BENIN - ĐTC Biển Đức 16 đã kết thúc tốt đẹp chuyến viếng thăm mục vụ thứ 22 tại hải ngoại, tức là 3 ngày tại cộng hòa Benin bên Phi châu, từ 18 đến 20-11-2011, với việc công bố Tông Huấn hậu Thượng HĐGM Phi châu, đề ra những đường hướng mục vụ và truyền giáo cho Giáo Hội tại đại lục này.
Hoạt động chót trong ngày thứ bẩy 19-11-2011
Thứ bẩy là ngày bận rộn nhất trong chuyến viếng thăm của ĐTC tại Benin: ban sáng ngài gặp gỡ chính phủ, viếng đại chủng viện tại thành phố Ouidah và mộ của Đức Cố HY Gantin, viếng Vương cung thánh đường Đức Mẹ Vô nhiễn cách đó 5 cây số và ký Tông huấn Africae Munus, Cam Kết của Phi châu. Ban chiều, tại thành phố Cotonou, ĐTC đã viếng Trung tâm ”Hòa bình và vui mừng” do các nữ tu thừa sai bác ái của Mẹ Têrêxa đảm trách, rồi gặp gỡ hàng trăm trẻ em nghèo và giáo dân xứ thánh Rita cạnh đó.
Hoạt động cuối cùng của ngài trong ngày diễn ra lúc gần 7 giờ tối tại Tòa sứ Thần Tòa Thánh với cuộc gặp gỡ 14 GM thuộc 10 giáo phận toàn nước Benin, kể cả 3 vị đang nghỉ hưu. Hiện diện trong biến cố này còn có các HY GM thuộc đoàn tùy tùng.
Trong cuộc gặp gỡ ngắn, sau lời chào mừng của Đức TGM sở tại, Antoine Ganyé, cũng là Chủ tịch HĐGM Benin, ĐTC mời gọi toàn thể Giáo Hội tại Benin hăng say tham gia vào công cuộc truyền giáo cho những người chưa biết Tin Mừng của Chúa. Để được vậy, mọi thành phần dân Chúa cần đoàn kết với nhau, và các GM cần tăng cường việc đào tạo LM.
ĐTC mở đầu bài huấn dụ với việc nhắc đến công trình 150 năm truyền giáo tại Benin và hiệp với Giáo Hội tại nước này, ngài cảm tạ Thiên Chúa, ghi ơn các thừa sai và bao nhiêu GM, LM, tu sĩ nam nữ và giáo dân đã góp phần vào công trình này. Ngài nói:
”Việc mừng kỷ niệm này phải là một cơ hội canh tân sâu rộng về tinh thần cho các cộng đoàn của anh em và mỗi phần tử. Trong tư cách là chủ chăn của Dân Chúa, anh em có nhiệm vụ phân định bối cảnh thực tại dưới ánh sáng Lời Chúa. Năm Đức Tin mà tôi đã muốn công bố nhân dịp kỷ niệm 50 năm khai mạc Công đồng chung Vatican 2, chắc chắn sẽ là cơ hội thích hợp để giúp các tín hữu tái khám phá và đào sâu niềm tin của họ nơi Chúa Cứu Thế. Thực vậy, từ 150 năm nay, nhiều người nam nữ đã có can đảm cho đi tất cả để phục vụ Tin Mừng, chính vì họ đã chấp nhận đặt Chúa Kitô ở trung tâm cuộc sống của mình. Ngày nay, cùng một hành trình đó cũng phải ở trung tâm đời sống của toàn thể Giáo Hội. Chính tôn nhan Chúa Kitô bị đóng đinh và vinh hiển phải hướng dẫn tất cả chúng ta, để làm chứng về tình thương của Chúa cho thế giới. Thái độ này đòi phải liên tục hoán cải, hầu mang lại một sức mạnh mới cho chiều kích ngôn sứ trong việc rao giảng của chúng ta. Những ai đã nhận sứ vụ hướng dẫn Dân Chúa, thì có nhiệm vụ khơi dậy sức mạnh ấy và giúp nhận ra những dấu chỉ sự hiện diện của Thiên Chúa nơi tâm hồn con người và qua các biến cố. Ước gì tất cả các tín hữu gặp gỡ Chúa Kitô, trong tư cách cá nhân cũng như cộng đoàn, để trở thành những sứ giả của Chúa! Cuộc gặp gỡ này phải bén rễ vững chắc trong việc đón nhận và suy niệm Lời Chúa. Thực vậy, Kinh Thánh phải chiếm chỗ đứng trung tâm trong đời sống Giáo Hội và của mỗi Kitô hữu. Vì thế, tôi khuyến khích anh em làm sao để việc tái khám phá Kinh Thánh trở thành một nguồn mạch canh tân liên tục, để Lời Chúa thống nhất cuộc sống hằng ngày của các tín hữu và luôn luôn ở trung tâm mọi hoạt động của Giáo Hội.
