Có tên “Cuộc ly hôn nhung”, việc tách rời diễn ra ba năm sau khi chủ nghĩa cộng sản sụp đổ thông qua “cuộc cách mạng nhung” tại Tiệp Khắc.

Di sản của tổng thống Vaclav Havel

Tổng thống Cộng hòa Czech, ông Vaclav Havel, đã đọc bài diễn văn mừng năm mới cuối cùng trước khi ông rời nhiệm sở vào tháng Hai năm nay.

Ông Havel nói một thế hệ mới đã trưởng thành tại Czech, không bị biến dạng vì chủ nghĩa cộng sản.

Trong những bài phát biểu nhân dịp Năm mới, ông Havel thường lên tiếng chỉ trích những mặt tiêu cực trong xã hội Czech. Nhưng trong bài diễn văn năm nay, ông tỏ ra lạc quan.

Cộng hòa Czech đã có một nền dân chủ và trở thành thành viên Nato – ông Havel nói – và dự đoán trong kì trưng cầu dân ý về việc gia nhập EU tổ chức cuối năm nay, sẽ có nhiều người Czech đi bỏ phiếu.

Lên nắm quyền 13 năm trước đây, khi chế độ cộng sản sụp đổ, ông Havel có một vị trí đặc biệt trong nền chính trị Czech.

Chưa rõ ai sẽ thay ông ở vị trí tổng thống.

Cuộc bầu cử quốc hội cuối tháng này có thể không đưa lại kết quả rõ rệt, khiến đất nước này không có vị trí lãnh đạo.

Đây là điều từng xảy ra 10 năm trước, khi ông Havel từ chức để phản đối việc tách đôi Tiệp Khắc.

Trong bài diễn văn năm nay, ông Havel nhớ lại cuộc chia cắt diễn ra không có cuộc trưng cầu dân ý, một điều mà theo ông lẽ ra phải được tiến hành.

Nhưng dù vậy, ông Havel nói sự tách đôi này là một điều tích cực và quan hệ giữa Czech và Slovakia đã cải thiện.

Những khác biệt hôm nay
Tại Cộng hòa Czech trong một tương lai gần, các phim Slovakia chiếu tại đây sẽ phải có phụ đề vì một thế hệ mới trưởng thành tại Czech không có những tiếp xúc với người Slovakia.

Ví dụ này cho thấy sự tách rời về mặt ngôn ngữ và văn hóa của hai nước kể từ khi không còn Tiệp Khắc năm 1993.

Báo chí Czech hiện nay không còn đăng các bài báo bằng tiếng Slovakia và người Czech biết rất ít về các ngôi sao giải trí Slovakia xuất hiện trong khoảng một thập niên qua.

Còn tại Slovakia, tình hình có khác.

Nhiều người Slovakia vẫn xem truyền hình Czech. Sách hay phim nước ngoài vẫn được dịch sang tiếng Czech bởi vì có khoảng 10 triệu người Czech sống tại Slovakia, đại diện cho một thị trường lớn gấp đôi diện tích thực của Slovakia.

Việc tách thành hai nước cũng bộc lộ các khác biệt kinh tế.

Tại Slovakia, tỉ lệ thất nghiệp ở khoảng 20%, cao gấp đôi so với tại Cộng hòa Czech, và lương của người dân lại thấp hơn.

Nhiều người Slovakia tìm tới thủ đô Prague của Czech mong tìm việc làm, để lại Slovakia một khoảng trống chất xám.

Tình hình đặc biệt tồi tệ hồi giữa thập niên 90 khi Slovakia, dưới thời thủ tướng Vladimir Meciar, bị cô lập trên trường quốc tế.

Nhưng từ khi ông Meciar ra đi, Slovakia bắt đầu chạy đua cùng người láng giềng.

Và cuối cùng, những cải cách dân chủ và kinh tế đã mở đường cho Slovakia gia nhập Liên hiệp Âu châu năm 2004, cùng với Cộng hòa Czech. (BBC)