Năm Năm Triều Đại ĐGH Phanxicô 2013-2018
Tới ngày 13.3. 2018, triều đại ĐGH Phanxicô được 5 năm, kỷ niệm tròn 5 năm Đức Phanxicô thực thi sứ vụ Chủ Chăn Giáo Hội hoàn cầu. Chúng ta cầu nguyện cho Ngài. Như Ngài đã ‘‘xin anh chị em cầu cho tôi’’ ngày ra mắt sau khi được bầu, 13.3.2013. Dịp này, ĐGH bình tĩnh hài lòng, không tổ chức bữa tiệc mừng nào, vẫn tiếp tục họp, làm việc, âm thầm. Nhìn chung, từ 79% (9.2013) lên 90%, người ủng hộ Đức Phanxico (2.2015). Đa số, hai đăc tính dành cho Đức Phanxicô, ‘‘cảm thương’’(94%) và ‘‘khiêm nhường’’ (91%). Trong khi Thánh Giáo Hoàng Gioan Phaolô II, số % ít hơn vào 1980-1990 (Vietcatholic 8.3.2018). Với Đức Phanxicô, phần đông ủng hộ, nhưng có dấu hiệu không hài lòng (vietcatholic News, 7.3.2018)
Linh mục dòng Tên, Andreas Atlogg, chủ biên tạp chí Stimmen der Zeit, nhận xét: chỉ mới năm năm Đức Phanxico đã biến đổi gương mặt Giáo Hội (Vietcatholic News, 15.3.2018)
Sức mạnh của danh xưng, đổi mới triệt để.
Tên thật ĐGH đương kim là Jorge Mario Bergoglio, sinh 17.12.1936, tại Buenos Aires, Argentina, trong gia đình có 5 anh anh em di dân gốc Ý. Khi làm Giáo Hoàng, 13.3.2013, lấy Tông hiệu là Phanxico, có liên quan đến thán Phanxico Assisi khó khǎn. Vì Ngài vốn Dòng Tên, nên Tông Hiệu là Phanxico Xaviê, một linh mục Dòng Tên. Nhưng chính ĐGH giải thích chọn tông hiệu như sau:
Trong cuộc bầu cử Giáo Hoàng, ngồi bên cạnh ĐHY Claude Hummes, nguyên Tổng Giám mục Sao Paolo, một người bạn thân tôi. Khi tình huống trở nên ‘‘nguy hiểm’’, ngài an ủi tôi, không sao đâu ! Nhưng số phiếu bầu lên 2 phần 3, mọi người vỗ tay. Vì đã bầu được Giáo Hoàng. Ngài ôm tôi và nói: ‘‘Đừng quên người nghèo’’. Lời này đi sâu vào trái tiim tôi: người nghèo, người nghèo. Liên hệ đến người nghèo, gần như lập tức tôi nghĩ đến Thánh Phanxico Assisi.
ĐHY Timothy Dolan, một nhân chứng trong mật nghị cũng xác nhận, ngay sau khi được chọn, Đức Bergolio cho biết: ‘tôi chọn tên Phanxico vì yêu qúi Thánh Phanxico Assisi’’.
Yếu tố rõ nét trong triều đại Phanxico: gần gũi với người nghèo
Công việc Đức Phanxico đã thực hiện
Theo Zenit, 20.3.2018, phòng báo chí Tòa Thánh công bố thống kê về triều Giáo Hoàng Phanxicô sau 5 năm:
1. Hai Thông điệp: Lumen fidei (Ánh Sáng Đức Tin), ban hành 20.6.2013. Laudato Si (Ngợi Khen Chúa), 19.5.2015
2. Ba Tông Hụấn: Avangelii Gaudium (Niềm Vui Tin Mừng), 24.11.2013. Amoris Laetitia (Niềm Vui Yêu Thương), 19.3.2016. Gaudete et Exsultate (Mừng rỡ Hân hoan (9.4.2018)
3. Sắc chỉ Misericordiae Vultus (Khuôn Mặt Thương Xót) 11.4. 2015
4. Tự sắc: 3 trong năm 2013. 2 trong 2014. 4 trong 2015. 9 trong 2016. 4 trong 2017. 1 trong 2018.
5. Yết kiến chung: 219 lượt
6. Các chủ đề Giáo Lý, thứ Tư: Tuyên xưng Đức Tin, Các Bí Tích, Các ơn Chúa Thánh Thần, Giáo Hội, Lòng Thương Xót, Niềm hy vọng Kitô giáo. Thánh lễ.
7. Kinh Truyền Tin, Lạy Nữ Vương Thiên Đàng
8. Du hành quốc Tế, 22 lần, 250.000 cây số, đến: Ba Tây, Jordan, Palestine, Do Thái, Nam Hàn, Albanie, Quốc Hội Âu Châu ở Strasbourg, Pháp, Thổ Nhĩ Kỳ, Sri Lanka, Phi Luật Tân, Bosnia và Herzecovia, Ecuador, Bolivia, Paraguay, Cuba, Hiệp Chủng Quốc, Kenya, Ugandan, Cộng Hòa Trung Phi, Mễ Tây Cơ, Hy Lạp, Armenia, Balan, Azerbaijan, Thụy Điển, Ai Cập, Bồ Đào Nha (Fatima) Colombia, Miến Điện, Bagladesh, Chilê và Peru.
