Nhân dịp kỷ niệm ngày sinh nhật 18/5/2020, 100 năm thánh giáo hoàng Gioan Phaolô II được sinh ra chào đời. Ngài được sinh ra trong một đất nước có một chiều dài lịch sử bị xâm lăng đô hộ như quê hương đất nước Việt Nam, thân yêu của chúng ta. Đất nước Ba Lan đã nhiều năm bị nhận chìm trong biển đỏ Cộng sản Liên xô… Mồ côi mẹ khi vừa lên chín và mất cha lúc 21 tuổi, ngay cả người anh cả như chốn tựa nương cuối cùng cũng bị mất luôn… Ngài đã chạy đến phó dâng và nép mình trọn vẹn trong bàn tay nhân ái của Đức Mẹ. Ngài nói với Đức Mẹ “tương lai vận mệnh mọi sự của con đều năm trong tay Mẹ”. Thật vậy một chuỗi năm tháng cuộc đời của Ngài luôn có Mẹ chở che, hướng dẫn…

Chúng tôi hân hạnh giới thiệu tới quí khán giả bản tóm lược một số điểm mà sẽ được tác giả Patrick Novecosky xuất bản vào tháng 10 năm nay.

Bài do linh mục Thanh Quảng lược dịch.

100 cách Thánh Giáo Hoàng Gioan Phaolô II làm thay đổi thế giới

Tác phẩm của Patrick Novecosky sẽ làm sáng tỏ tất cả những cách thức ấy. Làm thế nào tác giả có thể thâu tóm cả một cuộc hình trình dài và vĩ đại của một vị giáo hoàng thật dễ thương dễ mến, thiên tài nỗi lạc, và bây giờ là một vị thánh, trong suốt một chiều dài 26 năm triều đại Giáo hoàng

của Ngài được kết thúc vào ngày 2 tháng 4 năm 2005, vào đúng Chủ nhật lễ Lòng Chúa Thương Xót? Tác phẩm mới của Patrick Novecosky, có tựa đề ‘100 Cách Thánh Giáo Hoàng Gioan Phaolô II làm thay Đổi Thế Giới' sẽ được xuất bản vào tháng 10 năm nay… Nhưng vào thứ Hai ngày 18 tháng 5, đánh dấu kỷ niệm 100 năm ngày sinh nhật của thánh Giáo Hoàng Ba Lan này nên tác giả trình bầy một vài cách trong 100 cách thế thánh Giáo hoàng Gioan Phaolô II đã thay đổi được thế giới này… Tác giả là một nhà báo Công Giáo Mỹ đã từng chu du đến 26 quốc gia, theo dấu chân của vị Giáo hoàng này và năm lần được gặp gỡ riêng với vị thánh, hầu hết tại điện Vatican ở Rome. Tác giả là một người có gia đình, có năm người con. Ông đã từng đoạt được những giải thưởng dành cho các tạp chí và ấn phẩm Công Giáo hang đầu tại Hoa kỳ, đã được xuất bản bằng năm thứ tiếng. Ông là chủ nhân của hãng Truyền thông NovaMedia, một công ty truyền thông Công Giáo lớn tại Hoa kỳ.