ĐTC nói thêm rằng: ”Giáo Hội không thể giữ Lời Chúa cho mình, Giáo Hội được mời gọi loan báo Lời Chúa cho thế giới. Năm kỷ niệm 150 năm truyền giáo hiện nay phải là một cơ hội đặc biệt cho Giáo Hội tại Benin gia tăng ý thức truyền giáo của mình. Lòng nhiệt thành tông đồ linh hoạt mọi tín hữu như thế xuất phát trực tiếp từ phép rửa tội mà họ đã lãnh nhân, và họ không thể trốn tránh trách nhiệm tuyên xưng đức tin nơi Chúa Kitô và Tin Mừng của Ngài ở mọi nơi và trong đời sống thường nhật của họ. Các GM và các LM được mời gọi khơi dậy ý thức ấy trong các gia đình, giáo xứ, các cộng đoàn và các phong trào của Giáo Hội. Một lần nữa, tôi muốn đề cao với lòng ngưỡng mộ vai trò của các giáo lý viên đang hoạt động truyền giáo trong các giáo phận của anh em.
Đàng khác, như tôi đã nhấn mạnh trong Tông Huấn hậu Thượng HĐGM Verbum Domini, Lời Chúa, ”Giáo Hội không thể chỉ iới hạn vào việc mục vụ bảo tồn những người đã biết Tin Mừng của Chúa Kitô. Đà hăng say truyền giáo là một dấu chỉ rõ ràng chứng tỏ sự trưởng thành của một cộng đoàn Giáo Hội” (n.95). Giáo Hội phải đi tới với mọi người. Và tôi khuyến khích anh em hãy tiếp tục nỗ lực chia sẻ nhân sự truyền giáo với những giáo phận thiếu thốn nhất, dù là ở trong nước hay ở các nước khác ở Phi châu hoặc ở các đại lục xa xăm. Anh em đừng sợ khơi dậy ơn gọi thừa sai nơi các LM, tu sĩ nam nữ và giáo dân!
ĐTC cũng nhấn mạnh điều này là ”Để thế gian tin nơi Lời mà Giáo Hội loan báo, một điều không thể thiếu được, đó là các môn đệ của Chúa Kitô phải hiệp nhất với nhau (Xc Ga 17,21). Là những vị hướng dẫn và là mục tử dân Chúa, anh em được kêu gọi ý thức mạnh mẽ về tình huynh đệ do bí tích liên kết anh em với nhau và về sứ mạng duy nhất được ủy thác cho anh em, để anh em thực sự là những dấu chỉ và là những người thăng tiến sự hiệp nhất trong các giáo phận của anh em.
Sau cùng, ĐTC nhắn nhủ các GM Benin hãy lắng nghe, quan tâm đến các LM trong tình phụ tử, giúp đỡ các LM và giáo dân tái khám phá vẻ đẹp của chức linh mục, hết sức quan tâm đến việc đào tạo linh mục như một ưu tiên mục vụ, chọn lựa kỹ lưỡng các vị đào tạo tại chủng viện.
Sau bài huấn dụ, ĐTC đã cùng các GM dùng bữa tối tại Tòa Sứ Thần Tòa Thánh.
Thánh lễ bế mạc
Chúa nhật 20-11-2011, là cao điểm và là một trong những mục tiêu chính trong chuyến viếng thăm của ĐTC: đó là thánh lễ ngài cử hành tại Sân vận Động thân hữu tại Cotonou với nghi thức trao Tông Huấn Hậu Thượng HĐGM Phi châu. Đây cũng là thánh lễ duy nhất ngài cử hành cho các tín hữu trong chuyến viếng thăm dài 46 giờ.
Lúc 8 giờ 15, ĐTC đã dùng xe bọc kính để tới Sân vận động. Dọc đường 7 cây số, cũng có rất nhiều tín hữu và dân chúng đứng hai bên đường để chào mừng ngài, giống như hai ngày trước đó.
Đến Sân vận động vào lúc quá 8 giờ rưỡi, ĐTC đã đi vòng quanh thao trường để chào thăm hàng trăm ngàn tín hữu ngồi đầy các hàng ghế xung quanh và ở khu giữa sân vận động. Ngoài các tín hữu Benin, còn có các tín hữu đến từ các nước láng giềng như Nigeria, Togo, Ghana, Burkina Faso. Đặc biệt tổng thống Boni Yayi và phu nhân cũng tham dự thánh lễ như trong nhiều sinh hoạt của ĐTC trong những ngày trước đó.
Đồng tế với ĐTC có 180 HY và GM Phi châu, 1.500 linh mục, trong thánh lễ mừng kính Chúa Kitô, Vua vũ trụ.
