Theo tin Tòa Thánh, vào ngày thứ ba trong chuyến viếng thăm Cộng hòa Dân chủ Congo, Đức Giáo Hoàng Phanxicô đã gặp gỡ giới trẻ và các giảng viên giáo lý tại Sân vận động Tử Đạo ở Thủ đô Kinshasa. Sau đây là nguyên văn bài nói chuyện của ngài, dựa vào bản tiếng Anh do Tòa Thánh cung cấp:



Cảm ơn các con đã bày tỏ tình âu yếm, điệu nhảy và chứng từ của các con! Cha rất vui mừng được gặp mặt trực tiếp các con, để chào đón các con và chúc lành cho các con khi các con giơ tay lên trời để mừng vui.

Bây giờ cha muốn yêu cầu các con, trong giây lát, đừng nhìn vào cha mà hãy nhìn vào đôi bàn tay của các con. Mở lòng bàn tay của các con. Hãy nhìn chúng thật kỹ. Các con thân mến, Chúa đã đặt hồng phúc sự sống, tương lai của xã hội và tương lai của đất nước vĩ đại này vào tay các con. Em trai, em gái thân mến, đôi tay của các em có vẻ nhỏ bé và yếu ớt, trống rỗng và không phù hợp với một nhiệm vụ lớn lao như vậy phải không? Để tôi nói cho các em biết điều này: bàn tay của các em trông giống nhau, nhưng không có cái nào hoàn toàn giống nhau. Không ai có bàn tay giống như của các em, và đó là dấu hiệu cho thấy các em là một kho báu độc nhất vô nhị, không thể lặp lại và không thể so sánh được. Không ai trong lịch sử có thể thay thế các em. Vì vậy, hãy tự hỏi, tay của tôi để làm gì? Để xây dựng hay để phá hoại, để cho đi hay để giành lấy, để yêu hay để ghét? Hãy lưu ý các em có thể xiết chặt bàn tay, nắm lại thành nắm đấm ra sao. Hoặc các em có thể mở nó ra, để dâng nó cho Thiên Chúa và tha nhân. Đó luôn là sự lựa chọn căn bản mà chúng ta phải thực hiện, kể từ thời cổ đại, kể từ ngày mà Abel hào phóng cống hiến thành quả lao động của mình, trong khi Cain “ra tay hại em mình… và giết chết em mình” (St 4:8). Hỡi các bạn trẻ, hãy mơ về một tương lai khác: từ bàn tay của các bạn, ngày mai có thể được sinh ra; từ bàn tay của các bạn, hòa bình rất thiếu trong thế giới này cuối cùng có thể xuất hiện. Tuy nhiên, chúng ta phải làm gì một cách cụ thể? Tôi muốn đề nghị một số “nguyên liệu cho tương lai”: năm nguyên liệu trong số đó, mỗi nguyên liệu tương ứng với một ngón tay trên bàn tay của các bạn.

Ngón tay cái, ngón tay gần trái tim nhất của chúng ta, tượng trưng cho sự cầu nguyện, vốn là động lực trong cuộc sống của chúng ta. Cầu nguyện có vẻ giống như một điều gì đó không thực tế và khác xa với những vấn đề cụ thể của chúng ta. Tuy nhiên, cầu nguyện là thành tố chính, thành tố căn bản cho tương lai, bởi vì nếu chỉ có một mình, chúng ta không thể tiến xa được. Chúng ta không toàn năng và bất cứ khi nào chúng ta nghĩ rằng mình là thế, chúng ta sẽ thất bại thảm hại. Hãy nghĩ về một thân cây, nếu chúng ta lấy đi gốc rễ của nó. Ngay cả khi cái cây đó lớn và mạnh mẽ, nó không thể tự đứng vững. Đây là lý do tại sao chúng ta cần đâm rễ sâu vào việc cầu nguyện và lắng nghe lời Chúa. Cầu nguyện là điều cho phép chúng ta lớn lên sâu sắc, từng ngày, đơm hoa kết trái và biến bầu không khí ô nhiễm mà chúng ta đang hít thở thành khí oxy mang lại sự sống. Mỗi cây cần một yếu tố đơn giản và căn bản nếu nó muốn phát triển. Yếu tố đó là nước. Cầu nguyện là “nước cho linh hồn”: nó ẩn giấu, không nhìn thấy được, nhưng nó mang lại sự sống. Những người cầu nguyện phát triển nội tâm; họ có thể ngước nhìn lên cao và nhớ rằng chúng ta được tạo ra cho thiên đàng.