9. Du hành trong nước Ý: 18 lần
10. Viếng thăm mục vụ các giáo xứ Roma: 16 xứ
11. Thượng Hội Đồng đặc biệt, lần 3, về gia đình, 5-9. 10. 2014
12. Thượng Hội Đồng thường lệ, lần 14, về gia đình, 4-25. 10. 2015
13. Thượng Hội Đồng thường lệ, lần 15, về giới trẻ, 3-18. 10. 2018
14. Thượng Hội Đồng đặc biệt, về Amazon, 10. 2019
15.Các năm đặc biệt:
Năm Đời Sống Tận Hiến, 29.11.2014 – 2.2.2016
Năm Thánh đặc biệt Lòng Thương Xót (8.12.2015- 20.11. 2016)
16. Tháng đặc biệt: Tháng truyền giáo (10.2019)
17.Các ngày thế giới, ngoài những ngày ấn định, thêm:
7.9. 2013: Thế giới cầu cho hòa bình I, cho Syrie
24 giờ cho Chúa Nhật thứ Sáu, Mùa Chay. Khai mạc 2914
19.11.1017: khai mạc 2017, Chúa Nhật 23 Mùa Chay, Thế giới người nghèo
Chúa Nhật Lời Chúa: Một Chúa Nhật trong nam Phụng vụ, khai mạc 2017
14.1. 2018: Thế giới Di Dân, Chúa Nhật II, tháng 9. Sứ điệp: người Di Dân
24.1, 2018: Thế giờ
23.2. 2018: Thế giới cầu cho hòa bình II, cho Syrie, nam Soudan, Congo
18. Ngày Giới trẻ Thế Giới
Lần thứ 28, tại Rio de Janeiro, Brasil, 23-28.7.2013
Lần thứ 31, tại Krakow, Ba Lan, 26-31.7. 2016
Lần thứ 34, tại Panama, Trung Mỹ, 22-27.1. 2019
19. Bổ nhiệm Hồng Y: Đức Phanxico bổ nhiệm 61 Hồng Y, trong đó 49 vị được bầu Giáo Hoàng.
19 Hồng Y, ngày 22.2. 2014
20 Hồng Y, ngày 14.2.2015
17 Hồng Y, ngày 19.11.2016
5 Hồng Y, ngày 28.6.2017
20. Phong 880 Hiển Thánh. Trong đó có 800 vị Tử Đạo ở Otranto. 9 nghi lễ tại Roma, 3 nghi lễ ở Hoa Kỳ, Sri Lanka, Bồ Đào Nha, 5 vụ phong thánh Tương Đương (canonizations equipollent)
Năm năm cải tổ
- 13.4.2013: lập hội đồng 9 Hồng Y (C9), giúp cai quản và cải tổ giáo triều
- 24.6.2013: lập ủy ban GH qui chiếu, giúp công trình tôn giáo (ngân hàng IOR)
- 18.7. 2013: lập ủy ban GH qui chiếu, định hướng tổ chức kinh tế quản trị
- 24.2. 2014: lập bộ phận Kinh Tế, của HĐ kinh tế và văn phòng tổng thanh tra.
- 22.3. 2014: lập Ủy ban GH Bảo vệ vị thành niên
- 27.6. 2015: lập bộ phận Truyền Thông
- 15.8.2015: ban hành 2 tự sắc Mitis et misericors Jesus và Mitis judex Dominus Jesus, cải tổ các vụ án tuyên bố hôn nhân vô hiệu
- 4.6.2016: Cho phép cất chức giám mục cẩu thả, liên quan đến lạm dụng tình dục
- 15.8.2016: lập bộ Giáo Dân, bộ Sự Sống
- 17.8.2016: lập bộ Phát Triển con người toàn diện
- 18.10.2016: cải tổ Hàn Lâm viện giáo Hoàng về sự sống
- 3.9.2017: ban lại tự sắc Magum principium cho Hội Đồng GM chức năng dịch thuận văn bản phụng vụ.
- 21.11.2017: lập bộ phận thứ ba, dành cho ngoại giao đoàn.
- 12.2.2018: cải tổ nghỉ hưu các Giám mục (La Croix 10.3.2018)
Mười điểm về Đức GH Phanxicô
Ngay khi bước ra ban công Vương cung Thánh đường Phêrô, 13.3.2013, ĐTC Phanxicô khiến cả thế giới chú ý vì thông điệp đơn sơ, lòng thương xót vô bờ của Thiên Chúa. Đây là 10 điểm cần biết về Đức GH Phanxicô.
1.GH Phanxicô của những cái đầu tiên: xưng hiệu Phanxicô, từ Agentina Châu Mỹ, xuất thân từ Dòng Tên, linh mục đầu tiên sau Công Đồng Vatican II
2. GH Phanxicô là tội nhân như mọi người, được TC lòng lành nhìn đến và kêu gọi sống đời phục vụ. Khẩu hiệu từ khi làm Giám Mục Miserando atque Eligendo (Được Ngài thương xót và chọn lấy)
3. Với GH Phanxicô, Giáo Hội phải nên giống như viện dã chiến sau trận đánh. Các thừa tác viên Tin Mừng phải là người sưởi ấm, xoa dịu dân chúng.
4.GH Phanxicô muốn giữ mọi chuyện đơn sơ: không dùng xe Limousin, di chuyển b¢ng xe công cộng khi còn bên Buenos Aires, bây giờ còn dùng xách tay, giầy, nhẫn và Thánh giá cũ, làm việc nhà trọ, để dễ tiếp xúc với mọi người.
5. Hai Giáo Hoàng tại Vatican không phiền Đức Phanxicô. Ngài coi Đức Benedicto XVI như người Ông khôn ngoan, đáng kính, nghiêm túc, l¡ng nghe trong gia đình
6. Ngài là người cải cách: cải tổ xong ngân hàng Vatican (2.2014) thành Phòng Kinh Tế, giám sát tài chánh. Lập ban Cố vấn, gồm 9 Hồng Y (G9).
7. Giáo Hoàng nói ‘‘không’’ với nền kinh tế loại trừ trong tông huấn Evangelii Gaudium (Niềm Tin của Tin Mừng). Cần loại trừ nạn đầu cơ tài chánh và tự tác tuyệt đối thị trường
8. Với Giáo Hoàng Phanxicô, Kitô hữu không được rơi vào thứ tôn giáo ‘‘không có Chúa’’, trần tục hóa thiêng liêng. Bên ngoài sùng đạo, phô trương, kinh doanh, mà không tìm vinh quang Thiên Chúa.