Bài giảng của ĐTC
Trong bài giảng, ĐTC đã diễn giải ý nghĩa bài Tin Mừng của ngày lễ, nói về cuộc phán xét chung, và ngài nhắc đến dịp kỷ niệm 150 năm truyền giáo tại Benin để mời gọi các tín hữu hăng say thông truyền Tin Mừng của Chúa cho tha nhân. ĐTC nói:
”Tin mừng chúng ta vừa nghe nói với chúng ta rằng Chúa Giêsu, Con Người, vị thẩm phán chung kết về đời sống chúng ta, đã muốn mặc lấy khuôn mặt của những người đói khát, người ngoại kiều, những người trần trụi, bệnh nhân hoặc tù nhân, tóm lại là tất cả những người đau khổ và bị gạt ra ngoài lề; vì thế thái độ của chúng ta đối với họ sẽ được coi là thái độ của chúng ta đối với chính Chúa Giêsu. Chúng ta đừng coi đoạn Tin Mừng này như một công thức văn chương, một hình ảnh mà thôi! Trọn cuộc sống của Chúa Giêsu chứng tỏ điều đó. Ngài, tuy là Con Thiên Chúa, nhưng đã làm người, đã chia sẻ cuộc sống của chúng ta, cho đến những chi tiết cụ thể nhất, trở nên người đầy tớ của người anh em bé nhỏ nhất. Chúa không có nơi tựa đầu, và bị kết án tử hình trên thập giá. Đó là vị Vua mà chúng ta mừng kính!
Chắc chắn điều này có thể làm cho chúng ta ngỡ ngàng! Ngày nay cũng như cách đây 2 ngàn năm, vốn quen nhìn các dấu chỉ vương quyền trong sự thành công, quyền năng, tiền bạc, hoặc trong quyền bính, chúng ta khó có thể chấp nhận một vị vua như thế, một vị vua trở thành người đầy tớ của những người bé nhỏ, khiêm hạ nhất, một vị vua với ngai vàng là một cây thập giá. Nhưng, Kinh Thánh nói với chúng ta rằng, Vinh quang của Chúa Kitô được biểu lộ qua điều ấy: chính trong cuộc sống trần thế khiêm hạ mà Ngài được quyền phán xét thế giới. Đối với Chúa, cai trị là phục vụ! Và đó là điều Chúa yêu cầu chúng ta là bước theo Ngài trên con đường ấy, con đường phục vụ, quan tâm đến tiếng kêu của người nghèo, người yếu thế, người bị gạt ra ngoài lề. Tín hữu đã chịu phép rửa biết rằng quyết định theo Chúa Kitô có thể làm cho họ phải hy sinh nhiều, đôi khi phải hy sinh cả mạnh sống. Nhưng như thánh Phaolô đã nhắc nhở chúng ta, Chúa Kitô đã chiến thắng sự chết và lôi kéo chúng ta theo Ngài trong sự sống lại. Chúa dẫn chúng ta vào một thế giới mới, một thế giới tự do và hạnh phúc. Ngài nay, vẫn con bao nhiêu ràng buộc với thế giới cũ, bao nhiêu sợ hãi cầm tù chúng ta và ngăn cản chúng ta sống tự do và vui tươi. Chúng ta hãy để cho Chúa Kitô giải thoát chúng ta khỏi thế giới cũ! Niềm tin của chúng ta nơi Chúa, Đấng đã chiến thắng mọi sợ hãi của chúng ta, mọi lầm than của chúng ta, làm cho chúng ta bước vào một thế giới mới, một thế giới trong đó công lý và sự thật không phải là những lời nói xuông, một thế giới tự do nội tâm và an bình với chính mình, với tha nhân và với Thiên Chúa. Đó chính là món quà mà Thiên Chúa tặng chúng ta trong phép rửa tội!
ĐTC cũng nhận xét rằng: ”đoạn Tin Mừng về việc phán xét chung này thực là một lời hy vọng, vì Vua Vũ Trụ đã trở nên rất gần gũi chúng ta, trở nên người đầy tớ của những người bé nhỏ, khiêm hạ nhất. Và tôi muốn thân ái ngỏ lời với tất cả những người đang chịu đau khổ, các bệnh nhân, và những người bị bệnh Sida hoặc các bệnh khác, tất cả những bị xã hội lãng quên. Anh chị em hãy can đảm! Giáo Hoàng gần gũi với anh chị em trong kinh nguyện và nhớ đến anh chị em! Hãy can đảm lên! Chúa Giêsu đã muốn chia sẻ đau khổ của anh chị em và nhìn nhận anh chị em là anh chị em của Ngài, để giải thoát khỏi mọi sự ác, khỏi mọi đau khổ! Mỗi bệnh nhân, mỗi người nghèo đều đáng được chúng ta tôn trọng và yêu thương, vì qua Ngài, Thiên Chúa chỉ cho chúng ta con đường tiến về trời.
Tiếp tục bài giảng, ĐTC nhắc đến dịp mừng 150 năm truyền giáo tại Phi châu và nhắn nhủ rằng:
”Anh chị em thân mến, tất cả những người đã nhận lãnh hồng ân đức tin tuyệt vời, hồng ân gặp gỡ với Chúa phục sinh, cũng cảm thấy cần phải loan báo Ngài cho tha nhân. Giáo Hội hiện hữu là để loan báo Tin Mừng ấy! Và nghĩa vụ này ngày càng cấp thiết! Sau 150 năm, nhiều người vẫn chưa được nghe sứ điệp cứu độ của Chúa Kitô! Cũng có nhiều người kháng cự, không mở cửa tâm hồn cho Lời Chúa! Nhiều người có đức tin yếu đuối và tâm thức, thói quen và lối sống của họ cố tình không biết đến thực tại Tin Mừng, nghĩ rằng sự tìm kiếm cuộc sống sung túc ích kỷ, kiếm tiền dễ dàng, tìm kiếm quyền hành là mục đích tối hậu của đời người. Anh chị em hãy hăng hái trở thành những chứng nhân nhiệt thành của đức tin mà anh chị em đã nhận lãnh! Hãy làm cho tôn nhan yêu thương của Chúa Cứu Thế được rạng ngời ở mọi nơi, đặc biệt là trước các bạn trẻ đang tìm kiếm lý do của cuộc sống và hy vọng trong một thế giới khó khăn!
