diễn ra hai vòng. Sự cải tổ nầy, được qui định bởi Luật ngày 09.04.2002, tạo nên những sự khó khăn cho việc tính kết quả. Mục đích là loại trừ các liên danh hay đảng ‘nhỏ’ và để có một đa số rõ ràng khiến cho việc cai quản từng Vùng được dễ dàng hơn.
Trong cuộc bầu cử cấp Vùng kỳ trước, năm 1998, đảng Font National (Mặt trận Quốc gia, cực hữu), với sự ứng cử viên thắng cử đủ để làm thay đổi nghị viên giữ chức vụ Chủ tịch Vùng, đã làm cho các Vùng khó có một đa số rõ rệt để chấp chính.
Các liên danh thuộc đảng RPR (Rassemblement pour la République - Tập họp vì nền Cộng Hoà, hữu phái) hay UDF (Union Démocratique Français, Liên hiệp Dân chủ Pháp, trung hữu) không thể liên kết với Font National trong khi đảng Xã hội (Parti Socialiste, tả phái) được phép đứng chung hàng ngũ với Cộng sản (đệ tam, theo Staline, hay đệ tứ Troskyste).
Công bình mà nói, trong một quốc gia dân chủ, khi một đảng được phép hoạt động hợp pháp, nên để cho đảng đó được đối xử như tất cả các đảng khác, hưởng quyền lợi và thi hành trách nhiệm như nhau. Muốn loại trừ Mặt trận Quốc gia, các đảng khác ngừng chửi rũa Jean-Marie Le Pen, Chủ tịch đảng đó và, gián tiếp, những cử tri đã đầu phiếu cho đảng đó. Rất có thể đó là những phiếu chế tài các dảng thay nhau cầm quyền. Lảnh đạo các đảng khác chỉ cần tạo thêm uy tín mình nơi cử tri đoàn. Sự thật hiển nhiên là, vì các ông Chirac và Jospin đã không thực hiện lời hứa với người dân Pháp trong nhiều năm dài. Do đó, khi cơ hội đến, như cách đây gần hai năm, ngày 21.04.2002, cử tri Pháp đã nghiêm khắc cảnh cáo Tổng thống lẫn Thủ tướng đang quyền, bằng cách đưa ông Jean-Marie Le Pen vào vòng hai cuộc tuyển cử Tổng thống. Bởi thế, các cuộc chuẩn bị trước đó cho cuộc tranh luận ‘đối diện’ giữa các ông Chirac và Jospin bị bãi bỏ... cuộc địa chấn chánh trị đã xảy ra. Sau một thời gian ngập ngừng, ứng cử viên Chirac từ chối tranh cử ‘diện đối diện’ với ông Le Pen.
Toàn lãnh thổ nước Pháp được chia thành 26 Vùng và sẽ bầu chọn 1829 nghị viên, hợp thành các Hội đồng Vùng.(Conseil régional).
TUYểN CỬ HAI VÒNG
Cử tri sẽ bầu các nghị viên Vùng có nhiệm kỳ 6 năm từ những liên danh theo một hệ thống bầu cử kết hợp tuyển cử đa số và đại diện tỷ lệ, bằng một hay hai vòng đầu phiếu phổ thông và kín.
Vòng Một (Chúa nhật ngày 21.03.2004)
- Làm sao các ứng viên ra ứng cử ?
Liên danh mang tính cách Vùng, nhưng các ứng cử viên được chia ra ứng cử trong những Tỉnh (département), được gọi là phân tỉnh (sections départementales). Để đơn giản hóa, chúng ta tạm dùngTỉnh để phân biệt vớiVùng). Trong mỗi liên danh, bắt buộc phải xen kẻ một Nam và một Nữ ứng cử viên. Thí dụ, tại Vùng Alsace, những phiếu bầu sự ghi tên một trong hai Tỉnh: Bas-Rhin với 29 ứng cử viên và Haut-Rhin với 22 ứng cử viên. Số ứng cử viên trên lá phiếu phù hợp với số nghị viên mà mỗi Tỉnh sẽ gởi để hợp thành Hội đồng Vùng.
- Việc phân chia các ghế nghị viên ?