Em trai, em gái thân mến, chúng ta cần cầu nguyện, một việc cầu nguyện sống động. Đừng nói chuyện với Chúa Giêsu như một người xa lạ gieo rắc sự kính sợ và sợ hãi, nhưng với tư cách là người bạn tốt nhất của các em, một người đã hy sinh mạng sống vì các em. Chúa Giêsu biết các em, Người tin các em và Người luôn yêu thương các em. Khi các em chiêm ngưỡng Người bị treo trên thập giá vì sự cứu rỗi của các em, các em sẽ thấy các em quý giá biết bao đối với Người. Các em có thể phó thác cho Người những thánh giá, những sợ hãi, những lo âu của các em, ném chúng lên thập giá của Người. Người sẽ ôm lấy chúng tất cả. Người đã làm điều này hai nghìn năm trước; thập giá mà các em đang vác hôm nay đã là một phần của thập giá Người. Vậy thì đừng sợ, hãy cầm lấy thánh giá trong tay, đặt nó vào trái tim của các em, và trao tất cả những giọt nước mắt của các em cho Chúa Giêsu. Và đừng quên chiêm ngắm khuôn mặt của Người, khuôn mặt của một vị Thiên Chúa trẻ trung, sống động và sống lại! Vâng, Chúa Giêsu đã chiến thắng sự dữ; Người đã dùng thập giá của Người làm cây cầu dẫn đến phục sinh.

Vì vậy, hãy giơ tay lên với Người hàng ngày, ca ngợi Người và chúc tụng Người. Nói với Người những hy vọng trong trái tim các em, chia sẻ với Người những bí mật sâu kín nhất của cuộc đời các em: người mà các em yêu thương, những tổn thương các em mang trong mình, những giấc mơ các em ôm trong trái tim. Kể cho Người nghe về những người hàng xóm, thầy cô, bạn bè và đồng nghiệp của các em; nói với Người về đất nước của các em. Thiên Chúa yêu thích kiểu cầu nguyện sống động, cụ thể và chân thành này. Nó cho phép Người can thiệp, đi vào cuộc sống hàng ngày của các em một cách đặc biệt, đến với “quyền năng bình an” của Người. Sức mạnh đó có tên. Các em có biết đó là ai không? Đó là Chúa Thánh Thần, Đấng An Ủi, Đấng Ban Sự Sống. Chúa Thánh Thần là động lực của hòa bình, là sức mạnh đích thực của hòa bình. Đó là lý do tại sao cầu nguyện là vũ khí mạnh mẽ nhất. Nó mang đến cho các em niềm an ủi và hy vọng phát xuất từ Thiên Chúa. Nó luôn mở ra những khả năng mới và giúp các em vượt qua mọi nỗi sợ hãi. Vâng, lời cầu nguyện chiến thắng nỗi sợ hãi và giúp chúng ta nắm lấy tương lai của mình trong tay. Các em có tin điều này không? Các em có muốn biến cầu nguyện thành bí quyết của các em, như nước giải khát cho linh hồn, như một thứ vũ khí các em mang theo, như một người bạn đồng hành trên hành trình mỗi ngày?

