Giải đáp của Cha Edward McNamara, Dòng Đạo Binh Chúa Kitô (LC), Khoa trưởng Thần học và giáo sư phụng vụ của Đại học Regina Apostolorum (Nữ Vương các Thánh Tông Đồ), Rôma.
Hỏi: Con đang cập nhật các hướng dẫn cho thừa tác viên về phụng vụ, và đã gặp một thắc mắc liên quan đến các thừa tác viên ngoại thường cho rước lễ: Khi họ tiến đến cung thánh sau khi linh mục rước lễ, liệu họ cúi đầu trước bàn thờ, hay liệu họ bái gối (như là Thánh Thể đang hiện diện trên bàn thờ), trước khi họ bước vào cung thánh? - J. H., Colbert, Washington, Hoa Kỳ.
Đáp: Quy chế Tổng Quát Sách Lễ Rôma (GIRM) nói:
“162. Các linh mục hiện diện có thể giúp chủ tế cho rước lễ. Nếu không có linh mục và số người rước lễ quá đông, chủ tế có thể kêu giúp đỡ các thừa tác viên ngoại thường, nghĩa là thầy có chức giúp lễ và những tín hữu khác được đề cử vào việc này. Trong trường hợp cấp bách, chủ tế có thể cử những tín hữu xứng đáng.
“Các thừa tác viên này không đến bàn thờ trước khi vị tư tế rước lễ, và luôn luôn nhận các bình đựng Mình Máu Thánh để cho tín hữu rước từ tay vị chủ tế” (Bản dịch Việt ngữ của Linh mục Phanxicô Xavier Nguyễn Chí Cần, Giáo phận Nha Trang).
. Huấn thị Redemptionis Sacramentum (Bí tích Cứu Độ) nói:
“88. Các tín hữu thường được rước Thánh Thể trong Thánh Lễ hay vào thời gian được chính nghi lễ ấn định, nghĩa là liền sau khi linh mục chủ tế rước lễ. Linh mục chủ tế có nhiệm vụ cho rước lễ, và, nếu có dịp, các linh mục khác hay các phó tế giúp ngài; Thánh Lễ không được tiếp tục khi các tín hữu chưa rước lễ xong. Các thừa tác viên ngoại thường có thể giúp linh mục chủ tế, theo đúng các quy tắc của giáo luật, chỉ trong trường hợp cần thiết” (Bản dịch Việt Ngữ của Hội Đồng Giám Mục Việt Nam).
Cả hai tài liệu này đều im lặng về cử chỉ của các thừa tác viên ngoại thường trước khi họ tiến đến bàn thờ. Tuy nhiên, có một số dấu chỉ có thể giúp chúng ta về cử chỉ quỳ gối hoặc cúi đầu. Quy chế Tổng Quát Sách Lễ Rôma nêu ra:
“274. Bái gối, nghĩa là gối phải nghiêng đụng đất, là cử chỉ thờ phượng, do đó dành cho Thánh Thể và Thánh Giá từ khi được tôn kính trọng thể trong phụng vụ thứ Sáu Thánh tưởng niệm cuộc Thương Khó của Chúa, cho đến bắt đầu Vọng Phục Sinh.
“Trong Thánh Lễ có ba lần bái gối, đó là sau khi nâng bánh thánh, sau khi nâng chén thánh và trước lúc hiệp lễ. Trong Thánh Lễ đồng tế có vài điều đặc biệt phải giữ về điểm này (x. số 210-251).
“Nếu nhà tạm có Thánh Thể được đặt trong cung thánh, thì vị tư tế, phó tế và các người giúp khác phải bái gối, khi đi đến bàn thờ hoặc khi rời bàn thờ, nhưng không bái gối trong lúc cử hành Thánh Lễ.
“Ngoài ra, mọi người bái gối khi đi ngang trước Thánh Thể, trừ phi khi đi kiệu. Những người mang thánh giá hay đèn thì thay vì bái gối, họ cúi đầu” (Bản dịch Việt ngữ của Linh mục Phanxicô Xavier Nguyễn Chí Cần, Giáo phận Nha Trang).