Nếu có liên danh đạt được đa số tuyệt đối (ít nhất 50% số phiếu hợp lệ) ở vòng một nầy. Cuộc bầu cử ngưng tại đây và bắt đầu tính số ghế chia cho mỗi liên danh. Liên danh có đa số tuyệt đối được thưởng ngay 25% số ghế trong Hội đồng Vùng. Số ghế còn lại sẽ được chia theo tỷ lệ cho các liên danh đạt được ít nhất là 5% số phiếu hợp lệ. Thí dụ đơn giản, Hội đồng Vùng R có 100 nghị viên. Có 4 liên danh ra ứng cử và đạt được những tỷ lệ như sau: liên danh A 50%; liên danh B 24%; liên danh C 23% và liên danh D được 3% tổng số phiếu hợp lệ. Kết quả: liên danh A có 63 nghị viên; liên danh B 19; liên danh C 18 và liên danh D được 0 nghị viên.
Số nghị viên được chia theo cấp Vùng nầy sẽ được phân chia lại theo cấp Tỉnh. Thí dụ, một liên danh được chia 10 ghế ở cấp Vùng sẽ được phân phát như sau: liên danh đó đạt được 50% tổng số phiếu trong Tỉnh A, 30% trong Tỉnh B và 20% trong Tỉnh C. Như thế, số nghị viên sẽ được chia ra như sau: 5 trong tỉnh A ; 3 ở tỉnh B và 2 cho tỉnh C.
Nếu không có liên danh nào đạt được đa số tuyệt đối, thì phải tiến hành vòng hai.
Vòng Hai (Chúa nhật ngày 28.03.2004)
- Các liên danh nào được phép tham dự ?
Được tham dự vòng nầy, các liên danh đạt được ít nhất là 10% só phiếu hợp lệ ở vòng một. Các liên danh đạt được ít nhất là 5% số phi u hợp lệ được phép xóa bỏ liên danh củ để, chung nhau, thành lập một liên danh mới.
- Việc phân chia các ghế nghị viên?
Liên danh về nhất sẽ được thưởng ngay 25% số ghế trong Hội đồng Vùng. Số ghế còn lại sẽ được chia theo tỷ lệ cho các liên danh đạt được ít nhất là 5% số phiếu hợp lệ.
TRườNG HợP đặC BIệT : CORSE
Cách thức bầu cử có những điểm khác biệt. Không có sự phân chia cấp Tỉnh. Trong một liên danh, mỗi nhóm 6 ứng cử viên mà số ứng viên Nam và Nữ phải bằng nhau nhưng không buộc phải xen kẻ nhau. Nếu không liên danh nào đạt được đa số tuyệt đối ở vòng Một, thì các liên danh chỉ cần đạt 5% số phiếu hợp lệ để có thể tham dự vòng Hai. Liên danh thu phiếu nhiều nhất chỉ được thưởng 3 ghế (trên tổng số 51), chứ không là 25% như các Vùng khác.
THĂM Dò DÂN Ý
Cuộc thăm dò dân ý thực hiện bởi TNS SOFRES trong ngày 25 và 26.02.2004 cho LCI/RTL/Le Monde, từ một Số Mẫu toàn quốc gồm 1000 cử tri thuộc mọi thành phần nghề nghiệp khác nhau, cho thấy :
- Mặc dù Thủ tướng Jean-Pierre Raffarin không ngớt yêu cầu "đừng lầm lẫn bầu cử toàn quốc với bầu cử từng vùng", nhưng 67% cử tri được hỏi đã trả lời muốn dùng cơ hội nầy để bày tỏ sự bất mãn của họ đối với Chính phủ tại chức. Một tỷ lệ đáng kể 33% những cử tri được hỏi, thuộc hữu khuynh, cũng sẽ dùng cơ hội nầy để bày tỏ sự không hài lòng của họ đối với Chính phủ.
- Chỉ 45% số người trả lời cho biết họ có lưu ý đến cuộc bầu cử vùng và 55% cho biết họ không quan tâm đến, trong có 37% xác nhận là ‘ít’ và 18% ‘không chút nào’ quan tâm. Do đ ó, người ta dự đoán tỷ lệ số người không đi bầu sẽ lên rất cao.