Hạnh Khám Phá mới

Trong tác phẩm của ông, ông viết một cách ngắn gọn xúc tích một hai trang mỗi chương để nói lên những công việc rất đáng yêu và giải quyết những bề bộn khó khăn thường ngày. Nhớ lại những giây phút thân tình cha con, những khoảnh khắc khó quên, đôi khi không được biết đến, nhưng chúng có tác động mạnh mẽ trên thế giới, bao gồm cả một công lực mạnh mẽ quan yếu phá xập bức tường Bá linh, cuốn theo sự xụp đổ hoàn toàn Chủ nghĩa Cộng sản ở Ba Lan và Đông Âu. Đức thánh Giáo hoàng Gioan Phaolô II đã thực hiện 104 chuyến tông du, và ngài đã bay khoảng 775.000 dặm, nghĩa là đã bay vòng thế giới 30 lần; gặp gỡ và thăm viếng hai phần ba các quốc gia trên thế giới, và được coi là ‘người được nói tới nhiều nhất trong lịch sử thế giới.’ Tác giả cũng ghi chú, thánh Giáo hoàng Phaolô VI, là vị giáo hoàng đầu tiên đã phá kỷ lục về các chuyến tông du quốc tế, nhưng thánh Giáo hoàng Gioan Phaolô II còn vượt lên trên những kỷ lục ấy. Đức Thánh Cha đã viếng thăm gần như toàn bộ Châu Phi, trong suốt 14 chuyến tông du, và ngoài việc thăm viếng các giáo hội địa phương, ngài còn phong thánh cho nhiều vị thánh châu Phi khác nữa. Tác giả cũng đề cập đến các mối quan hệ của Tòa Thánh với nước Hoa Kỳ, Ngài đã thực hiện năm chuyến tông du, ngay cả đến với tiểu bang cực bắc là Alaska. Ngài luôn bày tỏ tấm lòng cảm kích trước sự hiếu khách nồng ấm của người dân Mỹ. Tác giả cũng nêu ra một cái nhìn dịu dàng về tình bạn của thánh Giáo hoàng, với Mẹ thánh Teresa thành Calcutta, với Tổng thống Hoa Kỳ Ronald Reagan, với cha thánh Padre Pio, Đức Hồng Y Stefan Wyszyński (bề trên của Ngài, ĐHY là Chủ tịch Hội Đồng Giám mục Ba Lan, trong lúc Đức Hồng Y Wojtyla làm Tổng Giám mục Krakow), Chị thánh Faustina Kowalska và Đức Tổng Giám Mục Fulton Sheen. Năm 1984, chính Đức Giáo Hoàng Ba Lan này và Tổng thống Reagan đã thiết lập quan hệ ngoại giao đầy đủ giữa Hoa Kỳ và Tòa thánh.

Bạn thân của tôi…

Năm 1989, cựu Tổng thống Ronald Reagan, trong cuốn nhật ký của ông có ghi lại hai vị đại diện của liên đoàn lao động người Mỹ gốc Ba Lan và Solidarność của Nghiệp đoàn Đoàn kết, được Đức Giáo Hoàng Gioan Phaolô II hậu thuẫn, cùng với cựu Tổng thống Hoa Kỳ, đã thành lập “liên đoàn lao động độc lập đầu tiên” trong khối Xô Viết và đã đóng góp vào việc giật xập Bức màn sắt, làm bùng nổ lên phong trào lật đổ toàn bộ Liên Bang Xô Viết, khởi đi từ chuyến tông du năm 1979 của vị Giáo hoàng Ba Lan nhân chuyến về thăm quê hương của ngài.

Khi phỏng vấn cựu Tổng thống Reagan về những lời khuyên khôn ngoan về chính trị cho các thành viên của Nghiệp đoàn Solidarność, Đức Thánh Cha đã bảo họ hãy lắng nghe lương tâm của họ, vì đó là nơi mà Chúa Thánh Thần tác động nơi họ... Sau đó, Cựu Tổng thống Reagan chỉ vào một bức ảnh của thánh Giáo hoàng Gioan Phaolô II và nói: Ngài là người bạn tốt nhất của tôi. Vâng, bạn biết tôi Tin lành, nhưng Đức Thánh Cha vẫn là người bạn thân thiết nhất của tôi.