Bây giờ chúng ta hãy nhìn vào ngón thứ hai, ngón trỏ. Chúng ta sử dụng ngón trỏ của mình để chỉ mọi thứ cho người khác. Những người khác, cộng đồng: đây là thành tố thứ hai. Các bạn thân mến, đừng hủy hoại tuổi trẻ của mình bằng cách trở nên cô lập và khép kín trong chính mình. Hãy suy nghĩ về điều này thường xuyên và các bạn sẽ tìm thấy hạnh phúc, bởi vì cộng đồng là cách giúp chúng ta cảm thấy hài lòng về bản thân và trung thành với ơn gọi thực sự của mình. Đi một mình có vẻ hấp dẫn, nhưng cuối cùng nó chỉ để lại cho chúng ta sự trống rỗng lớn lao. Hãy nghĩ tới ma túy: cuối cùng các bạn che giấu bản thân khỏi những người khác, khỏi một cuộc sống đích thực, để có cảm giác toàn năng; nhưng cuối cùng các bạn thấy mình bị tước đoạt mọi thứ. Cũng hãy nghĩ đến việc nghiện những điều huyền bí và phù thủy. Hình thức phụ thuộc này giam cầm chúng ta trong sợ hãi, báo thù và giận dữ. Đừng đầu hàng trước những ảo tưởng hứa hẹn hạnh phúc, những lâu đài cát được xây dựng dựa trên vẻ bề ngoài, tiền bạc dễ kiếm hay những hình thức tôn giáo méo mó.

Hãy coi chừng cám dỗ những muốn chỉ tay vào một người nào đó, loại trừ một người khác vì họ khác biệt; cảnh giác đối với chủ nghĩa khu vực, chủ nghĩa bộ lạc hoặc bất cứ điều gì khiến bạn cảm thấy an toàn trong nhóm của mình, nhưng đồng thời lại không quan tâm đến cuộc sống của cộng đồng. Các bạn biết điều gì sẽ xảy ra: đầu tiên, các bạn tin vào những định kiến về người khác, sau đó các bạn biện minh cho hận thù, sau đó là bạo lực, và cuối cùng, các bạn thấy mình đang ở giữa một cuộc chiến. Nhưng hãy để tôi hỏi các bạn điều này. Cac bạn đã bao giờ nói chuyện với những người từ các nhóm khác hay các bạn luôn giữ cho riêng mình? Đã có bao giờ các bạn nghe những câu chuyện của người khác hoặc đến gần những đau khổ của họ chưa? Chắc chắn là dễ lên án người ta hơn là hiểu họ; nhưng phương pháp của Chúa để xây dựng một thế giới tốt đẹp hơn là đón nhận những người mà chúng ta nghĩ là “những người khác”, để đồng nhất với họ, để kết nối như một cộng đồng. Đó là ý nghĩa của việc xây dựng Giáo hội: mở rộng tầm nhìn của chúng ta, coi người khác như những người thân cận của chúng ta và quan tâm đến họ. Các bạn có thấy ai cô đơn, đau khổ hay bị bỏ rơi không? Hãy tiếp cận anh ấy hoặc cô ấy. Không phải vì các bạn muốn người đó thấy các bạn là một người tốt như thế nào, mà là để chia sẻ nụ cười của các bạn và bày tỏ tình bạn của các bạn.

Này Đavít, con đã đề cập rằng những người trẻ tuổi muốn được kết nối với những người khác, nhưng các phương tiện truyền thông xã hội đó thường khiến con bối rối. Đúng vậy, ảo thôi chưa đủ, chúng ta không thể bằng lòng khi chỉ giao tiếp với những người ở xa và đôi khi thậm chí không có thật. Cuộc sống không chỉ là chạm vào màn hình bằng một ngón tay. Thật buồn khi thấy những người trẻ tuổi dành hàng giờ để dán mắt vào điện thoại; sau đó, nếu bạn nhìn vào khuôn mặt của họ, bạn sẽ thấy rằng họ không cười, trông họ có vẻ mệt mỏi và buồn chán. Không gì và không ai có thể thay thế năng lực mà chúng ta có được khi ở bên nhau, ánh sáng lấp lánh trong mắt chúng ta, niềm vui khi trao đổi ý kiến! Nói chuyện, lắng nghe nhau là điều cần thiết: trên màn hình, mọi người cuộn xuống để xem những gì họ thấy thú vị. Vì vậy, hãy cố gắng dành thời gian cho nhau và trải nghiệm vẻ đẹp của việc để người khác làm bạn ngạc nhiên với những câu chuyện và trải nghiệm của họ.