9. Giáo Hoàng Phanxicô là con nhiệt thành với Đức Mẹ Vô Nhiễm. Sau khi được bầu, Ngài đã đến Thánh đường Đức Bà Cả 2 lần ký thác triều giáo hoàng. Giáo Hoàng tin r¢ng Đức Mẹ có vai trò quan trọng trong Tân Phúc Âm hóa. Nơi Mẹ, khiêm nhường, dịu hiền là sức mạnh của người yếu thế.
10. Giáo Hoàng Phanxicô là con Giáo Hội khi nhận ‘‘Tôi là con của Giáo Hội’’. Phải bận tâm đến nhu cầu thiết thực. Tin Mừng phải tác động thực sự trên tín hữu. Tìm kiếm cân b¢ng mới. Những đề xuất phải đơn sơ, sâu s¡c và rạng rỡ hơn. (conggiao.info.phanxico.vn 12.9.2016)
Những nét nổi bật: báo Osservatore Romano, 14.3.2018, đưa ra 5 điểm nổi bật trong triều đại Phanxico:
- Lòng thương xót: Mở Năm thánh LTX (2015-2016), khẩu hiệu Thương Xót như Cha Trên Trời là Đấng thương xót (LC 6, 36), b¢ng hai tông s¡c: Misericordiae Vultus (mở) và Mesericordiea et Misera (đóng). Ban năng quyền tha vạ cho một số linh mục, mà chỉ Giáo Hoàng có quyền. Ngày 22.2.2016, sau Kinh Truyền Tin, tại công trường Phêrô phân phát 40. 000 hộp LTX, trong có chuỗi Mân Côi, tấm ảnh LTX, mảnh giấy nhỏ ghi: hướng dẫn cách mạng dịu hiền.
- Giáo Hội phải ‘‘Đi ra’’: Chương trình hành động của ĐTC, trình bày trong tông huấn ‘’Niềm vui Tin Mừng’’. Mang Tin Mừng rao giảng ngoài đường phố, ngã tư mời gọi những ai g¥p không trừ một ai. ĐTC giải thích cách ra đi có khả năng an ủi, nâng đỡ trợ giúp.
- Người nghèo: tinh thần triều đại Phanxicô là tinh thần của Phanxicô thành Assisi. Chương trình của ngài: Tôi mơ ước một giáo hội nghèo vì người nghèo. Nên ngài đã đến thăm vùng ngoại ô, nhà tù, viện mồ côi, rửa chân cho người di cư. ĐTC lên án gây ra nghèo khó.
- Vùng ngoại ô: ĐTC nhìn thế giới từ ngoại ô để soi chiếu hành động và quyết đinh cho triều đại. Trong các chuyến công dun, ĐTC đã nhìn tận m¡t thảm cảnh di cư, di dân vùng tuyệt vọng. Nơi phát sinh cả sự dữ lẫn sự lành. Thông điệo Laudato Si, c¡t nghĩa rõ. Ngài khuyên, hãy mở nhà thờ cho người ta vào.
- Chống lại ma qủi: trong bài giảng 11.4.2018, tại Marta, ĐTC nói: Trong thế kỷ 21, chúng ta phải học từ Tin Mừng chống lại ma quỷ. Mưu ma quỉ là ‘‘gây chia rẽ’’ chia c¡t chúng ta khỏi Thiên Chúa, làm chúng ta chống nhau. Đ¥c tính ma quỉ là: lớn lên, lây lan và biện minh. Dùng vũ khí Tin Mừng để biết gì đến từ Thiên Chúa, gì đến từ ma quỉ. (RV 14.3,2018)
Những nhận định về Đức Phanxicô
Trong bộ sách về ‘‘Nền thần Học của ĐGH Phanxicô’’ 11 tập của ĐÔ Dario Edoardo Viganon, Vụ Trưởng Thông Tin Tòa Thánh, gửi t¥ng, do Roberto Reploe viết, 2016, ấn hành 7 thứ tiếng: Ý, Anh, Tây Ban Nha, Pháp, Bồ Đào Nha, Balan và Lỗ Ma Li. ĐGH Danh Dự
Bebedicto XVI xác định: ĐGH Phanxicô được đào tạo sâu về triết học và thần học. Có sự liên tục nội tại giữa hai triều Giáo Hoàng, bất chấp khác biệt phong cách và tính tình.
Hồng Y Quốc Vụ Khanh Pietro Parolin trả lời phỏng vấn Vatican New, về13.3.2013: Đ¥c điểm nền tảng triều đại Phanxicô là ‘‘niềm vui’’ hiển nhiên không phát xuất từ bất cẩn, mà từ biết được Chúa yêu thương. Các đ¥c điểm khác: Lòng Thương Xót, Phúc Âm hóa, nhìn ra ngoài. Thực tế, mọi triều giáo hoàng đều bị chỉ trích cả. Có chỉ trích phá hoại gây hấn (in Cruce, b¢ng Thánh Giá. Và cũng có chỉ trích xây dựng. Đó là bình thường, vì triều đại GH nào đều bị chỉ trích.
ĐHY Oswald Gracias, Chủ tịch HĐGM Ấn Độ và 33 Giám Mục họp, mừng 5 năm của ĐGH nói: ĐGH Phanxico là Giáo Hoàng của LTX, của dân ngoại biên.
Linh Mục Bernard Hagenkord, biên tập viên kỳ cựu báo Tin Tức Vatican trưng dẫn kết quả bầu cử các Hồng Y chọn một người‘‘đến từ tận cùng trái đất’’, làm chúng ta hiểu được quá khứ của tu sỹ Dòng Tên ở tận Argentina là Giáo Hoàng có nhiều quan điểm mới về con người và thế giới. Con người đến gần với Chúa Giêsu và yêu thương và đến gần mọi người
Ngoại trưởng Hoa Kỳ Rex Tillerson, gửi điện chúc mừng ĐGH và nhận định: LHQ và Tòa Thánh là lực lượng phi thường tạo điều kiện thăng tiến tự do tôn giáo và nhân quyền. Chống khủng bố, bạo lực, nạn buôn người, ngăn chận lan truyền bệnh tật, tìm giải pháp hòa bình. Cuộc g¥p gỡ giữa ĐGH với TT Donald Trump, 5.2017, làm nổi bật sự hợp tác này. Mong hai bên tiếp tục cổ vũ hòa bình, tự do và nhân phẩm
Ý tưởng hướng dẫn triều đại
Ngay việc nhận tên ‘‘Phanxicô’’ cho thấy triều đại mang dấu ấn của Thánh Phanxicô khó nghèo. Chúng ta theo dõi những tư tưởng hướng dẫn hành động, Ngài nói trong các dịp, như thế nào ?
