Tin vắn Y Học hữu dụng: Vài điều cần biết về Bệnh Cúm
Chúng ta đang ở vào cuối thu sang đông, trời bắt đầu trở lạnh càng gay gắt hơn vào những ngày sắp tới vì bước sang mùa đông. Có lẽ là lúc quí độc giả cần biết vài chi tiết để tự săn sóc mình, hy vọng bạn sẽ tránh được bệnh cúm vào mùa đông năm nay.
Vâng, ta nói đến bệnh cúm mà rất nhiều người bị, thường vào mùa đông gọi là cúm theo mùa (seasonal) hay là cúm xòang, cúm thường (common flu) là bệnh của đường hô hấp (respiratory illness), do người này truyền cho người kia. Thường thì mỗi người có chút đề kháng với cúm và thuốc chủng ngừa cũng giúp ta ngăn ngừa cúm.
Bạn cũng nghe nói đây đó về dịch cúm (flu pandemic), là loại cúm lan tràn, bệnh nặng hơn và có nhiều biến chứng hơn vì chúng ta không có sức đề kháng chống lọai virus (siêu vi trùng) này, ví dụ như người ta đang lo sợ dịch cúm gà.
Thật ra, trong thế kỷ 20 vừa qua chúng ta chỉ có 3 trận dịch cúm, giết rất nhiều người trên thế giới, vào năm 1918, 1957 và 1968.
Còn cúm xoàng thông thường, xảy ra vào mỗi mùa đông. Triệu chứng thông thường có lẽ ai cũng biết là sốt, nhức đầu, mệt lả (extreme fatigue), ho khan, đau cổ họng, chảy mũi, nghẹt mũi và nhức mình mẩy (muscle aches). Triệu chứng tiêu hóa như buồn nôn, ói mửa, và đi cầu chảy. Thường thì trẻ em hay bị triệu chứng tiêu hóa hơn người lớn.
Biến chứng trầm trọng của bệnh cúm thông thừơng nhất là sưng phổi, nhất là quí vị đã có sẵn những bệnh kinh niên như đái đường, suyễn, suy tim,…Trẻ em có thể bị biến chứng nhiễm trùng lỗ tai.
Siêu vi trùng cúm (flu viruses) lây lan do nước miếng vì người bệnh ho hay nhảy mũi, hắt hơi văng ra. Vì vậy cúm thường do lây lan giữa người này với người khác. Cũng có báo cáo cho rằng lây lan vì ta đụng chạm, sờ vào những vật dụng công cộng ví dụ như telephone, nắm cửa của cầu vệ sinh công cộng,…rồi ta dụi tay vào mắt, miệng hay mũi của mình.
Có 2 cách ngừa, chích ngừa là thông dụng nhất nhưng quí vị có sức khoẻ tốt từ 5 đến 49 tuổi có thể ngừa bằng cách xịt thuốc ngừa vào lỗ mũi.
Tuy nhiên quí vị sau đây không nên chích ngừa cúm:
- Quí vị bị dị ứng với trứng.
- Quí vị đã bị phản ứng nặng, khi chích ngừa vào những lần trước đây.
- Quí vị bị phát bệnh Guillain-Barré, trong vòng 6 tuần kể từ khi chích ngừa cúm.
- Quí vị đang bị bệnh, sốt,…chờ khi hết sốt rồi hãy chích ngừa cúm.
Thường thì sau khi chích ngừa khỏang 2 tuần ta có kháng thể chống lại siêu vi cúm.
Nhưng các biện pháp khác mà ta cần lưu ý để khỏi bị lây cúm hay khi bị cúm rồi không lây cho người khác:
- Che miệng và mũi khi ho hay nhảy mũi, hắt hơi bằng khăn giấy, và vứt đi ngay, đừng nhét khăn giấy vào túi rồi dùng lại.
- Rửa tay với nước và xà bông, ít nhất chà xà bông 15 đến 30 giây, nếu không có sẵn nước và xà bông có thể dùng loại dung dịch rửa tay khô, có alcohol.
- Đừng cho tay vào mũi, miệng, mắt; nhất là khi bị cúm, ví dụ đừng dụi mắt bằng tay, “ móc cứt mũi”,…
- Tránh tiếp xúc gần gũi với người đang bị cúm, nếu đang bị cúm có thể ở nhà đừng đi làm nếu được phép.