Bây giờ chúng ta hãy cố gắng cảm nhận thật cụ thể ý nghĩa của việc xây dựng cộng đồng. Chỉ trong giây lát, hãy nắm tay người ở bên cạnh bạn. Hãy tưởng tượng mình là một Giáo hội, một dân tộc duy nhất. Nhận ra rằng phúc lợi của chính bạn phụ thuộc vào phúc lợi của người khác, phúc lợi này được nhân lên gấp bội. Hãy hiểu ý nghĩa của việc được bảo vệ bởi anh chị em của bạn, bởi một người chấp nhận con người bạn và quan tâm đến bạn. Và hãy biết rằng bạn có trách nhiệm với những người khác, là một phần quan trọng của một mạng lưới huynh đệ tuyệt vời, trong đó mọi người hỗ trợ những người khác, và bạn là người không thể thiếu. Vâng, bạn là người không thể thiếu và có trách nhiệm đối với Giáo hội và đất nước của bạn. Bạn là một phần của lịch sử vĩ đại hơn, lịch sử kêu gọi bạn đóng vai trò tích cực như một người xây dựng sự hiệp thông, một nhà vô địch của tình huynh đệ, một người mơ mộng bất khuất về một thế giới thống nhất hơn.

Bạn không đơn độc trong cuộc phiêu lưu này: toàn thể Giáo hội, trên khắp thế giới, đang cổ vũ bạn. Đó là một thách thức khó khăn? Đúng, nhưng bạn có thể vươn tới nó. Bạn cũng có một số người bạn trên khán đài đang khuyến khích bạn hướng tới những mục tiêu này. Bạn có biết họ là ai không? Các thánh trên trời. Chẳng hạn, tôi nghĩ đến Chân phước Isidore Bakanja, Chân phước Marie-Clémentine Anuarite, và Thánh Kizito và các bạn đồng hành của ngài. Họ là những chứng nhân của đức tin, những vị tử đạo không bao giờ khuất phục trước luận lý của bạo lực, nhưng bằng chính cuộc sống của họ, họ đã công bố sức mạnh của tình yêu và sự tha thứ. Tên của họ, được ghi trên thiên đường, sẽ tồn tại lâu dài trong lịch sử, trong khi đầu óc hẹp hòi và bạo lực sẽ luôn chống lại những người thực hành chúng. Tôi biết các bạn đã nhiều lần chứng tỏ rằng, dù phải hy sinh nhiều, các bạn vẫn sẵn sàng đứng lên bảo vệ nhân quyền và hy vọng về một tương lai tốt đẹp hơn cho mọi người trong nước. Tôi cảm ơn các bạn vì điều này và tôi tôn vinh ký ức về tất cả những người - và họ rất đông - những người đã mất mạng sống hoặc sức khỏe của họ vì những mục đích cao cả này. Và tôi khuyến khích các bạn hãy cùng nhau tiến lên, không sợ hãi, như một cộng đồng!

Cầu nguyện và cộng đồng; chúng ta đến ngón thứ ba, ngón cao hơn các ngón khác, như để nhắc nhở chúng ta về một điều gì đó thiết yếu. Nó là thành tố quan trọng cho một tương lai xứng đáng với những kỳ vọng to lớn của chúng ta. Và đó là: sự trung thực! Làm Kitô hữu là làm chứng cho Chúa Kitô. Cách đầu tiên để làm điều này là sống đạo đức, như Chúa Kitô mong muốn. Điều này có nghĩa là không bị vướng vào cạm bẫy của đồi bại. Kitô hữu không thể không trung thực; nếu không, họ phản bội danh tính của họ. Không trung thực, chúng ta không phải là môn đệ và chứng nhân của Chúa Giêsu; chúng ta là những kẻ ngoại giáo, những kẻ thờ thần tượng, những kẻ tôn thờ cái tôi của mình hơn là Thiên Chúa, những kẻ lợi dụng người khác hơn là phục vụ họ.