Phép lạ chữa lành

Cha thánh Padre Pio cũng có một tình bạn thân thiết với thánh Giáo hoàng Gioan Phaolô II, Ngài tâm sự về một chi tiết của Đức Wojtyla mà Ngài chưa bao giờ nói ra cho ai khác. Số là trong chuyến viếng thăm Rome năm 1962, nhật ký riêng của Đức Wojtyla có kể lại, Đức Tổng biết một trong những người bạn Ba Lan của ngài sắp chết. Ngài viết thư cho cha Padre Pio, xin cha cầu nguyện cho người bạn đó. Bức thư được trao tận tay cho cha thánh, Cha thánh trả lời: “Con không thể nói không với lời yêu cầu này của Đức Tổng”. Mười một ngày sau, Đức Wojtyła gửi cho cha Pio một lá thư thứ hai, cám

ơn Ngài vì đã cầu nguyện cho người bạn đó, Ngài viết: Người bạn bị ung thư đột nhiên được chữa lành trước khi vào được đưa vào phòng phẫu thuật.

Tượng tưởng niệm ở Ba Lan

Lần đầu tiên Đức Hồng Y Wyszyński gặp Đức Giáo Hoàng Gioan Phaolô II sau khi Ngài đắc cử vào vai trò là Người kế vị thánh Phêrô. Tác giả Novecosky cho hay đó là một trong những khoảnh khắc xúc động nhất của vị Giáo hoàng Ba lan. Đức Hồng Y Ba Lan, khi gặp Đức Tân Giáo hoàng, Ngài đã cúi xuống hôn chiếc nhẫn của Đức Tân Giáo hoàng tại Quảng trường thánh Phêrô trong ngày Đức Tân Giáo Hoàng đăng quang; nhưng Đức Giáo Hoàng Gioan Phaolô II đã nhanh chóng đứng dậy, ôm lấy người thầy của mình và hôn lên má ngài. Cảnh tượng này đã gây xúc động cho nhiều người, nể phục và trân quí đúc thành trăm bức tượng, được dựng ở khắp nơi tại Ba Lan để nhớ tới hành vi khiêm hạ và nể phục này. Tác phẩm cũng đề cập tới mối quan hệ và tình bạn đặc biệt mà thánh Giáo hoàng Gioan Phaolô II có với Đức Hồng Y Giuse Ratzinger, kể từ năm 1978, lúc hai người gặp nhau trong công nghị bàu chọn Đức Thánh Cha Gioan Phaolô I (Albino Luciani), điều này dẫn đến việc Đức Wojtyla đã tin tưởng xin Đức Hồng Y Ratzinger hy sinh ở lại Rome, mặc dù Đức Hồng Y Ratzinger có ngỏ ý muốn trở về phục vụ tại quê nhà ở Bavaria, Đức quốc.

Tác giả kể lại hai vị thường gặp nhau mỗi tối thứ Sáu lúc 6 giờ, khi mà Hồng Y Ratzinger giữ chức vụ Chủ tịch thánh Bộ Giáo lý Đức tin, Đức Hồng Y không những là cộng sự viên mà còn là người bạn chí thân.

Lò sản xuất các vị thánh và Chân phước

Cuốn sách kể lại một số người đã liệt kê triều đại Giáo hoàng Gioan Phaolô II là một triều đại sản xuất ra các “vị thánh”. Trong suốt triều đại Giáo Hoàng của Ngài, Đức thánh Gioan Phaolô II đã phong thánh cho 482 vị, nhiều hơn tất cả số các vị thánh đã được các giáo hoàng tuyên phong trong 500 năm trước đó - và Đức Gioan Phaolô II cũng đã phong Chân phước cho 1.341 các đấng Đáng kính nam nữ… bao gồm các thánh: Padre Pio, Maximilian Kolbe, Edith Stein, Faustina Kowalska, và Kinda Drexel. Tác giả ghi chú rằng thánh Giáo hoàng đã mồ côi mẹ lúc chín tuổi, vì bệnh thận và vì suy nhược, rồi ngài lại mất cha khi vừa tròn 21 tuổi, và mất luôn người anh cả nữa… Là một sinh viên đại học, ngài tận hiến và phó thác vận mệnh đời mình cho Đức Mẹ Czestochowa, Đức Mẹ của người Ba lan.