- Cuối cùng, về việc bầu cho đảng nào, thì họ cho biết : cực tả : 7% ; tả phái (Cộng sản + Xã hội + Xanh) : 38,5% ; các liên danh bảo vệ môi trường tự nhận không theo tả hay hữu phái: 1% ; hữu phái : 36,5%; cực hữu : 16% (trong đó, Front National: 15%).
II. TUYỂN CỬ HộI đồNG TỈNH
Đây là cuộc đầu phiếu để chọn các nghị viên Tỉnh (conseil général) từ các đơn vị bầu cử được gọi là Tổng (Canton). Đơn giản hơn việc bầu cử các nghị viên vùng vì đây là cuộc đầu phiếu đơn danh, đa số và hai vòng.
Để được tuyên bố đắc cử ở vòng một, ứng cử viên phải đạt được:
- ít nhất 1/2 số phiếu bầu hợp lệ cộng một,
- và số phiếu bầu phải bằng ít nhất 25% số cử tri ghi danh.
Để được vào vòng hai, ứng cử viên phải đạt được, ở vòng một, số phiếu bầu bằng ít nhất 10% số cử tri ghi danh. Tuy nhiên, nếu chỉ có một ứng cử viên đạt được điều kiện nấy, thì ứng cử viên về nhì có thể được tham dự vòng hai. Ứng cử viên đạt được số phiếu nhiều nhất sẽ được tuyên bố đắc cử.
Đây là dịp tái bầu lại, ba năm một lần, phân nửa tổng số nghị viên tỉnh là 2035 và có 12300 ứng cử viên tranh các ghế nầy.
Sau cùng, chúng ta cũng đừng lấy làm lạ khi nghe giới truyền thông Pháp nói đến ‘vòng ba'. Sau khi có kết quả đầy đủ của từng Hội đồng Vùng hoặc Hội đồng Tỉnh, ngày thứ sáu sau vòng nhì, các nghị viên sẽ họp phiên khoáng đại để bầu Chủ tịch và các viên chức Văn Phòng.
40,9 triệu cử tri người Pháp được mời gọi tham gia hai cuộc tổ chức hai cuộc bầu cử sẽ cùng diễn ra 2 vòng vào ngày 21 và 28.03.2004.
I. TUYỂN CỬ HộI ĐồNG VÙNG
Lần đầu tiên, một cuộc bầu cử cấp Vùng (Régions) tại Pháp sẽ diễn ra hai vòng. Sự cải tổ nầy, được qui định bởi Luật ngày 09.04.2002, tạo nên những sự khó khăn cho việc tính kết quả. Mục đích là loại trừ các liên danh hay đảng ‘nhỏ’ và để có một đa số rõ ràng khiến cho việc cai quản từng Vùng được dễ dàng hơn.
Trong cuộc bầu cử cấp Vùng kỳ trước, năm 1998, đảng Font National (Mặt trận Quốc gia, cực hữu), với sự ứng cử viên thắng cử đủ để làm thay đổi nghị viên giữ chức vụ Chủ tịch Vùng, đã làm cho các Vùng khó có một đa số rõ rệt để chấp chính.
Các liên danh thuộc đảng RPR (Rassemblement pour la République - Tập họp vì nền Cộng Hoà, hữu phái) hay UDF (Union Démocratique Français, Liên hiệp Dân chủ Pháp, trung hữu) không thể liên kết với Font National trong khi đảng Xã hội (Parti Socialiste, tả phái) được phép đứng chung hàng ngũ với Cộng sản (đệ tam, theo Staline, hay đệ tứ Troskyste).