Tuy nhiên, tôi tự hỏi – làm thế nào để chúng ta ngăn chặn sự lây lan của đồi bại, thứ dường như không bao giờ ngừng bành trướng? Thánh Phaolô giúp chúng ta một cụm từ đơn giản và thông minh mà các bạn có thể nói đi nói lại với chính mình cho đến khi học thuộc lòng. Đó là: “Đừng để điều ác khuất phục; nhưng hãy lấy điều thiện thắng điều ác” (Rm 12:21). Đừng khuất phục trước điều ác. Đừng để bản thân các bạn bị thao túng bởi những cá nhân hoặc nhóm cố gắng sử dụng các bạn để giữ đất nước của các bạn trong vòng bạo lực và bất ổn, để họ có thể tiếp tục kiểm soát nó mà không trả lời bất cứ ai. Nhưng hãy lấy điều thiện thắng điều ác. Mong cho các bạn trở thành những người biến đổi xã hội, những người biến điều ác thành điều thiện, biến hận thù thành yêu thương, biến chiến tranh thành hòa bình. Các bạn có muốn trở thành người như vậy không? Nếu bạn muốn, thì có thể. Bạn có biết tại sao không? Bởi vì mỗi người trong các bạn đều có một kho báu mà không ai có thể đánh cắp được. Đó là sức mạnh của các bạn trong việc quyết định. Thực thế, các bạn là các quyết định mà các bạn đã đưa ra và các bạn luôn có thể chọn làm điều đúng đắn. Chúng ta có quyền tự do lựa chọn. Đừng để cuộc sống của các bạn bị kéo theo dòng chảy của đồi bại. Đừng để mình bị cuốn trôi như những cành khô trong dòng sông ô nhiễm. Hãy phẫn nộ, nhưng đừng bao giờ đầu hàng trước những cám dỗ đầy thuyết phục nhưng độc hại của đồi bại.

Tôi nghĩ đến lời chứng của một người trẻ tuổi như các bạn, Floribert Bwana Chui, mười lăm năm trước, khi mới 26 tuổi, đã bị giết ở Goma vì đã chặn đường vận chuyển thực phẩm hư thối có thể gây hại cho sức khỏe của mọi người. Anh có thể dễ dàng nhắm mắt làm ngơ; không ai có thể phát hiện ra, và thậm chí kết cục anh ta có thể còn được tiến thân là đàng khác. Nhưng, vì anh là một Kitô hữu, anh đã cầu nguyện. Anh nghĩ đến người khác và anh chọn con đường lương thiện, nói không với sự nhơ nhuốc của sự thối nát. Đó là ý nghĩa của việc giữ cho bàn tay của các bạn trong sạch, vì những bàn tay buôn bán dễ dàng sẽ vấy máu. Nếu ai đó đưa hối lộ cho các bạn, hoặc hứa hẹn cho các bạn những ân huệ và rất nhiều tiền, đừng rơi vào bẫy. Đừng để bị lừa dối; không bị hút vào đầm lầy của cái ác. Đừng khuất phục trước điều ác! Đừng tin tưởng những kế hoạch tài chính mờ ám khiến bạn chìm trong bóng tối. Trung thực là tỏa sáng như ban ngày; đó là chiếu tỏa ánh sáng của Thiên Chúa. Đó là sống mối phúc công bằng: lấy thiện thắng ác!