Đưa Chúa đến nơi Ngài bị từ chối

Tác giả cũng nói về thời gian chàng trai Wojtyla là một diễn viên, làm thơ, viết và dàn dựng năm vở kịch… và phát hiện ra tiếng Chúa kêu gọi lúc chàng đang làm việc trong một mỏ đá… Chàng đã phải âm thầm bí mật liên hệ với các cha trong chủng viện... âm thầm học Triết học và Thần học, trau dồi về Chúa Kitô… Với một tâm trạng vô cùng đau khổ vì quân đội Đức Quốc xã xâm lăng Ba Lan và áp đặt chủ nghĩa Cộng sản lên đất nước này. Ngài đã thực hành những gì ngài thâm tín, cho nên sau này khi lên ngôi Giáo hoàng, Ngài đã lấy khẩu hiệu và rao giảng cho mọi người, đặc biệt những người trẻ: Đừng sợ! Khởi đầu sự nghiệp cho giáo hội ở Ba Lan, khi khởi xướng tại Nowa Huta, một vùng ngoại ô Krakow, nơi được gọi là 'Thiên đường của công nhân và lệnh cấm không được xây dựng thánh đường, Wojtyla là một giám mục trẻ, trong suốt 20 năm, Ngài đã dâng lễ ngoài trời, đặc biệt vào các dịp Giáng sinh và lễ trọng; và cuối cùng một nhà thờ đã được xây dựng. Ngài không ngần ngại thách thức chính quyền đòi hỏi quyền tự do tôn giáo.

Không thỏa hiệp đức tin

Trong khi thúc đẩy việc đối thoại đại kết và liên tôn, và quan tâm đến các môi trường: người nghèo, Trung Quốc và người bị đàn áp, Giáo hoàng Ba Lan đã lên tiếng bảo vệ một đức tin bảo thủ, không khoan nhượng, ngay cả với những người bất đồng chính kiến với ngài. Ngài từng đối đầu với các chính trị gia có chính sách không bảo vệ sự sống. Thánh Giáo hoàng Gioan Phaolô II là nhà lãnh đạo thế giới đầu tiên đến thăm Giáo hội Đông Timor dành lại độc lập khỏi đất nước Indonesia xâm chiếm và sát nhập vào Indonesia năm 1976. Khi thăm viếng Đông Timor, thánh Giáo hoàng không ngần ngại kêu gọi Indonesia hãy tôn trọng tự do độc lập chủ quyền của Timor, kết quả sau chuyến tông du này, nhiều người dân đã không sợ hãi đặt tên John Paul cho những bé sơ sinh để nhớ tới cuộc tông du của ngài tại đảo quốc nhỏ bé này.

Nghệ thuật đối thoại

Hướng tới việc đối thoại, thánh Giáo hoàng Gioan Phaolô II đã là người đi tiên phong trong việc đối thoại với Hồi giáo, nhân chuyến tông du tới Syria năm 2001. Trong tác phẩm, tác giả cũng nhắc lại chuyến viếng thăm của thánh Giáo hoàng Gioan Phaolô II tại Liên Hợp Quốc vào năm 1995 và minh nhiên công bố rằng mọi thành viên Liên Hiệp Quốc phải bảo vệ quyền cơ bản tự do tôn giáo và tự do lương tâm, như là nền tảng cơ bản của mọi cấu trúc nhân quyền và nền tảng của mọi xã hội đích thực tự do. Thánh Giáo hoàng Gioan Phaolô II quả quyết: Không ai được phép đàn áp những quyền hạn đó bằng cách sử dụng sức mạnh cưỡng chế để áp đặt câu trả lời cho những quyền thiêng liêng của con người!

