 |
Việc ai sẽ nhận ghế bộ trưởng nào thì còn tuỳ thuộc vào sự phê chuẩn cuả Thương viện, mà có vẻ như với một Thượng viện chia hai một cách ngang ngửa như bây giờ, thì những nhân vật ‘siêu tả’ sẽ không dễ dàng lọt qua.
Tuy nhiên có những ghế mà ông Tổng thống có quyền bổ nhiệm một cách tự do theo ý mình, thí dụ như những chức vụ hành chính hoặc chính trị thuộc quyền cuả phủ tổng thống, trong đó có một chức vụ cao cấp là cố vấn cho Ủy ban Đặc nhiệm đương đầu với đại dịch Covid.
Ông Biden đã nhanh chóng bổ nhiệm vào chức vụ cố vấn Covid đó (tuy vẫn phải chờ cho tới ngày 20 tháng 1 năm sau thì mới bắt đầu) một nhân vật từng bị phê bình là ‘vô nhân đạo’, đó là bác sĩ Ezekiel Emanuel.
Ông này từ lâu đã chủ chương những người già trên 75 tuổi thì không đáng sống nữa. Mới đây năm ngoái (2019) ông còn giải thích thêm là những người già nặng nề này đang phải sống một cuộc sống phần lớn vô nghĩa, ông sẽ thận trọng làm tất cả những gì để tránh cho ông phải sống như họ quá lâu: bắt đầu với số tuổi 75, ông sẽ từ chối các phương pháp điều trị hoặc can thiệp để bảo toàn sức khỏe.
Như vậy thì kể từ ngày 20 tháng 1 tới, có thể những người già trên 75 tuổi sẽ bị bỏ thí cho chết vì Covid ư? Chúng tôi xin phỏng dịch bài bình luận sau đây cuả bà Tiến Sĩ Jennifer A. Frey, giáo sư Triết, và cũng từng dạy học cho Bs. Ezekiel Emanuel. Bài viết đăng trên tạo chí America, the Jesuit review (cuả dòng Tên Mỹ) với tựa đề là
 |
Jennifer A. Frey
Ngày 17 tháng 11 năm 2020
Trong vòng vài ngày sau khi tuyên bố là người chiến thắng cuộc đua tổng thống, Tổng thống đắc cử Joseph R. Biden Jr đã tập hợp một đội đặc nhiệm coronavirus, theo lời của ông, “để giúp định hình cách tiếp cận của tôi là kềm hãm sự gia tăng các ca nhiễm trùng; đảm bảo có vắc xin an toàn, hiệu quả và được phân phối hiệu quả, công bằng và miễn phí; và bảo vệ các thành phần dân chúng có nguy cơ cao.”
Đây không phải là một điều đáng ngạc nhiên; nó là một trong những lời hứa quan trọng trong chiến dịch tranh cử của ông, đó là xây dựng một chiến lược Covid-19 có tầm vóc quốc gia dựa vào những chuyên môn về y tế cộng đồng, để cuối cùng sẽ kiểm soát được đại dịch chết người này.
Thành phần dân số có nguy cơ tử vong cao nhất vì Covid-19 là những người cao tuổi. Do đó, điều đáng báo động là Tổng thống đắc cử Biden đã chọn Tiến sĩ Ezekiel Emanuel là một người đóng vai trò quan trọng trong việc hướng dẫn chính sách quốc gia với tư cách là thành viên trong đội đặc nhiệm Covid-19.
Mặc dù Bác sĩ Emanuel chắc chắn là một chuyên gia có uy tín - một bác sĩ và nhà triết học chính trị được đào tạo tại Harvard, một nhà nghiên cứu chuyên sâu về đạo đức y tế và là chủ tịch hiện tại của Bộ môn Đạo đức Y tế và Chính sách Y tế tại Đại học Pennsylvania – nhưng ông ta phải bị loại ra khỏi vòng đặc nhiệm này vì thái độ của ông đối với người già và người tàn tật.
Là một triết gia về đạo đức học, người đã từng dạy bác sĩ Emanuel trong các khóa học đạo đức y khoa tại Đại học Nam Carolina, tôi cảm thấy thất vọng trước sự lựa chọn của ông Biden.
Bác sĩ Emanuel được biết đến rộng rãi vì thái độ coi thường người già và người tàn tật. Trong một bài báo năm 2014 trên tờ The Atlantic, có tiêu đề rất khiêu khích, “Tại sao tôi hy vọng sẽ chết ở tuổi 75”, ông mô tả những người cao tuổi “không còn được coi là hăng hái và nhanh nhẹn nhưng đã yếu ớt, kém hiệu quả và thậm chí là đáng thảm hại”; do đó ông ta không muốn đứng trong hàng ngũ của họ quá lâu. Lập luận cơ bản của ông là thế này: Do những tiến bộ của y học và công nghệ, nhiều người Mỹ đang sống lâu hơn trước đây. Bác sĩ Emanuel đặt câu hỏi liệu tuổi thọ mới này có tích cực hay không vì những năm già của chúng ta có nhiều khả năng bị tàn tật và mất chức năng. Bác sĩ Emanuel bày tỏ sự kinh hãi đặc biệt trước viễn cảnh bị kém nhận thức, mà ông mô tả "là điều đáng sợ nhất trong tất cả các điều đáng sợ."