Quy định tiếp theo là đủ cho thực hành chung của các linh mục đồng tế, mặc dù Sách lễ dự tính một số biến thể:
“242. Sau khi đọc xong lời nguyện trước rước lễ, chủ tế bái gối, lui ra một chút. Các vị đồng tế từng người một đến giữa bàn thờ, quì gối và kính cẩn cầm lầy Mình Thánh Chúa tại bàn thờ, và tay phải cầm Mình Thánh, có tay trái đở phía dưới mà lui về chỗ của mình. Tuy nhiên, các vị đồng tế có thể đứng tại chỗ và nhận lấy Mình Thánh từ đĩa do vị chủ tế hoặc một hay nhiều vị đồng tế cầm đi ngang qua trước mặt các ngài, hay, chuyền đĩa cho người kế tiếp cho đến người cuối cùng” (Bản dịch, như trên).
Đó cũng là sự thực hành chung cho người thủ hương, người cầm tàu hương và người cầm đèn nến, là bái gối trước Thánh Thể trên bàn thờ, trước khi rút lui trong Thánh lễ trọng thể sau Vinh tụng ca (doxology) cuối Kinh nguyện Thánh Thể.
Các quy định trên cho chúng ta một số gợi ý, nhưng chúng không cung cấp cho chúng ta bất kỳ câu trả lời dứt khoát nào cho câu hỏi của bạn đọc.
Cá nhân tôi, tôi nghĩ rằng sự im lặng chung của các sách phụng vụ, về chủ đề này, có thể gợi ý rằng không nên làm gì để thu hút sự chú ý quá mức vào thời điểm này về các thừa tác viên ngoại thường đến gần bàn thờ, bằng cách biến chuyển nó thành một nghi thức đặc biệt.
Với suy nghĩ này, tôi sẽ nói rằng, trong hầu hết các trường hợp, các thừa tác viên ngoại thường trước tiên rước lễ từ tay linh mục, và sau đó nhận bình thánh, thì họ nên làm bất cứ cử chỉ nào phổ biến trong khu vực trước khi rước lễ, nhưng không làm cử chỉ đặc biệt nào khi nhận bình thánh.
Tuy nhiên, nếu xảy ra việc là các thừa tác viên ngoại thường nhận bình thánh trước khi họ rước lễ, thì họ nên bái gối trước hoặc ngay sau khi họ vào cung thánh, nhưng họ không nên bái gối gần bàn thờ như các vị đồng tế.
Tương tự như vậy, nếu có rất nhiều thừa tác viên ngoại thường, hoặc họ đã ở trong khu vực cung thánh trong thánh lễ, thì tôi đề nghị họ nên chọn giải pháp ít phức tạp nhất. (Zenit.org 8-1-2019)
Nguyễn Trọng Đa
Hỏi: Con đang cập nhật các hướng dẫn cho thừa tác viên về phụng vụ, và đã gặp một thắc mắc liên quan đến các thừa tác viên ngoại thường cho rước lễ: Khi họ tiến đến cung thánh sau khi linh mục rước lễ, liệu họ cúi đầu trước bàn thờ, hay liệu họ bái gối (như là Thánh Thể đang hiện diện trên bàn thờ), trước khi họ bước vào cung thánh? - J. H., Colbert, Washington, Hoa Kỳ.
Đáp: Quy chế Tổng Quát Sách Lễ Rôma (GIRM) nói:
“162. Các linh mục hiện diện có thể giúp chủ tế cho rước lễ. Nếu không có linh mục và số người rước lễ quá đông, chủ tế có thể kêu giúp đỡ các thừa tác viên ngoại thường, nghĩa là thầy có chức giúp lễ và những tín hữu khác được đề cử vào việc này. Trong trường hợp cấp bách, chủ tế có thể cử những tín hữu xứng đáng.
“Các thừa tác viên này không đến bàn thờ trước khi vị tư tế rước lễ, và luôn luôn nhận các bình đựng Mình Máu Thánh để cho tín hữu rước từ tay vị chủ tế” (Bản dịch Việt ngữ của Linh mục Phanxicô Xavier Nguyễn Chí Cần, Giáo phận Nha Trang).
. Huấn thị Redemptionis Sacramentum (Bí tích Cứu Độ) nói:
“88. Các tín hữu thường được rước Thánh Thể trong Thánh Lễ hay vào thời gian được chính nghi lễ ấn định, nghĩa là liền sau khi linh mục chủ tế rước lễ. Linh mục chủ tế có nhiệm vụ cho rước lễ, và, nếu có dịp, các linh mục khác hay các phó tế giúp ngài; Thánh Lễ không được tiếp tục khi các tín hữu chưa rước lễ xong. Các thừa tác viên ngoại thường có thể giúp linh mục chủ tế, theo đúng các quy tắc của giáo luật, chỉ trong trường hợp cần thiết” (Bản dịch Việt Ngữ của Hội Đồng Giám Mục Việt Nam).