”Giáo Hội tại Benin đã nhận lãnh nhiều từ các thừa sai: nay đến lượt Giáo Hội này phải mang Tin Mừng hy vọng cho những dân tộc chưa biết oặc không còn nhận biết Chúa Giêsu nữa. Anh chị em thân mến, tôi mời gọi anh chị em hãy quan tâm đến việc rao giảng Tin Mừng tại đất nước anh chị em và nơi các dân tộc Phi châu cũng như toàn thế giới. Thượng HĐGM Phi châu mới đây tha thiết nhắc nhở rằng: Kitô hữu, là người hy vọng, không thể không quan tâm đến các anh chị em mình, vì làm như thế là điều hoàn toàn trái ngược với thái độ của Chúa Giêsu. Kitô hữu là người kiến tạo tình hiệp thông, an bình và liên đới, không biết mệt mỏi, đây là những hồng ân mà chính Chúa Kitô đã ban cho chúng ta. Khi trung thành với Chúa, chúng ta cộng tác vào việc thực hiện kế hoạch cứu độ của Thiên Chúa cho nhân loại”.
Phần dâng lễ có sắc thái đặc biệt địa phương: một toán em bé đã trình diễn các vũ điệu giữa tiếng hát và tiếng trống, hướng dẫn một toán tín hữu trong y phục truyền thống, tiến lên bàn thờ dâng lễ vật bánh rượu và một số sản phẩm địa phương lên ĐTC:
Công bố Tông Huấn
Cuối thánh lễ, Đức TGM Nikola Eterovic, người Croát, Tổng thư ký Thượng HĐGM thế giới đã cám ơn ĐTC, và giới thiệu Tông Huấn, có chứa đựng những suy tư phong phú của các nghị phụ trong Công nghị GM Phi châu cách đây 2 năm.
Về phần ĐTC, lên tiếng trong dịp này, ngài cám ơn tất cả các nghị phụ đã góp phần vào Thượng HĐGM Phi châu cũng như Đức cha Tổng thư ký Eterovic. Ngài nói: ”Sau khi ký Tông Huấn Africae Munus ngày hôm qua, nay tôi có thể trao cho tất cả các Giáo Hội địa phương, qua trung gian anh em là các vị Chủ tịch HĐGM Phi châu, các HĐGM quốc gia và miền, các vị Chủ tịch Công nghị của các Giáo Hội Công Giáo Đông phương. Sau khi nhận văn kiện này, bắt đầu giai đoạn hấp thụ và áp dụng các dữ kiện thần học, giáo hội học, tu đức và mục vụ chứa đựng trong Tông Huấn này. Văn kiện muốn thăng tiến, khích lệ và củng cố các sáng kiến ở các địa phương, và cũng muốn gợi hứng các sáng kiến khác cho Giáo Hội Công Giáo tại Phi châu.
Hơn 60 vị Chủ tịch các HĐGM đã lần lượt tiến lên trước mặt ĐTC để nhận văn bản Tông Huấn.
Thánh lễ kết thúc lúc quá 11 giờ rưỡi trưa với Kinh Truyền Tin. Trong bài huấn dụ ngắn trước đó, ĐTC cho biết ngài phó thác cho Đức Trinh Nữ Maria giai đoạn mới đang mở ra cho Giáo Hội tại Phi châu, xin Mẹ tháp tùng tương lai công cuộc truyền giảng Tin Mừng của toàn thể Phi châu và nhất là tại đất nước Benin này. Xin Mẹ giúp chúng ta đáp lại sứ mạng mà Thiên Chúa ủy thác cho chúng ta ngày hôm nay.
ĐTC nói thêm rằng: ”Dưới chân Thánh giá, hiệp với Chúa Con chịu đóng đanh, Mẹ là Mẹ hy vọng. Niềm hy vọng này giúp chúng ta đảm nhận công tác thường nhất với sức mạnh thông truyền chân lý được Chúa Giêsu biểu lộ. Anh chị em thân mến ở Phi châu, là phần đất đã đón nhận Thánh Gia đến tá túc, anh chị em hãy tiếp tục vun trồng các giá trị gia đình Kitô. Trong khi bao nhiêu gia đình bị chia rẽ, phải lưu vong, chịu đau thương vì những cuộc xung đột vô tận, anh chị em hãy trở thành những người kiến tạo hòa giải và hy vọng. Với Mẹ Maria, Đức Trinh Nữ của Lời Kinh Magnificat, anh chị em luôn luôn có thể ở lại trong vui mừng. Ước gì niềm vui này ở trung tâm gia đình và đất nước anh chị em!
Sau khi ban phép lành cho mọi người, ĐTC còn làm phép viên đá đầu tiên để xây một nhà của các nữ tu Tiểu muội người nghèo trong giáo phận thủ đô Porto Novo của Benin.