Công bình mà nói, trong một quốc gia dân chủ, khi một đảng được phép hoạt động hợp pháp, nên để cho đảng đó được đối xử như tất cả các đảng khác, hưởng quyền lợi và thi hành trách nhiệm như nhau. Muốn loại trừ Mặt trận Quốc gia, các đảng khác ngừng chửi rũa Jean-Marie Le Pen, Chủ tịch đảng đó và, gián tiếp, những cử tri đã đầu phiếu cho đảng đó. Rất có thể đó là những phiếu chế tài các dảng thay nhau cầm quyền. Lảnh đạo các đảng khác chỉ cần tạo thêm uy tín mình nơi cử tri đoàn. Sự thật hiển nhiên là, vì các ông Chirac và Jospin đã không thực hiện lời hứa với người dân Pháp trong nhiều năm dài. Do đó, khi cơ hội đến, như cách đây gần hai năm, ngày 21.04.2002, cử tri Pháp đã nghiêm khắc cảnh cáo Tổng thống lẫn Thủ tướng đang quyền, bằng cách đưa ông Jean-Marie Le Pen vào vòng hai cuộc tuyển cử Tổng thống. Bởi thế, các cuộc chuẩn bị trước đó cho cuộc tranh luận ‘đối diện’ giữa các ông Chirac và Jospin bị bãi bỏ... cuộc địa chấn chánh trị đã xảy ra. Sau một thời gian ngập ngừng, ứng cử viên Chirac từ chối tranh cử ‘diện đối diện’ với ông Le Pen.
Toàn lãnh thổ nước Pháp được chia thành 26 Vùng và sẽ bầu chọn 1829 nghị viên, hợp thành các Hội đồng Vùng.(Conseil régional).
TUYểN CỬ HAI VÒNG
Cử tri sẽ bầu các nghị viên Vùng có nhiệm kỳ 6 năm từ những liên danh theo một hệ thống bầu cử kết hợp tuyển cử đa số và đại diện tỷ lệ, bằng một hay hai vòng đầu phiếu phổ thông và kín.
Vòng Một (Chúa nhật ngày 21.03.2004)
- Làm sao các ứng viên ra ứng cử ?
Liên danh mang tính cách Vùng, nhưng các ứng cử viên được chia ra ứng cử trong những Tỉnh (département), được gọi là phân tỉnh (sections départementales). Để đơn giản hóa, chúng ta tạm dùngTỉnh để phân biệt vớiVùng). Trong mỗi liên danh, bắt buộc phải xen kẻ một Nam và một Nữ ứng cử viên. Thí dụ, tại Vùng Alsace, những phiếu bầu sự ghi tên một trong hai Tỉnh: Bas-Rhin với 29 ứng cử viên và Haut-Rhin với 22 ứng cử viên. Số ứng cử viên trên lá phiếu phù hợp với số nghị viên mà mỗi Tỉnh sẽ gởi để hợp thành Hội đồng Vùng.
- Việc phân chia các ghế nghị viên ?
Nếu có liên danh đạt được đa số tuyệt đối (ít nhất 50% số phiếu hợp lệ) ở vòng một nầy. Cuộc bầu cử ngưng tại đây và bắt đầu tính số ghế chia cho mỗi liên danh. Liên danh có đa số tuyệt đối được thưởng ngay 25% số ghế trong Hội đồng Vùng. Số ghế còn lại sẽ được chia theo tỷ lệ cho các liên danh đạt được ít nhất là 5% số phiếu hợp lệ. Thí dụ đơn giản, Hội đồng Vùng R có 100 nghị viên. Có 4 liên danh ra ứng cử và đạt được những tỷ lệ như sau: liên danh A 50%; liên danh B 24%; liên danh C 23% và liên danh D được 3% tổng số phiếu hợp lệ. Kết quả: liên danh A có 63 nghị viên; liên danh B 19; liên danh C 18 và liên danh D được 0 nghị viên.
Số nghị viên được chia theo cấp Vùng nầy sẽ được phân chia lại theo cấp Tỉnh. Thí dụ, một liên danh được chia 10 ghế ở cấp Vùng sẽ được phân phát như sau: liên danh đó đạt được 50% tổng số phiếu trong Tỉnh A, 30% trong Tỉnh B và 20% trong Tỉnh C. Như thế, số nghị viên sẽ được chia ra như sau: 5 trong tỉnh A ; 3 ở tỉnh B và 2 cho tỉnh C.
Nếu không có liên danh nào đạt được đa số tuyệt đối, thì phải tiến hành vòng hai.
Vòng Hai (Chúa nhật ngày 28.03.2004)
- Các liên danh nào được phép tham dự ?
Được tham dự vòng nầy, các liên danh đạt được ít nhất là 10% só phiếu hợp lệ ở vòng một. Các liên danh đạt được ít nhất là 5% số phi u hợp lệ được phép xóa bỏ liên danh củ để, chung nhau, thành lập một liên danh mới.
- Việc phân chia các ghế nghị viên?