- Trên bao lơn ngày ra m¡t, 13.3. 2013, Tân Giáo Hoàng Phanxico ngỏ lời: Anh chị em thân mến ! Chúc buổi tối tốt lành. Xin anh chị em cầu nguyện cho tôi và ĐGH Benedito XVI.
- Nhiều lần khác nhau, về ơn tha thứ:
‘‘Trong tòa giải tội chỉ có tha thứ. Chúa không đe dọa’’, nhưng kêu gọi chúng ta trở về với ‘‘lòng nhân từ, khoan dung, cho chúng ta niềm tự tin’’ (RV 2.3.2018)
- Con đường phục vụ, với cử chỉ sống động là bác ái. Ngài đã trao cho người nhỏ bé nhất, tù nhân, tị nạn, bệnh tật, trẻ em. ĐGH khuyên giáo sỹ: Tôi yêu cầu anh em là những mục tử mang n¥ng mùi con chiên của mình’’(Thứ Năm Truyền Dầu, 28.3. 2013, để con chiên ‘ngửi mùi‘’ mà theo, sống trong đoàn. Mục tử lo đàn chiên, chứ không đàn chiên lo cho mục tử.
Linh mục phải gần gũi dân. Sự gần gũi là chìa khóa mở cửa sự thật, tín trung, lòng Thương Xót vô hạn. (lễ Truyền Dầu, 2018)
‘Lòng bác ái không giả hình giả bộ. Anh em hãy gớm ghét điều dữ, tha thiết điều lành, thương mến nhau với tình huynh đệ, coi người khác hơn mình. Nhiệt thành, không trễ nải. Lấy tinh thần sốt sáng mà phục vụ Chúa. Hãy vui mừng vì có niềm hy vọng, cứ kiên nhẫn lúc g¥p gian truân và chuyên cần cầu nguyện. Hãy chia sẻ với những người trong dân thánh đang lâm cảnh thiếu thốn, và ân cần tiếp đãi khách đến nhà’’(Rm 12,9-13) (RV 15.3.2017, tiếp kiến thứ Tư, 13.3.2017)
‘Người chỉ huy phải phục vụ. Người đứng đầu anh chị em phải là tôi tớ anh chị em (Lễ tại nhà tù Regina Caeli, Roma, 29.3.20218, ĐTC rửa chân cho 12 tù nhân. Thứ Năm Tuần Thánh, 2018)
- ‘‘Niềm Vui’’ là chủ đề của triều đại Phanxicô.
Niềm vui chúng ta cảm nghiệm hàng ngày, giữa những chuyện nhỏ nh¥t trong đời sống, đáp lại lời mời gọi yêu thương của Thiên Chúa chúng ta ‘con ơi, hãy vui những gì con có…Đừng khước từ niềm vui trong ngày’’ (Hc 14.11, 14) (Tông Huấn ‘’Nỉềm Vui của Tin Mừng, số 4)
- Giữa xã hội hỗn loạn, ĐGH khuyên: Sự ác lan tràn, tình yêu của nhiều người trở nên nguội lạnh. (Mt 24) (Radio Vatican News 6.2.2018)
Người Kitô hữu biết r¢ng đau khổ không thể bị tiệu hủy được, nhưng có thể có ý nghĩa, trở thành hành động tình yêu, phó thác vào bàn tay Thiên Chúa, Đấng không thể bỏ rơi chúng ta, và như thế, đó là bước tăng trưởng của Đức tin và tình yêu. (Thông điệp Lumen fidei, số 56)
Kết luận bằng những ghi nhận của:
- ĐHY Reinhard Marx, chủ tịch hội đồng Kinh tế: Có những biểu lộ tích cực trong lãnh vực tổng kết tài chánh, làm chủ chi tiêu và giảm thiếu hụt ngân sách Tòa Thánh. Để thêm hiệu lực, ngân sách lớn nhất, cần soạn lại, đông người nhất là thành lập bộ Thông Tin. Hai bộ về Giáo Dân, Gia đình và 6 Hội Đồng Giáo Hoàng thành bộ Phát Triển Toàn Diện.
- Đức cha Marcello Semeraro, Thư ký C9, trong phiên họp 23, đầu 4.2018: Từ ĐGH Pio X, Paul VI, Gioan Phaolô II, Giáo triều không ngừng tiến hóa, đã làm cho Giáo Hội thích hợp hơn, ĐGH Phanxico chỉ tiếp tục, chú trọng về truyền bá Phúc Âm, truyền giáo và cách sống.
Năm 2015, ĐGH Phanxicô nói đến triều đại ‘‘ng¡n ngủi, 4 hay 5 năm’’. Nay đã đến
hạn. Nhưng ĐGH đang nh¡m tới Thượng HĐ Giới trẻ, 10.2018, JMJ 1.2019, và Thượng HĐ về Amazone, cuối 2019. Việc cải tổ, ĐGH linh tính không nhìn thấy kết quả.
- Đức cha Olivier Ribadeau Dumas, Tổng thư ký HĐ GM Pháp: Từ nhiều năm nay tôi ngạc nhiên khi g¥p được những người thực sự có khả năng l¡ng nghe. Chúng ta không còn hệ thống từ trên xuống dưới, nhưng đối m¥t với những tôi tớ đích thực đang có mối lo đi tìm những gì tốt cho Hội Thánh. Tiến trình cải tổ công cuộc cải tổ b¡t đầu.