Sau đó, ĐTC đã về Tòa Sứ Thần để dùng bữa trưa với 15 vị HY, GM thuộc Hội đồng Thượng HĐGM Phi châu và các vị trong đoàn tùy tùng, trong số này có 4 vị người Phi châu.
Ban chiều, lúc gần 4 giờ, ĐTC đã ra phi trường quốc tế ĐHY Bernardin Gantin, chỉ cách tòa Sứ Thần 1 cây số, để đáp máy bay trở về Roma.
Hoạt động chót trong ngày thứ bẩy 19-11-2011
 |
Hoạt động cuối cùng của ngài trong ngày diễn ra lúc gần 7 giờ tối tại Tòa sứ Thần Tòa Thánh với cuộc gặp gỡ 14 GM thuộc 10 giáo phận toàn nước Benin, kể cả 3 vị đang nghỉ hưu. Hiện diện trong biến cố này còn có các HY GM thuộc đoàn tùy tùng.
Trong cuộc gặp gỡ ngắn, sau lời chào mừng của Đức TGM sở tại, Antoine Ganyé, cũng là Chủ tịch HĐGM Benin, ĐTC mời gọi toàn thể Giáo Hội tại Benin hăng say tham gia vào công cuộc truyền giáo cho những người chưa biết Tin Mừng của Chúa. Để được vậy, mọi thành phần dân Chúa cần đoàn kết với nhau, và các GM cần tăng cường việc đào tạo LM.
ĐTC mở đầu bài huấn dụ với việc nhắc đến công trình 150 năm truyền giáo tại Benin và hiệp với Giáo Hội tại nước này, ngài cảm tạ Thiên Chúa, ghi ơn các thừa sai và bao nhiêu GM, LM, tu sĩ nam nữ và giáo dân đã góp phần vào công trình này. Ngài nói:
”Việc mừng kỷ niệm này phải là một cơ hội canh tân sâu rộng về tinh thần cho các cộng đoàn của anh em và mỗi phần tử. Trong tư cách là chủ chăn của Dân Chúa, anh em có nhiệm vụ phân định bối cảnh thực tại dưới ánh sáng Lời Chúa. Năm Đức Tin mà tôi đã muốn công bố nhân dịp kỷ niệm 50 năm khai mạc Công đồng chung Vatican 2, chắc chắn sẽ là cơ hội thích hợp để giúp các tín hữu tái khám phá và đào sâu niềm tin của họ nơi Chúa Cứu Thế. Thực vậy, từ 150 năm nay, nhiều người nam nữ đã có can đảm cho đi tất cả để phục vụ Tin Mừng, chính vì họ đã chấp nhận đặt Chúa Kitô ở trung tâm cuộc sống của mình. Ngày nay, cùng một hành trình đó cũng phải ở trung tâm đời sống của toàn thể Giáo Hội. Chính tôn nhan Chúa Kitô bị đóng đinh và vinh hiển phải hướng dẫn tất cả chúng ta, để làm chứng về tình thương của Chúa cho thế giới. Thái độ này đòi phải liên tục hoán cải, hầu mang lại một sức mạnh mới cho chiều kích ngôn sứ trong việc rao giảng của chúng ta. Những ai đã nhận sứ vụ hướng dẫn Dân Chúa, thì có nhiệm vụ khơi dậy sức mạnh ấy và giúp nhận ra những dấu chỉ sự hiện diện của Thiên Chúa nơi tâm hồn con người và qua các biến cố. Ước gì tất cả các tín hữu gặp gỡ Chúa Kitô, trong tư cách cá nhân cũng như cộng đoàn, để trở thành những sứ giả của Chúa! Cuộc gặp gỡ này phải bén rễ vững chắc trong việc đón nhận và suy niệm Lời Chúa. Thực vậy, Kinh Thánh phải chiếm chỗ đứng trung tâm trong đời sống Giáo Hội và của mỗi Kitô hữu. Vì thế, tôi khuyến khích anh em làm sao để việc tái khám phá Kinh Thánh trở thành một nguồn mạch canh tân liên tục, để Lời Chúa thống nhất cuộc sống hằng ngày của các tín hữu và luôn luôn ở trung tâm mọi hoạt động của Giáo Hội.
ĐTC nói thêm rằng: ”Giáo Hội không thể giữ Lời Chúa cho mình, Giáo Hội được mời gọi loan báo Lời Chúa cho thế giới. Năm kỷ niệm 150 năm truyền giáo hiện nay phải là một cơ hội đặc biệt cho Giáo Hội tại Benin gia tăng ý thức truyền giáo của mình. Lòng nhiệt thành tông đồ linh hoạt mọi tín hữu như thế xuất phát trực tiếp từ phép rửa tội mà họ đã lãnh nhân, và họ không thể trốn tránh trách nhiệm tuyên xưng đức tin nơi Chúa Kitô và Tin Mừng của Ngài ở mọi nơi và trong đời sống thường nhật của họ. Các GM và các LM được mời gọi khơi dậy ý thức ấy trong các gia đình, giáo xứ, các cộng đoàn và các phong trào của Giáo Hội. Một lần nữa, tôi muốn đề cao với lòng ngưỡng mộ vai trò của các giáo lý viên đang hoạt động truyền giáo trong các giáo phận của anh em.