Bàn tay Đức Maria đã chặn viên đạn ám sát Ngài

Nhìn lại bản thân của Đức thánh Giáo hoàng Gioan Phaolô II, tác giả đã ghi lại vụ ám sát vào ngày 13 tháng 5 năm 1981, và cách hành xử tha thứ của Đức thánh Giáo hoàng Gioan Phaolô II trong lần giáp mặt gặp gỡ kẻ ám sát Ngài mà không đòi buộc kẻ sát nhân phải bị còng tay và phải được theo dõi bảo vệ bằng trực hình! Ngài đã tha thứ cho kẻ sát hại Ngài! Hơn nữa, tác giả còn nhấn mạnh rằng thánh Giáo hoàng Ba Lan này xác tín rằng chính Đức Mẹ Fatima đã cứu Ngài bằng cách làm cho viên đạn bay lạc hướng...Viên đạn bắn vào gần trái tim thánh Giáo hoàng Gioan Phaolô II đã được mổ ra và đem gắn vào vương miện của bức tượng Mẹ tại Fatima. Tác phẩm cũng tập trung vào những nỗ lực của Đức Wojtyla vào việc: bảo vệ tự do tôn giáo, khai triển nền văn hóa sự sống" và chiến đấu chống lại văn hóa sự chết"; . Tác giả cũng cho rằng đây là vị 'Giáo hoàng Mân côi được biểu tỏ qua chính đời sống cầu nguyện riêng tư của Ngài, những cổ súy, động viên của Ngài dành cho các gia đình như hô hào hãy cùng nhau lần chuỗi Mân côi và chính Ngài thêm vào Năm sự Sáng trong 15 mầu nhiệm Mân côi truyền thống.

Nhậy cảm trước các vấn nạn toàn cầu

Nhạy cảm với các cuộc tấn công khủng bố, đặc biệt cuộc tấn công vào tòa Tháp đôi và Lầu năm góc ngày 9/11, thánh Giáo hoàng Ba Lan kêu gọi hãy lần chuỗi Mân côi để chống lại chủ nghĩa “duy - ism” duy khủng bố!

Nhìn vào Ngài, ai ai cũng phải nhìn nhận rằng Ngài là một vị giáo hoàng năng nổ nhất trong lịch sử! Tác giả đã phân tích bằng đảo qua một số sự kiện như chưa nhận chức được một năm mà Ngài đã sửa đổi và bổ túc Bộ Giáo luật (Canon) cho có hiệu quả, rồi phát hành một cuốn Giáo lý Giáo Hội Công Giáo vào năm 1992, và nhiều văn bản khác. Nhìn vào các Ngày Giới trẻ Thế giới và những thành quả tinh thần mà các biến cố ấy mang lại cho giới trẻ trên toàn thế giới… Tác giả Novecosky nhớ lại Đại hội Giới trẻ ở Denver (WYD) năm 1993, được coi như là một vụ bộc phá trước con số giới trẻ sự tham dự đông đảo và những tác động của vị Giáo hoàng Ba Lan 73 tuổi này, gây nhiều âm hưởng cho toàn cầu… và hậu quả là sau đó, biết bao nhiêu công cuộc tông đồ đã được phát sinh ra từ Denver Hoa kỳ.