Khi chúng ta trở nên già yếu và phụ thuộc, Bác sĩ Emanuel đặt câu hỏi liệu “việc tiêu dùng của chúng ta có xứng đáng với sự đóng góp của chúng ta hay không”. Đối với Bác sĩ Emanuel, có vẻ như, một cuộc sống con người chỉ có giá trị và ý nghĩa khi nó có năng suất và sáng tạo; trong khi trẻ em là những người còn có tương lai lao động, thì những người già chỉ đơn giản là đã qua lứa tuổi thanh xuân.
Ngay cả khi bị chỉ trích một cách rộng rãi, Bác sĩ Emanuel đã không kiềm chế lập trường của mình. Trong một cuộc phỏng vấn vào năm 2019, ông được hỏi về những người cao tuổi nhưng vẫn khỏe mạnh và thích các hoạt động như đi bộ đường dài, dành thời gian cho gia đình hoặc tham gia vào các sở thích thú vị.
Đáp lại, Bác sĩ Emanuel than thở rằng “khi tôi nhìn những gì những người đó 'làm', hầu như tất cả những việc đó là một thứ chơi bời. Đó không phải là công việc có ý nghĩa ”. Ông tiếp tục kết luận rằng nếu cuộc đời của một người dành cho những hoạt động như vậy thì “có lẽ không phải là một cuộc sống có ý nghĩa”.
Đối với Bác sĩ Emanuel, có vẻ như, cuộc sống con người chỉ có giá trị và ý nghĩa khi nó hoạt động hiệu quả và sáng tạo.
Những thái độ như vậy đối với người cao tuổi là vô nhân đạo bởi vì nó là một sự tự lừa dối sâu sắc. Như nhà triết học Alasdair MacIntyre đã lập luận một cách mạnh mẽ trong cuốn sách ‘Những động vật có lý tính phụ thuộc’ (Dependent Rational Animals), con người chúng ta về cơ bản thì không độc lập hay tự chủ. Ngược lại, chúng ta chỉ có thể đạt được tiềm năng của mình trong các cộng đồng mà chúng ta có thể phụ thuộc vào sự chăm sóc và giúp đỡ của người khác. Sự phụ thuộc này đặc biệt thể hiện ở đầu và cuối cuộc đời của chúng ta, là những khi chúng ta dễ bị tổn thương và yếu đuối nhất. Nhưng ngay cả trong thời kỳ đỉnh cao của cuộc đời, chúng ta cũng cần những mạng lưới phụ thuộc giúp chúng ta có thể phát triển. Dù là được thành tựu như hiện tại, Bs. Ezekiel Emanuel đã không hoàn toàn tự mình hình thành ra mình, và những thành công hiện tại cũng không phải hoàn toàn là của riêng ông ấy.
Khi chúng ta thừa nhận tính dễ bị tổn thương và sự phụ thuộc lẫn nhau của loài người — thì chúng ta sẽ nhận ra rằng những người tàn tật hoặc ốm yếu hoàn toàn không phải là “người khác” với chúng ta, vì sự tổn thương và nhu cầu của họ đã từng là cuả chúng ta (lúc còn bé) và nếu chúng ta may mắn sống lâu, một lúc nào đó sẽ một lần nữa là của chúng ta. Bởi vì chúng ta là ‘những động vật có lý tính phụ thuộc’ chỉ có thể phát triển trong các cộng đồng chăm sóc lẫn nhau, chúng ta cần phát triển điều mà Giáo sư MacIntyre gọi là “những đức tính của sự phụ thuộc được thừa nhận”. Những đức tính này là khả năng nhận biết và đánh giá cao những điểm yếu kém và phụ thuộc của chúng ta và phản ứng với chúng một cách thích hợp.
Theo quan điểm của Giáo sư MacIntyre, tính dễ bị tổn thương và yếu đuối là điều cần thiết đối với cuộc sống con người; do đó, chúng ta không nên sợ hãi mà chấp nhận sự phụ thuộc của mình, vì điều đó là cơ hội cho chúng ta trau dồi và thực hiện các đức tính xoay quanh một công việc thiết yếu là chăm sóc người khác, mà thiếu nó thì không ai trong chúng ta có thể phát triển đúng đắn hoặc thăng hoa.