Cả hai tài liệu này đều im lặng về cử chỉ của các thừa tác viên ngoại thường trước khi họ tiến đến bàn thờ. Tuy nhiên, có một số dấu chỉ có thể giúp chúng ta về cử chỉ quỳ gối hoặc cúi đầu. Quy chế Tổng Quát Sách Lễ Rôma nêu ra:
“274. Bái gối, nghĩa là gối phải nghiêng đụng đất, là cử chỉ thờ phượng, do đó dành cho Thánh Thể và Thánh Giá từ khi được tôn kính trọng thể trong phụng vụ thứ Sáu Thánh tưởng niệm cuộc Thương Khó của Chúa, cho đến bắt đầu Vọng Phục Sinh.
“Trong Thánh Lễ có ba lần bái gối, đó là sau khi nâng bánh thánh, sau khi nâng chén thánh và trước lúc hiệp lễ. Trong Thánh Lễ đồng tế có vài điều đặc biệt phải giữ về điểm này (x. số 210-251).
“Nếu nhà tạm có Thánh Thể được đặt trong cung thánh, thì vị tư tế, phó tế và các người giúp khác phải bái gối, khi đi đến bàn thờ hoặc khi rời bàn thờ, nhưng không bái gối trong lúc cử hành Thánh Lễ.
“Ngoài ra, mọi người bái gối khi đi ngang trước Thánh Thể, trừ phi khi đi kiệu. Những người mang thánh giá hay đèn thì thay vì bái gối, họ cúi đầu” (Bản dịch Việt ngữ của Linh mục Phanxicô Xavier Nguyễn Chí Cần, Giáo phận Nha Trang).
Quy định tiếp theo là đủ cho thực hành chung của các linh mục đồng tế, mặc dù Sách lễ dự tính một số biến thể:
“242. Sau khi đọc xong lời nguyện trước rước lễ, chủ tế bái gối, lui ra một chút. Các vị đồng tế từng người một đến giữa bàn thờ, quì gối và kính cẩn cầm lầy Mình Thánh Chúa tại bàn thờ, và tay phải cầm Mình Thánh, có tay trái đở phía dưới mà lui về chỗ của mình. Tuy nhiên, các vị đồng tế có thể đứng tại chỗ và nhận lấy Mình Thánh từ đĩa do vị chủ tế hoặc một hay nhiều vị đồng tế cầm đi ngang qua trước mặt các ngài, hay, chuyền đĩa cho người kế tiếp cho đến người cuối cùng” (Bản dịch, như trên).
Đó cũng là sự thực hành chung cho người thủ hương, người cầm tàu hương và người cầm đèn nến, là bái gối trước Thánh Thể trên bàn thờ, trước khi rút lui trong Thánh lễ trọng thể sau Vinh tụng ca (doxology) cuối Kinh nguyện Thánh Thể.
Các quy định trên cho chúng ta một số gợi ý, nhưng chúng không cung cấp cho chúng ta bất kỳ câu trả lời dứt khoát nào cho câu hỏi của bạn đọc.
Cá nhân tôi, tôi nghĩ rằng sự im lặng chung của các sách phụng vụ, về chủ đề này, có thể gợi ý rằng không nên làm gì để thu hút sự chú ý quá mức vào thời điểm này về các thừa tác viên ngoại thường đến gần bàn thờ, bằng cách biến chuyển nó thành một nghi thức đặc biệt.
Với suy nghĩ này, tôi sẽ nói rằng, trong hầu hết các trường hợp, các thừa tác viên ngoại thường trước tiên rước lễ từ tay linh mục, và sau đó nhận bình thánh, thì họ nên làm bất cứ cử chỉ nào phổ biến trong khu vực trước khi rước lễ, nhưng không làm cử chỉ đặc biệt nào khi nhận bình thánh.
Tuy nhiên, nếu xảy ra việc là các thừa tác viên ngoại thường nhận bình thánh trước khi họ rước lễ, thì họ nên bái gối trước hoặc ngay sau khi họ vào cung thánh, nhưng họ không nên bái gối gần bàn thờ như các vị đồng tế.
Tương tự như vậy, nếu có rất nhiều thừa tác viên ngoại thường, hoặc họ đã ở trong khu vực cung thánh trong thánh lễ, thì tôi đề nghị họ nên chọn giải pháp ít phức tạp nhất. (Zenit.org 8-1-2019)
Nguyễn Trọng Đa