Dọn đường cho Đức Phanxicô tới Havana

Cũng có những phản ánh về nỗi thất vọng của vị thánh Giáo hoàng Gioan Phaolô II là Ngài không đến được Nga, cũng như chưa gặp gỡ được các Giáo phụ của Giáo hội Chính thống Nga, như kỳ vọng vào năm 1997, để ký một tuyên cáo chung cùng Đức Giáo chủ Alexy II tại Moscow, một công việc mà Đức Giáo Hoàng Phanxicô đã thực hiện được vào năm 2016, khi gặp gỡ Giáo phụ Patriarch Kirill, người kế vị của Giáo phụ Alexey ở Cuba, trên đường viếng thăm Mexico. Thánh Giáo hoàng Gioan Phaolô II đã thực hiện được những bước tiến lớn về mặt ngoại giao, bao gồm thiết lập quan hệ ngoại giao với Chính phủ Israel và Palestine, thúc đẩy chấm dứt những xô xát bạo lực giữa Công Giáo-Tin lành trong chuyến tông du năm 1979 tới Ireland, và lên tiếng chống lại xung đột, bạo lực phân biệt chủng tộc ở Nam Phi, xung đột ở Bosnia, và chống lại Chiến tranh vùng Vịnh lần thứ nhất, và Chiến tranh Iraq do Hoa Kỳ tiến hành năm 2003, thật đúng như chủ đề Giao Hoàng của Ngài và Ngài khuyến dụ những người trong cuộc ‘đừng sợ’ hành động cho hòa bình. Ngài chống lại sự lạm dụng về những tư duy Thần học Giải phóng, sự thúc dục cải tổ một số vấn đề trong Giáo hội của một số cấp tiến, và chống lại việc lạm dụng trẻ em, dù đây có thể được coi là một điểm nhức nhối nhất trong triều đại của Ngài… Có rất nhiều điều được bàn cãi và tranh luận nhưng chưa được thực hiện. Vị Thư ký riêng của thánh Giáo hoàng Gioan Phaolô II là Đức Hồng Y Stanislaw Dziwisz, đã chia sẻ với tác giả nhiều điều đang được thực hiện với đầy nhiệt huyết và hấp dẫn của nó.

Không thể nói không

Tác giả bày tỏ rằng ngoài nghiên cứu và kinh nghiệm cá nhân của mình, ông đã nói chuyện và lấy cảm hứng từ các chuyên gia khác về vị Giáo hoàng này, bao gồm cả người viết tiểu sử về Đức Giáo Hoàng là tiến sĩ George Weigel. Tác giả cũng chia sẻ về những khoảnh khắc ông có với thánh Giáo hoàng, bao gồm cả giai thoại đáng nhớ: cách chàng Wojtyła bắt đầu làm thơ khi còn là sinh viên đại học năm 1939, thường ký bằng bút danh và cách Ngài tiếp tục sáng tác những vần thơ hay trong triều đại giáo hoàng của mình.

Trong những gia sản tinh thần quý giá này của tác giả, Ký giả Patrick Novecosky ghi lại bài “Cõi lặng” (The Place Inside) thơ của thánh Giáo hoàng Gioan Phaolô II, được viết vào ngày 31 tháng 7 năm 1998. Tác giả cho hay ông may mắn có được một ấn bản như một món quà tặng từ một người bạn thân với gia đình của thánh Giáo hoàng Gioan Phaolô II.

Sau đó, tác giả nhận được một cú điện thoại từ Vatican năm 1999: thánh Giáo hoàng Gioan Phaolô II đã không giữ lại phiên bản nào trong thư viện riêng của Ngài, nên Ngài yêu cầu tôi cho Ngài bản đó... Đương nhiên là tôi không thể từ chối không được!... Đổi lại, Vatican đã gửi cho tôi một phiên bản có bìa cứng được phát hành rất đẹp cho thư viện riêng của thánh Giáo hoàng Gioan Phaolô II. Điều này và nhiều giai thoại tương tự khác như vậy sẽ được phát hành trong tác phẩm độc đáo ‘100 Cách Thánh Giáo Hoàng Gioan Phaolô II làm thay Đổi Thế Giới sẽ được gửi tới quí đọc giả vào tháng 10 tời đây… Mong quí vị đón đọc! Trước cuộc đời và sự nghiệp vĩ đại của Thánh Giáo Hoàng Gioan Phaolô II, nhiều vị trong Giáo hội đề nghị Đức Phanxicô tôn vinh Ngài lên vị Thánh Giáo Hoàng Gioan Phaolô II Cả hay còn gọi là Đại Thánh Giáo Hoàng Gioan Phaolô II và Giáo phận Krakow Ba lan cũng đang xúc tiến việc tôn phong thánh cho song thân của Ngài. Chúng ta hãy cầu nguyện và hy vọng.