Đàng khác, như tôi đã nhấn mạnh trong Tông Huấn hậu Thượng HĐGM Verbum Domini, Lời Chúa, ”Giáo Hội không thể chỉ iới hạn vào việc mục vụ bảo tồn những người đã biết Tin Mừng của Chúa Kitô. Đà hăng say truyền giáo là một dấu chỉ rõ ràng chứng tỏ sự trưởng thành của một cộng đoàn Giáo Hội” (n.95). Giáo Hội phải đi tới với mọi người. Và tôi khuyến khích anh em hãy tiếp tục nỗ lực chia sẻ nhân sự truyền giáo với những giáo phận thiếu thốn nhất, dù là ở trong nước hay ở các nước khác ở Phi châu hoặc ở các đại lục xa xăm. Anh em đừng sợ khơi dậy ơn gọi thừa sai nơi các LM, tu sĩ nam nữ và giáo dân!
ĐTC cũng nhấn mạnh điều này là ”Để thế gian tin nơi Lời mà Giáo Hội loan báo, một điều không thể thiếu được, đó là các môn đệ của Chúa Kitô phải hiệp nhất với nhau (Xc Ga 17,21). Là những vị hướng dẫn và là mục tử dân Chúa, anh em được kêu gọi ý thức mạnh mẽ về tình huynh đệ do bí tích liên kết anh em với nhau và về sứ mạng duy nhất được ủy thác cho anh em, để anh em thực sự là những dấu chỉ và là những người thăng tiến sự hiệp nhất trong các giáo phận của anh em.
Sau cùng, ĐTC nhắn nhủ các GM Benin hãy lắng nghe, quan tâm đến các LM trong tình phụ tử, giúp đỡ các LM và giáo dân tái khám phá vẻ đẹp của chức linh mục, hết sức quan tâm đến việc đào tạo linh mục như một ưu tiên mục vụ, chọn lựa kỹ lưỡng các vị đào tạo tại chủng viện.
Sau bài huấn dụ, ĐTC đã cùng các GM dùng bữa tối tại Tòa Sứ Thần Tòa Thánh.
Thánh lễ bế mạc
Chúa nhật 20-11-2011, là cao điểm và là một trong những mục tiêu chính trong chuyến viếng thăm của ĐTC: đó là thánh lễ ngài cử hành tại Sân vận Động thân hữu tại Cotonou với nghi thức trao Tông Huấn Hậu Thượng HĐGM Phi châu. Đây cũng là thánh lễ duy nhất ngài cử hành cho các tín hữu trong chuyến viếng thăm dài 46 giờ.
Lúc 8 giờ 15, ĐTC đã dùng xe bọc kính để tới Sân vận động. Dọc đường 7 cây số, cũng có rất nhiều tín hữu và dân chúng đứng hai bên đường để chào mừng ngài, giống như hai ngày trước đó.
Đến Sân vận động vào lúc quá 8 giờ rưỡi, ĐTC đã đi vòng quanh thao trường để chào thăm hàng trăm ngàn tín hữu ngồi đầy các hàng ghế xung quanh và ở khu giữa sân vận động. Ngoài các tín hữu Benin, còn có các tín hữu đến từ các nước láng giềng như Nigeria, Togo, Ghana, Burkina Faso. Đặc biệt tổng thống Boni Yayi và phu nhân cũng tham dự thánh lễ như trong nhiều sinh hoạt của ĐTC trong những ngày trước đó.
Đồng tế với ĐTC có 180 HY và GM Phi châu, 1.500 linh mục, trong thánh lễ mừng kính Chúa Kitô, Vua vũ trụ.
Bài giảng của ĐTC
Trong bài giảng, ĐTC đã diễn giải ý nghĩa bài Tin Mừng của ngày lễ, nói về cuộc phán xét chung, và ngài nhắc đến dịp kỷ niệm 150 năm truyền giáo tại Benin để mời gọi các tín hữu hăng say thông truyền Tin Mừng của Chúa cho tha nhân. ĐTC nói:
”Tin mừng chúng ta vừa nghe nói với chúng ta rằng Chúa Giêsu, Con Người, vị thẩm phán chung kết về đời sống chúng ta, đã muốn mặc lấy khuôn mặt của những người đói khát, người ngoại kiều, những người trần trụi, bệnh nhân hoặc tù nhân, tóm lại là tất cả những người đau khổ và bị gạt ra ngoài lề; vì thế thái độ của chúng ta đối với họ sẽ được coi là thái độ của chúng ta đối với chính Chúa Giêsu. Chúng ta đừng coi đoạn Tin Mừng này như một công thức văn chương, một hình ảnh mà thôi! Trọn cuộc sống của Chúa Giêsu chứng tỏ điều đó. Ngài, tuy là Con Thiên Chúa, nhưng đã làm người, đã chia sẻ cuộc sống của chúng ta, cho đến những chi tiết cụ thể nhất, trở nên người đầy tớ của người anh em bé nhỏ nhất. Chúa không có nơi tựa đầu, và bị kết án tử hình trên thập giá. Đó là vị Vua mà chúng ta mừng kính!