Bây giờ chúng ta đã đến ngón tay thứ tư, ngón đeo nhẫn, trên đó đeo nhẫn cưới. Ngẫm ra thì ngón áp út cũng là ngón yếu nhất, khó nhất để chúng ta nâng lên. Nó nhắc nhở chúng ta rằng những mục tiêu mang lại cho chúng ta sự thỏa mãn lớn nhất trong cuộc sống, trên hết là tình yêu, bao gồm sự yếu đuối, mệt mỏi và khó khăn. Những điều này phải được chấp nhận, đương đầu một cách kiên nhẫn và tin tưởng, mà không để bản thân bị đè nặng bởi sự nhỏ nhen, chẳng hạn như khi tính biểu tượng đẹp đẽ của của hồi môn bị giản lược hoàn toàn thành một thỏa thuận tài chính. Trong sự yếu đuối và trong những lúc khủng hoảng của chúng ta, sức mạnh nào khiến chúng ta tiến lên? Sự tha thứ. Bởi vì tha thứ có nghĩa là có thể bắt đầu lại. Tha thứ không có nghĩa là quên đi quá khứ; nó có nghĩa là từ chối lặp lại nó. Tha thứ là thay đổi tiến trình của lịch sử. Đó là vực dậy những ai đã sa ngã. Đó là chấp nhận quan điểm rằng không ai hoàn hảo và tất cả mọi người, không chỉ riêng tôi, đều có quyền bắt đầu lại.

Các bạn thân mến, để tạo ra một tương lai mới, chúng ta cần cho đi và tiếp nhận sự tha thứ. Đó là điều Kitô hữu làm: họ không chỉ yêu thương những người yêu thương họ, nhưng họ chọn ngăn chặn vòng xoáy trả thù cá nhân và bộ tộc bằng sự tha thứ. Chẳng hạn, tôi nghĩ đến Chân phước Isidore Bakanja, người anh em của các bạn, người đã bị tra tấn dã man vì không chịu che giấu lòng mộ đạo của mình và đề xuất Kitô giáo cho những người trẻ tuổi khác. Ngài không bao giờ khuất phục trước cảm giác thù hận và khi từ bỏ mạng sống của mình, ngài đã tha thứ cho kẻ đã tra tấn mình. Những người tha thứ đưa Chúa Giêsu đến cả những nơi mà Người không được chào đón; họ mang tình yêu đến những nơi tình yêu bị từ chối. Những người tha thứ xây dựng tương lai. Nhưng làm thế nào để chúng ta trở nên có khả năng tha thứ? Trước hết hãy để cho mình được Chúa tha thứ. Mỗi khi chúng ta xưng tội, chúng ta nhận được trong tâm hồn mình sức mạnh thay đổi lịch sử. Thiên Chúa luôn tha thứ cho chúng ta, luôn luôn và tự do! Và sau đó chúng ta được bảo, như Tin Mừng nói: “hãy đi và làm như vậy” (Lc 10:37). Ra đi không oán hận, không cay độc, không hận thù. Hãy tiến lên và biến đường lối của Thiên Chúa thành đường lối của riêng các bạn, vì chỉ mình Người có thể đổi mới lịch sử. Tiến lên và tin rằng chúng ta luôn có thể bắt đầu lại với Thiên Chúa. Chúng ta luôn có thể bắt đầu lại, chúng ta luôn có thể tha thứ!