- Không đến nơi công cộng như nhà thờ khi bị cúm và nếu có đến nhà thờ xin mang theo khăn tay giấy đầy đủ để dùng khi ho hay hắt hơi nhảy mũi, khi chúc bình an, nếu bạn đang bị cúm xin cúi đầu hay chắp tay chào, vì tránh bắt tay, lan bệnh cúm cho người khác. Theo ý kiến của kẻ viết bài, khi bạn bị cúm, có thể chỉ nên chịu Mình Thánh Chúa và xin đừng chịu Máu Thánh Chúa, có thể lây cúm cho người khác.
Dù bạn cẩn thận thế nào đi nửa, rất nhiều người trong chúng ta cũng sẽ bị cúm vào mùa đông giá lạnh. Khi bị cúm, nhất là nếu bạn có bệnh kinh niên như đái đường, suyễn,… bạn nên đến khám bác sĩ của bạn. Tùy trường hợp, bác sĩ có thể ghi toa thuốc chống siêu vi (antiviral medicine). Nhưng đừng dùng thuốc mà bác sĩ ghi toa cho người khác vì mỗi trường hợp, mỗi người có bệnh tình khác nhau. Nếu bạn là người khoẻ mạnh, không có
bệnh kinh niên và cúm không làm bạn quá quắt lắm thì chỉ cần bạn nghĩ ngơi, uống Tylenol, uống nhiều nước, tránh hút thuốc và uống rượu khi bị cúm.
Trong mọi trường hợp cần thiết, những tin tức đơn sơ ghi lại đây không thể thay thế bác sĩ thường xuyên săn sóc sức khoẻ của bạn. Vì vậy xin tham khảo quí vị ấy. Nếu bạn đọc được Anh ngữ, Bạn có thể tham khảo thêm trên hai trang web của y tế Mỹ là:
www.hhs.gov/flu
www.pandemicflu.gov.
Nguyện cầu cho chúng ta được mọi sự may lành và khoẻ mạnh.
Bùi Xuân Hải, M.D.
Chúng ta đang ở vào cuối thu sang đông, trời bắt đầu trở lạnh càng gay gắt hơn vào những ngày sắp tới vì bước sang mùa đông. Có lẽ là lúc quí độc giả cần biết vài chi tiết để tự săn sóc mình, hy vọng bạn sẽ tránh được bệnh cúm vào mùa đông năm nay.
Vâng, ta nói đến bệnh cúm mà rất nhiều người bị, thường vào mùa đông gọi là cúm theo mùa (seasonal) hay là cúm xòang, cúm thường (common flu) là bệnh của đường hô hấp (respiratory illness), do người này truyền cho người kia. Thường thì mỗi người có chút đề kháng với cúm và thuốc chủng ngừa cũng giúp ta ngăn ngừa cúm.
Bạn cũng nghe nói đây đó về dịch cúm (flu pandemic), là loại cúm lan tràn, bệnh nặng hơn và có nhiều biến chứng hơn vì chúng ta không có sức đề kháng chống lọai virus (siêu vi trùng) này, ví dụ như người ta đang lo sợ dịch cúm gà.
Thật ra, trong thế kỷ 20 vừa qua chúng ta chỉ có 3 trận dịch cúm, giết rất nhiều người trên thế giới, vào năm 1918, 1957 và 1968.
Còn cúm xoàng thông thường, xảy ra vào mỗi mùa đông. Triệu chứng thông thường có lẽ ai cũng biết là sốt, nhức đầu, mệt lả (extreme fatigue), ho khan, đau cổ họng, chảy mũi, nghẹt mũi và nhức mình mẩy (muscle aches). Triệu chứng tiêu hóa như buồn nôn, ói mửa, và đi cầu chảy. Thường thì trẻ em hay bị triệu chứng tiêu hóa hơn người lớn.
Biến chứng trầm trọng của bệnh cúm thông thừơng nhất là sưng phổi, nhất là quí vị đã có sẵn những bệnh kinh niên như đái đường, suyễn, suy tim,…Trẻ em có thể bị biến chứng nhiễm trùng lỗ tai.