(Mai Khôi, GXVN Paris, dịch từ https: // la-croix.com 10.3.2018)
- Trong sách ‘’Le Vatican, Vérites et Légentes’’(Vatican, sự thật và huyền thoại)’’ của Christophe Dickès, 8.3.2016, kể: Đức Giáo Hoàng Phanxicô dạy 4g30, rồi vào nhà nguyện đ¡m chìm trong cầu nguyện, suy niệm lâu dài, gần 2 giờ. Ngài đọc kinh phụng vụ, các bài khác chuẩn bị bài giảng, văn kiện trong ngày. Dâng lễ với cả trăm người. Điểm tâm chung ở phòng tập thể ở nhà Marta. Ngài thích sống cộng đòan. (http://danchua.eu/index. 21.3.2018)
Phó Tế Phạm Bá Nha
 |
Linh mục dòng Tên, Andreas Atlogg, chủ biên tạp chí Stimmen der Zeit, nhận xét: chỉ mới năm năm Đức Phanxico đã biến đổi gương mặt Giáo Hội (Vietcatholic News, 15.3.2018)
Sức mạnh của danh xưng, đổi mới triệt để.
Tên thật ĐGH đương kim là Jorge Mario Bergoglio, sinh 17.12.1936, tại Buenos Aires, Argentina, trong gia đình có 5 anh anh em di dân gốc Ý. Khi làm Giáo Hoàng, 13.3.2013, lấy Tông hiệu là Phanxico, có liên quan đến thán Phanxico Assisi khó khǎn. Vì Ngài vốn Dòng Tên, nên Tông Hiệu là Phanxico Xaviê, một linh mục Dòng Tên. Nhưng chính ĐGH giải thích chọn tông hiệu như sau:
Trong cuộc bầu cử Giáo Hoàng, ngồi bên cạnh ĐHY Claude Hummes, nguyên Tổng Giám mục Sao Paolo, một người bạn thân tôi. Khi tình huống trở nên ‘‘nguy hiểm’’, ngài an ủi tôi, không sao đâu ! Nhưng số phiếu bầu lên 2 phần 3, mọi người vỗ tay. Vì đã bầu được Giáo Hoàng. Ngài ôm tôi và nói: ‘‘Đừng quên người nghèo’’. Lời này đi sâu vào trái tiim tôi: người nghèo, người nghèo. Liên hệ đến người nghèo, gần như lập tức tôi nghĩ đến Thánh Phanxico Assisi.
ĐHY Timothy Dolan, một nhân chứng trong mật nghị cũng xác nhận, ngay sau khi được chọn, Đức Bergolio cho biết: ‘tôi chọn tên Phanxico vì yêu qúi Thánh Phanxico Assisi’’.
Yếu tố rõ nét trong triều đại Phanxico: gần gũi với người nghèo
Công việc Đức Phanxico đã thực hiện
Theo Zenit, 20.3.2018, phòng báo chí Tòa Thánh công bố thống kê về triều Giáo Hoàng Phanxicô sau 5 năm:
1. Hai Thông điệp: Lumen fidei (Ánh Sáng Đức Tin), ban hành 20.6.2013. Laudato Si (Ngợi Khen Chúa), 19.5.2015
2. Ba Tông Hụấn: Avangelii Gaudium (Niềm Vui Tin Mừng), 24.11.2013. Amoris Laetitia (Niềm Vui Yêu Thương), 19.3.2016. Gaudete et Exsultate (Mừng rỡ Hân hoan (9.4.2018)
3. Sắc chỉ Misericordiae Vultus (Khuôn Mặt Thương Xót) 11.4. 2015
4. Tự sắc: 3 trong năm 2013. 2 trong 2014. 4 trong 2015. 9 trong 2016. 4 trong 2017. 1 trong 2018.
5. Yết kiến chung: 219 lượt
6. Các chủ đề Giáo Lý, thứ Tư: Tuyên xưng Đức Tin, Các Bí Tích, Các ơn Chúa Thánh Thần, Giáo Hội, Lòng Thương Xót, Niềm hy vọng Kitô giáo. Thánh lễ.
7. Kinh Truyền Tin, Lạy Nữ Vương Thiên Đàng
8. Du hành quốc Tế, 22 lần, 250.000 cây số, đến: Ba Tây, Jordan, Palestine, Do Thái, Nam Hàn, Albanie, Quốc Hội Âu Châu ở Strasbourg, Pháp, Thổ Nhĩ Kỳ, Sri Lanka, Phi Luật Tân, Bosnia và Herzecovia, Ecuador, Bolivia, Paraguay, Cuba, Hiệp Chủng Quốc, Kenya, Ugandan, Cộng Hòa Trung Phi, Mễ Tây Cơ, Hy Lạp, Armenia, Balan, Azerbaijan, Thụy Điển, Ai Cập, Bồ Đào Nha (Fatima) Colombia, Miến Điện, Bagladesh, Chilê và Peru.
9. Du hành trong nước Ý: 18 lần
10. Viếng thăm mục vụ các giáo xứ Roma: 16 xứ
11. Thượng Hội Đồng đặc biệt, lần 3, về gia đình, 5-9. 10. 2014
12. Thượng Hội Đồng thường lệ, lần 14, về gia đình, 4-25. 10. 2015
13. Thượng Hội Đồng thường lệ, lần 15, về giới trẻ, 3-18. 10. 2018
14. Thượng Hội Đồng đặc biệt, về Amazon, 10. 2019
15.Các năm đặc biệt:
Năm Đời Sống Tận Hiến, 29.11.2014 – 2.2.2016
Năm Thánh đặc biệt Lòng Thương Xót (8.12.2015- 20.11. 2016)
16. Tháng đặc biệt: Tháng truyền giáo (10.2019)
17.Các ngày thế giới, ngoài những ngày ấn định, thêm:
7.9. 2013: Thế giới cầu cho hòa bình I, cho Syrie
24 giờ cho Chúa Nhật thứ Sáu, Mùa Chay. Khai mạc 2914
19.11.1017: khai mạc 2017, Chúa Nhật 23 Mùa Chay, Thế giới người nghèo
Chúa Nhật Lời Chúa: Một Chúa Nhật trong nam Phụng vụ, khai mạc 2017
14.1. 2018: Thế giới Di Dân, Chúa Nhật II, tháng 9. Sứ điệp: người Di Dân
24.1, 2018: Thế giờ
23.2. 2018: Thế giới cầu cho hòa bình II, cho Syrie, nam Soudan, Congo
18. Ngày Giới trẻ Thế Giới
Lần thứ 28, tại Rio de Janeiro, Brasil, 23-28.7.2013
Lần thứ 31, tại Krakow, Ba Lan, 26-31.7. 2016
Lần thứ 34, tại Panama, Trung Mỹ, 22-27.1. 2019
19. Bổ nhiệm Hồng Y: Đức Phanxico bổ nhiệm 61 Hồng Y, trong đó 49 vị được bầu Giáo Hoàng.
19 Hồng Y, ngày 22.2. 2014
20 Hồng Y, ngày 14.2.2015
17 Hồng Y, ngày 19.11.2016
5 Hồng Y, ngày 28.6.2017
20. Phong 880 Hiển Thánh. Trong đó có 800 vị Tử Đạo ở Otranto. 9 nghi lễ tại Roma, 3 nghi lễ ở Hoa Kỳ, Sri Lanka, Bồ Đào Nha, 5 vụ phong thánh Tương Đương (canonizations equipollent)
Năm năm cải tổ
- 13.4.2013: lập hội đồng 9 Hồng Y (C9), giúp cai quản và cải tổ giáo triều
- 24.6.2013: lập ủy ban GH qui chiếu, giúp công trình tôn giáo (ngân hàng IOR)
- 18.7. 2013: lập ủy ban GH qui chiếu, định hướng tổ chức kinh tế quản trị
- 24.2. 2014: lập bộ phận Kinh Tế, của HĐ kinh tế và văn phòng tổng thanh tra.
- 22.3. 2014: lập Ủy ban GH Bảo vệ vị thành niên
- 27.6. 2015: lập bộ phận Truyền Thông
- 15.8.2015: ban hành 2 tự sắc Mitis et misericors Jesus và Mitis judex Dominus Jesus, cải tổ các vụ án tuyên bố hôn nhân vô hiệu
- 4.6.2016: Cho phép cất chức giám mục cẩu thả, liên quan đến lạm dụng tình dục
- 15.8.2016: lập bộ Giáo Dân, bộ Sự Sống
- 17.8.2016: lập bộ Phát Triển con người toàn diện
- 18.10.2016: cải tổ Hàn Lâm viện giáo Hoàng về sự sống
- 3.9.2017: ban lại tự sắc Magum principium cho Hội Đồng GM chức năng dịch thuận văn bản phụng vụ.
- 21.11.2017: lập bộ phận thứ ba, dành cho ngoại giao đoàn.
- 12.2.2018: cải tổ nghỉ hưu các Giám mục (La Croix 10.3.2018)
Mười điểm về Đức GH Phanxicô
Ngay khi bước ra ban công Vương cung Thánh đường Phêrô, 13.3.2013, ĐTC Phanxicô khiến cả thế giới chú ý vì thông điệp đơn sơ, lòng thương xót vô bờ của Thiên Chúa. Đây là 10 điểm cần biết về Đức GH Phanxicô.
1.GH Phanxicô của những cái đầu tiên: xưng hiệu Phanxicô, từ Agentina Châu Mỹ, xuất thân từ Dòng Tên, linh mục đầu tiên sau Công Đồng Vatican II
2. GH Phanxicô là tội nhân như mọi người, được TC lòng lành nhìn đến và kêu gọi sống đời phục vụ. Khẩu hiệu từ khi làm Giám Mục Miserando atque Eligendo (Được Ngài thương xót và chọn lấy)
3. Với GH Phanxicô, Giáo Hội phải nên giống như viện dã chiến sau trận đánh. Các thừa tác viên Tin Mừng phải là người sưởi ấm, xoa dịu dân chúng.
4.GH Phanxicô muốn giữ mọi chuyện đơn sơ: không dùng xe Limousin, di chuyển b¢ng xe công cộng khi còn bên Buenos Aires, bây giờ còn dùng xách tay, giầy, nhẫn và Thánh giá cũ, làm việc nhà trọ, để dễ tiếp xúc với mọi người.
5. Hai Giáo Hoàng tại Vatican không phiền Đức Phanxicô. Ngài coi Đức Benedicto XVI như người Ông khôn ngoan, đáng kính, nghiêm túc, l¡ng nghe trong gia đình
6. Ngài là người cải cách: cải tổ xong ngân hàng Vatican (2.2014) thành Phòng Kinh Tế, giám sát tài chánh. Lập ban Cố vấn, gồm 9 Hồng Y (G9).
7. Giáo Hoàng nói ‘‘không’’ với nền kinh tế loại trừ trong tông huấn Evangelii Gaudium (Niềm Tin của Tin Mừng). Cần loại trừ nạn đầu cơ tài chánh và tự tác tuyệt đối thị trường
8. Với Giáo Hoàng Phanxicô, Kitô hữu không được rơi vào thứ tôn giáo ‘‘không có Chúa’’, trần tục hóa thiêng liêng. Bên ngoài sùng đạo, phô trương, kinh doanh, mà không tìm vinh quang Thiên Chúa.
9. Giáo Hoàng Phanxicô là con nhiệt thành với Đức Mẹ Vô Nhiễm. Sau khi được bầu, Ngài đã đến Thánh đường Đức Bà Cả 2 lần ký thác triều giáo hoàng. Giáo Hoàng tin r¢ng Đức Mẹ có vai trò quan trọng trong Tân Phúc Âm hóa. Nơi Mẹ, khiêm nhường, dịu hiền là sức mạnh của người yếu thế.