Chắc chắn điều này có thể làm cho chúng ta ngỡ ngàng! Ngày nay cũng như cách đây 2 ngàn năm, vốn quen nhìn các dấu chỉ vương quyền trong sự thành công, quyền năng, tiền bạc, hoặc trong quyền bính, chúng ta khó có thể chấp nhận một vị vua như thế, một vị vua trở thành người đầy tớ của những người bé nhỏ, khiêm hạ nhất, một vị vua với ngai vàng là một cây thập giá. Nhưng, Kinh Thánh nói với chúng ta rằng, Vinh quang của Chúa Kitô được biểu lộ qua điều ấy: chính trong cuộc sống trần thế khiêm hạ mà Ngài được quyền phán xét thế giới. Đối với Chúa, cai trị là phục vụ! Và đó là điều Chúa yêu cầu chúng ta là bước theo Ngài trên con đường ấy, con đường phục vụ, quan tâm đến tiếng kêu của người nghèo, người yếu thế, người bị gạt ra ngoài lề. Tín hữu đã chịu phép rửa biết rằng quyết định theo Chúa Kitô có thể làm cho họ phải hy sinh nhiều, đôi khi phải hy sinh cả mạnh sống. Nhưng như thánh Phaolô đã nhắc nhở chúng ta, Chúa Kitô đã chiến thắng sự chết và lôi kéo chúng ta theo Ngài trong sự sống lại. Chúa dẫn chúng ta vào một thế giới mới, một thế giới tự do và hạnh phúc. Ngài nay, vẫn con bao nhiêu ràng buộc với thế giới cũ, bao nhiêu sợ hãi cầm tù chúng ta và ngăn cản chúng ta sống tự do và vui tươi. Chúng ta hãy để cho Chúa Kitô giải thoát chúng ta khỏi thế giới cũ! Niềm tin của chúng ta nơi Chúa, Đấng đã chiến thắng mọi sợ hãi của chúng ta, mọi lầm than của chúng ta, làm cho chúng ta bước vào một thế giới mới, một thế giới trong đó công lý và sự thật không phải là những lời nói xuông, một thế giới tự do nội tâm và an bình với chính mình, với tha nhân và với Thiên Chúa. Đó chính là món quà mà Thiên Chúa tặng chúng ta trong phép rửa tội!
ĐTC cũng nhận xét rằng: ”đoạn Tin Mừng về việc phán xét chung này thực là một lời hy vọng, vì Vua Vũ Trụ đã trở nên rất gần gũi chúng ta, trở nên người đầy tớ của những người bé nhỏ, khiêm hạ nhất. Và tôi muốn thân ái ngỏ lời với tất cả những người đang chịu đau khổ, các bệnh nhân, và những người bị bệnh Sida hoặc các bệnh khác, tất cả những bị xã hội lãng quên. Anh chị em hãy can đảm! Giáo Hoàng gần gũi với anh chị em trong kinh nguyện và nhớ đến anh chị em! Hãy can đảm lên! Chúa Giêsu đã muốn chia sẻ đau khổ của anh chị em và nhìn nhận anh chị em là anh chị em của Ngài, để giải thoát khỏi mọi sự ác, khỏi mọi đau khổ! Mỗi bệnh nhân, mỗi người nghèo đều đáng được chúng ta tôn trọng và yêu thương, vì qua Ngài, Thiên Chúa chỉ cho chúng ta con đường tiến về trời.
Tiếp tục bài giảng, ĐTC nhắc đến dịp mừng 150 năm truyền giáo tại Phi châu và nhắn nhủ rằng:
”Anh chị em thân mến, tất cả những người đã nhận lãnh hồng ân đức tin tuyệt vời, hồng ân gặp gỡ với Chúa phục sinh, cũng cảm thấy cần phải loan báo Ngài cho tha nhân. Giáo Hội hiện hữu là để loan báo Tin Mừng ấy! Và nghĩa vụ này ngày càng cấp thiết! Sau 150 năm, nhiều người vẫn chưa được nghe sứ điệp cứu độ của Chúa Kitô! Cũng có nhiều người kháng cự, không mở cửa tâm hồn cho Lời Chúa! Nhiều người có đức tin yếu đuối và tâm thức, thói quen và lối sống của họ cố tình không biết đến thực tại Tin Mừng, nghĩ rằng sự tìm kiếm cuộc sống sung túc ích kỷ, kiếm tiền dễ dàng, tìm kiếm quyền hành là mục đích tối hậu của đời người. Anh chị em hãy hăng hái trở thành những chứng nhân nhiệt thành của đức tin mà anh chị em đã nhận lãnh! Hãy làm cho tôn nhan yêu thương của Chúa Cứu Thế được rạng ngời ở mọi nơi, đặc biệt là trước các bạn trẻ đang tìm kiếm lý do của cuộc sống và hy vọng trong một thế giới khó khăn!