Cầu nguyện, cộng đồng, trung thực, tha thứ. Bây giờ chúng ta đã đến ngón tay cuối cùng và nhỏ nhất. Bạn có thể muốn nói: Nhưng tôi còn quá nhỏ, và bất cứ điều gì tốt tôi có thể làm đều chỉ là một giọt nước trong đại dương. Nhưng chính sự nhỏ bé, quyết định trở nên nhỏ bé của chúng ta, đã thu hút Thiên Chúa. Chìa khóa ở đây là phục vụ. Ai phục vụ thì tự biến mình thành bé nhỏ. Giống như một hạt giống nhỏ bé, dường như chúng bị nuốt chửng trong lòng đất, nhưng chúng vẫn đơm hoa kết trái. Chúa Giêsu nói với chúng ta rằng phục vụ là sức mạnh biến đổi thế giới. Vì vậy, câu hỏi nhỏ mà các bạn có thể đặt ra mỗi ngày là: Tôi có thể làm gì cho người khác? Nói cách khác, làm thế nào tôi có thể phục vụ Giáo hội, cộng đồng của tôi, đất nước của tôi? Olivier, con đã nói với chúng tôi rằng, ở một số vùng hẻo lánh, con, những giáo lý viên, hàng ngày phục vụ các cộng đồng đức tin và, trong Giáo hội, đây phải là “việc của mọi người”. Đó là sự thật, và thật là một điều tuyệt vời khi phục vụ người khác, quan tâm đến họ, làm một điều gì đó mà không mong đợi bất cứ điều gì được đền đáp, như Chúa đã làm với chúng ta. Các giáo lý viên thân mến, Tôi xin cảm ơn anh chị em: đối với rất nhiều cộng đoàn, anh chị em quan trọng như nước; luôn giúp họ phát triển bằng sự chính trực trong lời cầu nguyện và sự phục vụ của anh chị em. Phục vụ không phải là ngồi yên; đó là đứng dậy và đi. Nhiều người đứng dậy và ra đi vì họ muốn theo đuổi sở thích riêng của mình. Anh chị em đừng sợ theo đuổi điều thiện, đầu tư vào điều thiện và loan báo Tin Mừng, chuẩn bị cho mình một cách nhiệt tình và thích hợp, và khởi xướng những dự án dài hạn. Và đừng ngại để tiếng nói của anh chị em được lắng nghe, bởi vì trong tay anh chị em không chỉ là tương lai, mà cả hiện tại nữa. Hãy ở trung tâm của thời điểm hiện tại!

Các bạn thân mến, tôi đã để lại cho các bạn năm hạn từ để giúp các bạn nhận ra, giữa rất nhiều thông điệp hấp dẫn mà các bạn nghe, điều gì thực sự quan trọng trong cuộc sống. Vì trong cuộc sống, cũng như trong việc lái xe, tình trạng mất trật tự và lộn xộn thường tạo ra những vụ tắc đường không cần thiết làm lãng phí thời gian và năng lực của chúng ta, đồng thời châm ngòi cho sự tức giận. Thay vào đó, chúng ta làm tốt, ngay cả trong bối cảnh bối rối, để cho trái tim và cuộc sống của mình rõ ràng, lập kế hoạch thực tế và có các điểm tham chiếu ổn định, để bắt đầu một tương lai khác, từ chối chú ý đến những lời hứa hão của chủ nghĩa cơ hội. Các bạn, các bạn trẻ và các giáo lý viên thân mến, tôi cảm ơn các bạn về những gì các bạn làm và về con người của các bạn. Cảm ơn các bạn vì sự nhiệt tình, ánh sáng và hy vọng của các bạn! Bây giờ tôi muốn nói với các bạn một điều cuối cùng: đừng bao giờ nản lòng! Chúa Giêsu tin tưởng vào các bạn và Người sẽ không bao giờ để các bạn bị mắc kẹt. Giữ chặt niềm vui mà các bạn cảm thấy ngày hôm nay; không bao giờ để nó phai mờ. Như Floribert đã nói với những người bạn của mình khi họ cảm thấy chán nản: “Hãy cầm lấy Tin Mừng và đọc nó. Nó sẽ an ủi bạn; nó sẽ mang lại cho bạn niềm vui”. Tất cả các bạn hãy cùng nhau bỏ lại phía sau sự bi quan làm tê liệt. Cộng hòa Dân chủ Congo mong đợi từ bàn tay của các bạn một tương lai khác, vì tương lai đó nằm trong tay các bạn. Xin cho đất nước của các bạn một lần nữa trở thành, nhờ các bạn, một khu vườn của tình huynh đệ, trái tim của hòa bình và tự do ở Châu Phi! Cảm ơn các bạn!