10. Giáo Hoàng Phanxicô là con Giáo Hội khi nhận ‘‘Tôi là con của Giáo Hội’’. Phải bận tâm đến nhu cầu thiết thực. Tin Mừng phải tác động thực sự trên tín hữu. Tìm kiếm cân b¢ng mới. Những đề xuất phải đơn sơ, sâu s¡c và rạng rỡ hơn. (conggiao.info.phanxico.vn 12.9.2016)
Những nét nổi bật: báo Osservatore Romano, 14.3.2018, đưa ra 5 điểm nổi bật trong triều đại Phanxico:
- Lòng thương xót: Mở Năm thánh LTX (2015-2016), khẩu hiệu Thương Xót như Cha Trên Trời là Đấng thương xót (LC 6, 36), b¢ng hai tông s¡c: Misericordiae Vultus (mở) và Mesericordiea et Misera (đóng). Ban năng quyền tha vạ cho một số linh mục, mà chỉ Giáo Hoàng có quyền. Ngày 22.2.2016, sau Kinh Truyền Tin, tại công trường Phêrô phân phát 40. 000 hộp LTX, trong có chuỗi Mân Côi, tấm ảnh LTX, mảnh giấy nhỏ ghi: hướng dẫn cách mạng dịu hiền.
- Giáo Hội phải ‘‘Đi ra’’: Chương trình hành động của ĐTC, trình bày trong tông huấn ‘’Niềm vui Tin Mừng’’. Mang Tin Mừng rao giảng ngoài đường phố, ngã tư mời gọi những ai g¥p không trừ một ai. ĐTC giải thích cách ra đi có khả năng an ủi, nâng đỡ trợ giúp.
- Người nghèo: tinh thần triều đại Phanxicô là tinh thần của Phanxicô thành Assisi. Chương trình của ngài: Tôi mơ ước một giáo hội nghèo vì người nghèo. Nên ngài đã đến thăm vùng ngoại ô, nhà tù, viện mồ côi, rửa chân cho người di cư. ĐTC lên án gây ra nghèo khó.
- Vùng ngoại ô: ĐTC nhìn thế giới từ ngoại ô để soi chiếu hành động và quyết đinh cho triều đại. Trong các chuyến công dun, ĐTC đã nhìn tận m¡t thảm cảnh di cư, di dân vùng tuyệt vọng. Nơi phát sinh cả sự dữ lẫn sự lành. Thông điệo Laudato Si, c¡t nghĩa rõ. Ngài khuyên, hãy mở nhà thờ cho người ta vào.
- Chống lại ma qủi: trong bài giảng 11.4.2018, tại Marta, ĐTC nói: Trong thế kỷ 21, chúng ta phải học từ Tin Mừng chống lại ma quỷ. Mưu ma quỉ là ‘‘gây chia rẽ’’ chia c¡t chúng ta khỏi Thiên Chúa, làm chúng ta chống nhau. Đ¥c tính ma quỉ là: lớn lên, lây lan và biện minh. Dùng vũ khí Tin Mừng để biết gì đến từ Thiên Chúa, gì đến từ ma quỉ. (RV 14.3,2018)
Những nhận định về Đức Phanxicô
Trong bộ sách về ‘‘Nền thần Học của ĐGH Phanxicô’’ 11 tập của ĐÔ Dario Edoardo Viganon, Vụ Trưởng Thông Tin Tòa Thánh, gửi t¥ng, do Roberto Reploe viết, 2016, ấn hành 7 thứ tiếng: Ý, Anh, Tây Ban Nha, Pháp, Bồ Đào Nha, Balan và Lỗ Ma Li. ĐGH Danh Dự
Bebedicto XVI xác định: ĐGH Phanxicô được đào tạo sâu về triết học và thần học. Có sự liên tục nội tại giữa hai triều Giáo Hoàng, bất chấp khác biệt phong cách và tính tình.
Hồng Y Quốc Vụ Khanh Pietro Parolin trả lời phỏng vấn Vatican New, về13.3.2013: Đ¥c điểm nền tảng triều đại Phanxicô là ‘‘niềm vui’’ hiển nhiên không phát xuất từ bất cẩn, mà từ biết được Chúa yêu thương. Các đ¥c điểm khác: Lòng Thương Xót, Phúc Âm hóa, nhìn ra ngoài. Thực tế, mọi triều giáo hoàng đều bị chỉ trích cả. Có chỉ trích phá hoại gây hấn (in Cruce, b¢ng Thánh Giá. Và cũng có chỉ trích xây dựng. Đó là bình thường, vì triều đại GH nào đều bị chỉ trích.
ĐHY Oswald Gracias, Chủ tịch HĐGM Ấn Độ và 33 Giám Mục họp, mừng 5 năm của ĐGH nói: ĐGH Phanxico là Giáo Hoàng của LTX, của dân ngoại biên.
Linh Mục Bernard Hagenkord, biên tập viên kỳ cựu báo Tin Tức Vatican trưng dẫn kết quả bầu cử các Hồng Y chọn một người‘‘đến từ tận cùng trái đất’’, làm chúng ta hiểu được quá khứ của tu sỹ Dòng Tên ở tận Argentina là Giáo Hoàng có nhiều quan điểm mới về con người và thế giới. Con người đến gần với Chúa Giêsu và yêu thương và đến gần mọi người
Ngoại trưởng Hoa Kỳ Rex Tillerson, gửi điện chúc mừng ĐGH và nhận định: LHQ và Tòa Thánh là lực lượng phi thường tạo điều kiện thăng tiến tự do tôn giáo và nhân quyền. Chống khủng bố, bạo lực, nạn buôn người, ngăn chận lan truyền bệnh tật, tìm giải pháp hòa bình. Cuộc g¥p gỡ giữa ĐGH với TT Donald Trump, 5.2017, làm nổi bật sự hợp tác này. Mong hai bên tiếp tục cổ vũ hòa bình, tự do và nhân phẩm
Ý tưởng hướng dẫn triều đại
Ngay việc nhận tên ‘‘Phanxicô’’ cho thấy triều đại mang dấu ấn của Thánh Phanxicô khó nghèo. Chúng ta theo dõi những tư tưởng hướng dẫn hành động, Ngài nói trong các dịp, như thế nào ?
- Trên bao lơn ngày ra m¡t, 13.3. 2013, Tân Giáo Hoàng Phanxico ngỏ lời: Anh chị em thân mến ! Chúc buổi tối tốt lành. Xin anh chị em cầu nguyện cho tôi và ĐGH Benedito XVI.