Nỗi kinh hoàng của Bác sĩ Emanuel trước viễn cảnh trở nên phụ thuộc, ốm yếu và không có năng suất, phản ánh một tình trạng bị xa lánh và tự lừa dối. Bác sĩ Emanuel muốn nhấn mạnh rằng không chỉ ông không muốn giống như họ, là những người già nặng nề sống cuộc sống phần lớn vô nghĩa, nhưng ông sẽ thận trọng làm tất cả những gì để tránh phải ở lại với họ quá lâu. Bắt đầu từ tuổi 75, ông sẽ từ chối các phương pháp điều trị hoặc can thiệp để bảo toàn sức khỏe. Ông ấy muốn được con cái nhớ đến là “độc lập” chứ không phải là “gánh nặng”.
Những người bảo vệ Bác sĩ Emanuel tranh luận rằng ông chỉ nói về sở thích cá nhân của mình và những gì ông nói không có ý nghĩa gì với những chính sách đại dịch. Tôi e rằng quan điểm này là vô cùng ngây thơ. Bác sĩ Emanuel không nói rằng chỉ có cá nhân ông muốn chết ở tuổi 75, như kiểu người ta nói “tôi thích kem sôcôla hơn là vanilla”. Nhưng, ông ấy đang đưa ra một lập luận về việc bất kỳ người nào có lý trí sẽ phải cảm thấy thế nào khi già đi và phụ thuộc, và ông ấy muốn thuyết phục người đọc rằng quan điểm của ông là chính xác.
Hơn nữa, thái độ vô nhân đạo của Tiến sĩ Emanuel đối với người già và người tàn tật đã được thể hiện rõ ràng trong những suy nghĩ của ông về sự phân bổ việc chăm sóc sức khỏe trong một đại dịch. Trong nhiều bài viết chuyên khoa và nhiều bài bình luận trên tờ The New York Times, ông đã vạch ra một trường hợp phân bổ các việc chăm sóc sức khỏe có lợi cho những người có cơ hội sống sót cao nhất. Rõ ràng, điều này cổ võ cho sự phân biệt đối xử đối với những người dễ bị tổn thương nhất trong đại dịch này, và rõ ràng nó bắt nguồn từ nhận thức của ông về chất lượng cuộc sống của họ.
Trong một bài khảo luận cảm động, ông Ian Marcus Corbin, một sinh viên bậc hậu tiến sĩ tại Trường Y khoa Harvard, đã mô tả những tương tác của ông với những bệnh nhân đang phải vật lộn để hồi phục sau những cơn đột quỵ. Ông Corbin xúc động nói về sự xấu hổ mà họ trải qua vì cảm thấy bất lực và sự xấu hổ này đưa họ rơi vào những hình thức cô lập có thể gây hại cho sự phục hồi và sức khỏe của họ.
Ông Corbin cảnh báo rằng các nạn nhân đột quỵ đã suy nghĩ theo một lối nông cạn nhưng phổ biến rằng "làm chủ được mình là điều tự nhiên, thích hợp, và nếu bạn không có khả năng làm chủ, bạn là người khiếm khuyết." Nhưng mặc dù sự làm chủ là một thành tựu, nó “chỉ là tạm thời và phải có sự giúp đỡ to lớn từ nhiều người khác”. Ông Corbin lập luận rằng chúng ta không được quên thực tế rằng điều làm cho một người trở nên độc đáo, theo quan điểm tiến hóa cũng như nhân học, là mức độ mà chúng ta đặt việc chăm sóc những người dễ bị tổn thương ở trung tâm cuộc sống của chúng ta. Điểm yếu của chúng ta không có gì đáng phải xấu hổ - ngược lại, đó là sức mạnh của chúng ta.
Cuối cùng, chúng ta nên đặt nghi vấn về những giả định của Bác sĩ Emanuel về điều gì tạo nên một cuộc sống có ý nghĩa cho con người và giá trị ưu việt mà ông đặt vào công việc để làm thước đo cho điều này. Trong khi sự làm việc cung cấp cho một người những vật chất cần thiết để duy trì bản thân, nhưng có những người đã xem việc làm là mục đích cuả sự sống hay là ý nghĩa cao nhất cuả sự sống. Thực ra, mọi người làm việc để họ có quyền tự do tận hưởng những gì họ thực sự yêu thích: như dành thời gian cho những người thân yêu, chiêm ngưỡng những gì đẹp đẽ hoặc tôn thờ những gì thần thánh. Vào cuối cuộc đời, mọi người không muốn được bao quanh bởi những danh hiệu hay những thành tựu, mà bởi những người họ đã yêu thương và chăm sóc, và những người đã yêu thương và chăm sóc họ.
Tổng thống đắc cử Biden đã nâng Ezekiel Emanuel lên một vị trí quyền lực, trong thời điểm mà sự lo lắng của những người dễ bị tổn thương nhất đang tăng cao một cách dễ hiểu. Nhưng khi nói đến kiến thức về nhân loại, Bác sĩ Emanuel đã chứng minh rằng ông không phải là một chuyên gia gì cả. Ý tưởng của ông về giá trị của cuộc sống con người không chỉ nông cạn và sai lầm sâu sắc, nó còn có khả năng gây cái chết cho nhiều người Mỹ dễ bị tổn thương.