”Giáo Hội tại Benin đã nhận lãnh nhiều từ các thừa sai: nay đến lượt Giáo Hội này phải mang Tin Mừng hy vọng cho những dân tộc chưa biết oặc không còn nhận biết Chúa Giêsu nữa. Anh chị em thân mến, tôi mời gọi anh chị em hãy quan tâm đến việc rao giảng Tin Mừng tại đất nước anh chị em và nơi các dân tộc Phi châu cũng như toàn thế giới. Thượng HĐGM Phi châu mới đây tha thiết nhắc nhở rằng: Kitô hữu, là người hy vọng, không thể không quan tâm đến các anh chị em mình, vì làm như thế là điều hoàn toàn trái ngược với thái độ của Chúa Giêsu. Kitô hữu là người kiến tạo tình hiệp thông, an bình và liên đới, không biết mệt mỏi, đây là những hồng ân mà chính Chúa Kitô đã ban cho chúng ta. Khi trung thành với Chúa, chúng ta cộng tác vào việc thực hiện kế hoạch cứu độ của Thiên Chúa cho nhân loại”.
Phần dâng lễ có sắc thái đặc biệt địa phương: một toán em bé đã trình diễn các vũ điệu giữa tiếng hát và tiếng trống, hướng dẫn một toán tín hữu trong y phục truyền thống, tiến lên bàn thờ dâng lễ vật bánh rượu và một số sản phẩm địa phương lên ĐTC:
Công bố Tông Huấn
Cuối thánh lễ, Đức TGM Nikola Eterovic, người Croát, Tổng thư ký Thượng HĐGM thế giới đã cám ơn ĐTC, và giới thiệu Tông Huấn, có chứa đựng những suy tư phong phú của các nghị phụ trong Công nghị GM Phi châu cách đây 2 năm.
Về phần ĐTC, lên tiếng trong dịp này, ngài cám ơn tất cả các nghị phụ đã góp phần vào Thượng HĐGM Phi châu cũng như Đức cha Tổng thư ký Eterovic. Ngài nói: ”Sau khi ký Tông Huấn Africae Munus ngày hôm qua, nay tôi có thể trao cho tất cả các Giáo Hội địa phương, qua trung gian anh em là các vị Chủ tịch HĐGM Phi châu, các HĐGM quốc gia và miền, các vị Chủ tịch Công nghị của các Giáo Hội Công Giáo Đông phương. Sau khi nhận văn kiện này, bắt đầu giai đoạn hấp thụ và áp dụng các dữ kiện thần học, giáo hội học, tu đức và mục vụ chứa đựng trong Tông Huấn này. Văn kiện muốn thăng tiến, khích lệ và củng cố các sáng kiến ở các địa phương, và cũng muốn gợi hứng các sáng kiến khác cho Giáo Hội Công Giáo tại Phi châu.
Hơn 60 vị Chủ tịch các HĐGM đã lần lượt tiến lên trước mặt ĐTC để nhận văn bản Tông Huấn.
Thánh lễ kết thúc lúc quá 11 giờ rưỡi trưa với Kinh Truyền Tin. Trong bài huấn dụ ngắn trước đó, ĐTC cho biết ngài phó thác cho Đức Trinh Nữ Maria giai đoạn mới đang mở ra cho Giáo Hội tại Phi châu, xin Mẹ tháp tùng tương lai công cuộc truyền giảng Tin Mừng của toàn thể Phi châu và nhất là tại đất nước Benin này. Xin Mẹ giúp chúng ta đáp lại sứ mạng mà Thiên Chúa ủy thác cho chúng ta ngày hôm nay.
ĐTC nói thêm rằng: ”Dưới chân Thánh giá, hiệp với Chúa Con chịu đóng đanh, Mẹ là Mẹ hy vọng. Niềm hy vọng này giúp chúng ta đảm nhận công tác thường nhất với sức mạnh thông truyền chân lý được Chúa Giêsu biểu lộ. Anh chị em thân mến ở Phi châu, là phần đất đã đón nhận Thánh Gia đến tá túc, anh chị em hãy tiếp tục vun trồng các giá trị gia đình Kitô. Trong khi bao nhiêu gia đình bị chia rẽ, phải lưu vong, chịu đau thương vì những cuộc xung đột vô tận, anh chị em hãy trở thành những người kiến tạo hòa giải và hy vọng. Với Mẹ Maria, Đức Trinh Nữ của Lời Kinh Magnificat, anh chị em luôn luôn có thể ở lại trong vui mừng. Ước gì niềm vui này ở trung tâm gia đình và đất nước anh chị em!
Sau khi ban phép lành cho mọi người, ĐTC còn làm phép viên đá đầu tiên để xây một nhà của các nữ tu Tiểu muội người nghèo trong giáo phận thủ đô Porto Novo của Benin.
Sau đó, ĐTC đã về Tòa Sứ Thần để dùng bữa trưa với 15 vị HY, GM thuộc Hội đồng Thượng HĐGM Phi châu và các vị trong đoàn tùy tùng, trong số này có 4 vị người Phi châu.
Ban chiều, lúc gần 4 giờ, ĐTC đã ra phi trường quốc tế ĐHY Bernardin Gantin, chỉ cách tòa Sứ Thần 1 cây số, để đáp máy bay trở về Roma.