- Nhiều lần khác nhau, về ơn tha thứ:
‘‘Trong tòa giải tội chỉ có tha thứ. Chúa không đe dọa’’, nhưng kêu gọi chúng ta trở về với ‘‘lòng nhân từ, khoan dung, cho chúng ta niềm tự tin’’ (RV 2.3.2018)
- Con đường phục vụ, với cử chỉ sống động là bác ái. Ngài đã trao cho người nhỏ bé nhất, tù nhân, tị nạn, bệnh tật, trẻ em. ĐGH khuyên giáo sỹ: Tôi yêu cầu anh em là những mục tử mang n¥ng mùi con chiên của mình’’(Thứ Năm Truyền Dầu, 28.3. 2013, để con chiên ‘ngửi mùi‘’ mà theo, sống trong đoàn. Mục tử lo đàn chiên, chứ không đàn chiên lo cho mục tử.
Linh mục phải gần gũi dân. Sự gần gũi là chìa khóa mở cửa sự thật, tín trung, lòng Thương Xót vô hạn. (lễ Truyền Dầu, 2018)
‘Lòng bác ái không giả hình giả bộ. Anh em hãy gớm ghét điều dữ, tha thiết điều lành, thương mến nhau với tình huynh đệ, coi người khác hơn mình. Nhiệt thành, không trễ nải. Lấy tinh thần sốt sáng mà phục vụ Chúa. Hãy vui mừng vì có niềm hy vọng, cứ kiên nhẫn lúc g¥p gian truân và chuyên cần cầu nguyện. Hãy chia sẻ với những người trong dân thánh đang lâm cảnh thiếu thốn, và ân cần tiếp đãi khách đến nhà’’(Rm 12,9-13) (RV 15.3.2017, tiếp kiến thứ Tư, 13.3.2017)
‘Người chỉ huy phải phục vụ. Người đứng đầu anh chị em phải là tôi tớ anh chị em (Lễ tại nhà tù Regina Caeli, Roma, 29.3.20218, ĐTC rửa chân cho 12 tù nhân. Thứ Năm Tuần Thánh, 2018)
- ‘‘Niềm Vui’’ là chủ đề của triều đại Phanxicô.
Niềm vui chúng ta cảm nghiệm hàng ngày, giữa những chuyện nhỏ nh¥t trong đời sống, đáp lại lời mời gọi yêu thương của Thiên Chúa chúng ta ‘con ơi, hãy vui những gì con có…Đừng khước từ niềm vui trong ngày’’ (Hc 14.11, 14) (Tông Huấn ‘’Nỉềm Vui của Tin Mừng, số 4)
- Giữa xã hội hỗn loạn, ĐGH khuyên: Sự ác lan tràn, tình yêu của nhiều người trở nên nguội lạnh. (Mt 24) (Radio Vatican News 6.2.2018)
Người Kitô hữu biết r¢ng đau khổ không thể bị tiệu hủy được, nhưng có thể có ý nghĩa, trở thành hành động tình yêu, phó thác vào bàn tay Thiên Chúa, Đấng không thể bỏ rơi chúng ta, và như thế, đó là bước tăng trưởng của Đức tin và tình yêu. (Thông điệp Lumen fidei, số 56)
Kết luận bằng những ghi nhận của:
- ĐHY Reinhard Marx, chủ tịch hội đồng Kinh tế: Có những biểu lộ tích cực trong lãnh vực tổng kết tài chánh, làm chủ chi tiêu và giảm thiếu hụt ngân sách Tòa Thánh. Để thêm hiệu lực, ngân sách lớn nhất, cần soạn lại, đông người nhất là thành lập bộ Thông Tin. Hai bộ về Giáo Dân, Gia đình và 6 Hội Đồng Giáo Hoàng thành bộ Phát Triển Toàn Diện.
- Đức cha Marcello Semeraro, Thư ký C9, trong phiên họp 23, đầu 4.2018: Từ ĐGH Pio X, Paul VI, Gioan Phaolô II, Giáo triều không ngừng tiến hóa, đã làm cho Giáo Hội thích hợp hơn, ĐGH Phanxico chỉ tiếp tục, chú trọng về truyền bá Phúc Âm, truyền giáo và cách sống.
Năm 2015, ĐGH Phanxicô nói đến triều đại ‘‘ng¡n ngủi, 4 hay 5 năm’’. Nay đã đến
hạn. Nhưng ĐGH đang nh¡m tới Thượng HĐ Giới trẻ, 10.2018, JMJ 1.2019, và Thượng HĐ về Amazone, cuối 2019. Việc cải tổ, ĐGH linh tính không nhìn thấy kết quả.
- Đức cha Olivier Ribadeau Dumas, Tổng thư ký HĐ GM Pháp: Từ nhiều năm nay tôi ngạc nhiên khi g¥p được những người thực sự có khả năng l¡ng nghe. Chúng ta không còn hệ thống từ trên xuống dưới, nhưng đối m¥t với những tôi tớ đích thực đang có mối lo đi tìm những gì tốt cho Hội Thánh. Tiến trình cải tổ công cuộc cải tổ b¡t đầu.
(Mai Khôi, GXVN Paris, dịch từ https: // la-croix.com 10.3.2018)
- Trong sách ‘’Le Vatican, Vérites et Légentes’’(Vatican, sự thật và huyền thoại)’’ của Christophe Dickès, 8.3.2016, kể: Đức Giáo Hoàng Phanxicô dạy 4g30, rồi vào nhà nguyện đ¡m chìm trong cầu nguyện, suy niệm lâu dài, gần 2 giờ. Ngài đọc kinh phụng vụ, các bài khác chuẩn bị bài giảng, văn kiện trong ngày. Dâng lễ với cả trăm người. Điểm tâm chung ở phòng tập thể ở nhà Marta. Ngài thích sống cộng đòan. (http://danchua.eu/index. 21.3.2018)
Phó Tế Phạm Bá Nha