Siêu vi trùng cúm (flu viruses) lây lan do nước miếng vì người bệnh ho hay nhảy mũi, hắt hơi văng ra. Vì vậy cúm thường do lây lan giữa người này với người khác. Cũng có báo cáo cho rằng lây lan vì ta đụng chạm, sờ vào những vật dụng công cộng ví dụ như telephone, nắm cửa của cầu vệ sinh công cộng,…rồi ta dụi tay vào mắt, miệng hay mũi của mình.
Có 2 cách ngừa, chích ngừa là thông dụng nhất nhưng quí vị có sức khoẻ tốt từ 5 đến 49 tuổi có thể ngừa bằng cách xịt thuốc ngừa vào lỗ mũi.
Tuy nhiên quí vị sau đây không nên chích ngừa cúm:
- Quí vị bị dị ứng với trứng.
- Quí vị đã bị phản ứng nặng, khi chích ngừa vào những lần trước đây.
- Quí vị bị phát bệnh Guillain-Barré, trong vòng 6 tuần kể từ khi chích ngừa cúm.
- Quí vị đang bị bệnh, sốt,…chờ khi hết sốt rồi hãy chích ngừa cúm.
Thường thì sau khi chích ngừa khỏang 2 tuần ta có kháng thể chống lại siêu vi cúm.
Nhưng các biện pháp khác mà ta cần lưu ý để khỏi bị lây cúm hay khi bị cúm rồi không lây cho người khác:
- Che miệng và mũi khi ho hay nhảy mũi, hắt hơi bằng khăn giấy, và vứt đi ngay, đừng nhét khăn giấy vào túi rồi dùng lại.
- Rửa tay với nước và xà bông, ít nhất chà xà bông 15 đến 30 giây, nếu không có sẵn nước và xà bông có thể dùng loại dung dịch rửa tay khô, có alcohol.
- Đừng cho tay vào mũi, miệng, mắt; nhất là khi bị cúm, ví dụ đừng dụi mắt bằng tay, “ móc cứt mũi”,…
- Tránh tiếp xúc gần gũi với người đang bị cúm, nếu đang bị cúm có thể ở nhà đừng đi làm nếu được phép.
- Không đến nơi công cộng như nhà thờ khi bị cúm và nếu có đến nhà thờ xin mang theo khăn tay giấy đầy đủ để dùng khi ho hay hắt hơi nhảy mũi, khi chúc bình an, nếu bạn đang bị cúm xin cúi đầu hay chắp tay chào, vì tránh bắt tay, lan bệnh cúm cho người khác. Theo ý kiến của kẻ viết bài, khi bạn bị cúm, có thể chỉ nên chịu Mình Thánh Chúa và xin đừng chịu Máu Thánh Chúa, có thể lây cúm cho người khác.
Dù bạn cẩn thận thế nào đi nửa, rất nhiều người trong chúng ta cũng sẽ bị cúm vào mùa đông giá lạnh. Khi bị cúm, nhất là nếu bạn có bệnh kinh niên như đái đường, suyễn,… bạn nên đến khám bác sĩ của bạn. Tùy trường hợp, bác sĩ có thể ghi toa thuốc chống siêu vi (antiviral medicine). Nhưng đừng dùng thuốc mà bác sĩ ghi toa cho người khác vì mỗi trường hợp, mỗi người có bệnh tình khác nhau. Nếu bạn là người khoẻ mạnh, không có
bệnh kinh niên và cúm không làm bạn quá quắt lắm thì chỉ cần bạn nghĩ ngơi, uống Tylenol, uống nhiều nước, tránh hút thuốc và uống rượu khi bị cúm.
Trong mọi trường hợp cần thiết, những tin tức đơn sơ ghi lại đây không thể thay thế bác sĩ thường xuyên săn sóc sức khoẻ của bạn. Vì vậy xin tham khảo quí vị ấy. Nếu bạn đọc được Anh ngữ, Bạn có thể tham khảo thêm trên hai trang web của y tế Mỹ là:
www.hhs.gov/flu
www.pandemicflu.gov.
Nguyện cầu cho chúng ta được mọi sự may lành và khoẻ mạnh.
Bùi Xuân Hải, M.D.