Liên danh về nhất sẽ được thưởng ngay 25% số ghế trong Hội đồng Vùng. Số ghế còn lại sẽ được chia theo tỷ lệ cho các liên danh đạt được ít nhất là 5% số phiếu hợp lệ.
TRườNG HợP đặC BIệT : CORSE
Cách thức bầu cử có những điểm khác biệt. Không có sự phân chia cấp Tỉnh. Trong một liên danh, mỗi nhóm 6 ứng cử viên mà số ứng viên Nam và Nữ phải bằng nhau nhưng không buộc phải xen kẻ nhau. Nếu không liên danh nào đạt được đa số tuyệt đối ở vòng Một, thì các liên danh chỉ cần đạt 5% số phiếu hợp lệ để có thể tham dự vòng Hai. Liên danh thu phiếu nhiều nhất chỉ được thưởng 3 ghế (trên tổng số 51), chứ không là 25% như các Vùng khác.
THĂM Dò DÂN Ý
Cuộc thăm dò dân ý thực hiện bởi TNS SOFRES trong ngày 25 và 26.02.2004 cho LCI/RTL/Le Monde, từ một Số Mẫu toàn quốc gồm 1000 cử tri thuộc mọi thành phần nghề nghiệp khác nhau, cho thấy :
- Mặc dù Thủ tướng Jean-Pierre Raffarin không ngớt yêu cầu "đừng lầm lẫn bầu cử toàn quốc với bầu cử từng vùng", nhưng 67% cử tri được hỏi đã trả lời muốn dùng cơ hội nầy để bày tỏ sự bất mãn của họ đối với Chính phủ tại chức. Một tỷ lệ đáng kể 33% những cử tri được hỏi, thuộc hữu khuynh, cũng sẽ dùng cơ hội nầy để bày tỏ sự không hài lòng của họ đối với Chính phủ.
- Chỉ 45% số người trả lời cho biết họ có lưu ý đến cuộc bầu cử vùng và 55% cho biết họ không quan tâm đến, trong có 37% xác nhận là ‘ít’ và 18% ‘không chút nào’ quan tâm. Do đ ó, người ta dự đoán tỷ lệ số người không đi bầu sẽ lên rất cao.
- Cuối cùng, về việc bầu cho đảng nào, thì họ cho biết : cực tả : 7% ; tả phái (Cộng sản + Xã hội + Xanh) : 38,5% ; các liên danh bảo vệ môi trường tự nhận không theo tả hay hữu phái: 1% ; hữu phái : 36,5%; cực hữu : 16% (trong đó, Front National: 15%).
II. TUYỂN CỬ HộI đồNG TỈNH
Đây là cuộc đầu phiếu để chọn các nghị viên Tỉnh (conseil général) từ các đơn vị bầu cử được gọi là Tổng (Canton). Đơn giản hơn việc bầu cử các nghị viên vùng vì đây là cuộc đầu phiếu đơn danh, đa số và hai vòng.
Để được tuyên bố đắc cử ở vòng một, ứng cử viên phải đạt được:
- ít nhất 1/2 số phiếu bầu hợp lệ cộng một,
- và số phiếu bầu phải bằng ít nhất 25% số cử tri ghi danh.
Để được vào vòng hai, ứng cử viên phải đạt được, ở vòng một, số phiếu bầu bằng ít nhất 10% số cử tri ghi danh. Tuy nhiên, nếu chỉ có một ứng cử viên đạt được điều kiện nấy, thì ứng cử viên về nhì có thể được tham dự vòng hai. Ứng cử viên đạt được số phiếu nhiều nhất sẽ được tuyên bố đắc cử.
Đây là dịp tái bầu lại, ba năm một lần, phân nửa tổng số nghị viên tỉnh là 2035 và có 12300 ứng cử viên tranh các ghế nầy.
Sau cùng, chúng ta cũng đừng lấy làm lạ khi nghe giới truyền thông Pháp nói đến ‘vòng ba'. Sau khi có kết quả đầy đủ của từng Hội đồng Vùng hoặc Hội đồng Tỉnh, ngày thứ sáu sau vòng nhì, các nghị viên sẽ họp phiên khoáng đại để bầu Chủ tịch và các viên chức Văn Phòng.