VIII. Giáo Hội Công Giáo và xã hội Đại Hàn dưới ách cai trị thực dân (2)

1. Bối cảnh thời gian

Từ khi sát nhập Đại Hàn năm 1910, Nhật tăng cường nền cai trị khắc nghiệt bằng quân sự đối với nước này. Tuy nhiên, sau Phong Trào Độc Lập Một Tháng Ba năm 1919, Nhật nới lỏng đôi chút sự kiểm soát của mình. Nhưng từ thập niên 1930, trong thời xâm lăng toàn diện Trung Hoa, Nhật lại gia tăng sự kiểm soát quân sự gắt gao của mình đối với Đại Hàn, biến nó thành căn cứ quân sự của mình.

Dưới ách cai trị thực dân, các phong trào quốc gia chống chủ nghĩa thực dân tiếp tục gia tăng, tiếp theo Phong Trào Độc Lập Một Tháng Ba. Điều đáng ghi nhận là phong trào cộng sản là một trong các phong trào độc lập Đại Hàn vào lúc đó. Phong trào này khởi đầu ở Đại Hàn thập niên 1920 và lãnh đạo nhiều chiến dịch nhằm giành độc lập quốc gia và giải quyết các tranh chấp giai cấp, một cách riêng rẽ đối với các người quốc gia khác từng chiến đấu cho chính nghĩa quốc gia từ cuối thế kỷ 19. Các tay thực dân Nhật đã đàn áp cả các phong trào quốc gia lẫn cộng sản của Đại Hàn.

Thế giới Công Giáo, vào lúc đó, chịu ảnh hưởng của Công Đồng Vatican I và nhấn mạnh tới các giáo huấn truyền thống. Cũng trong thời gian này, nhiều biến cố quan trọng diễn ra trên thế giới như Cách Mạng Nga năm 1917, quốc hữu hóa mọi tài sản của Giáo Hội bởi chính phủ Mễ Tây Cơ năm 1927, và Nội Chiến Tây Ban Nha năm 1938. Việc liên tiếp diễn ra các biến cố này, cộng với việc bành trướng của chủ nghĩa cộng sản, đã khiến người ta cảm thấy một khủng hoảng nào đó trong lòng Giáo Hội Công Giáo. Trong một bầu không khí như thế, các vị giáo hoàng đã ban hành nhiều tông thư lên án Cộng Sản và tỏ rõ chủ trương của Giáo Hội.

Chủ nghĩa phát xít cũng trở thành một lực lượng mạnh trong thập niên 1930 trong khi tại Đông Á, Nhật bắt đầu xâm lấn toàn diện các nước láng diềng Đông Á của họ và tăng cường việc bóc lột người dân Đại Hàn. Trong Thế Chiến II, nhiều người dân Đại Hàn, trong cuộc chiến đấu giành độc lập của họ, đã tham gia nhiều cuộc chiến quân sự chống lại Nhật. Cuối cùng, Nhật bị đánh bại vào ngày 15 tháng Tám năm 1945 và Đại Hàn được giải phóng.

2. Giáo Hội và chủ nghĩa cộng sản

Chủ nghĩa cộng sản bắt đầu ở Đại Hàn như một phong trào quốc gia giành độc lập thời thực dân, và Đảng Cộng Sản Đại Hàn được thành lập năm 1925. Từ đầu, Đảng này đã công bố nhiều quan điểm phản tôn giáo, coi tôn giáo như mê tín và là thuốc phiện ngu dân. Đàng khác, thế giới Công Giáo, vì bị sức mạnh chính trị mỗi ngày một lớn của Đảng Cộng Sản thách thức nặng nề, nên đã nhấn mạnh tới chủ nghĩa chống cộng nhằm tự bảo vệ mình. Chủ trương này ảnh hưởng rất lớn đối với Giáo Hội Công Giáo tại Đại Hàn. Chính phủ phát xít Nhật lợi dụng tình thế này bằng cách dùng sự đe dọa bành trướng của Cộng Sản làm cớ cho việc xâm lăng Trung Hoa và áp đặt chính sách chống cộng riêng của họ. Họ cũng biện minh việc đàn áp các người quốc gia của Đại Hàn đi theo đường lối cộng sản.
Trong tình thế trên, Giáo Hội Công Giáo tại Đại Hàn cũng có chủ trương chống cộng mạnh mẽ và trình bày chủ trương của mình qua nhiều sách vở và ấn phẩm. Các văn kiện chống cộng của Đức Giáo Hoàng đã được dịch sang tiếng Đại Hàn... Một số nhà lãnh đạo Giáo Hội ủng hộ cả chính sách chống cộng của Nhật, một chính sách thực ra chỉ là lớp sơn bề ngoài che đậy việc họ xâm lăng Trung Hoa, bằng cách đồng hóa nó với chủ trương chống cộng của Giáo Hội. Trong một mức độ nào đó, sự lẫn lộn này đã làm tê liệt khả năng của Giáo Hội trong việc phê phán chính sách xâm lược của Nhật trong Thế Chiến II. Bị khích động bởi động thái này, nhiều người Công Giáo, vốn dửng dưng đối với các chính nghĩa quốc gia, đã ủng hộ phong trào chống cộng. Một số người tả khuynh thì phê phán những người Công Giáo này là thân Nhật.

Ý thức hệ chống cộng được Giáo Hội đưa ra vào lúc đó tiếp tục gây nhiều ảnh hưởng lớn lao trong lịch sử Giáo Hội Công Giáo Đại Hàn ngay cả sau năm 1945. Giáo Hội Miền Bắc, nơi đồn trú của quân đội Nga, chịu ảnh hưởng vì chủ trương chống cộng này. Sau Chiến Tranh Triều Tiên, Giáo Hội bị xóa sạch tại Bắc Triều Tiên.

3. Vấn đề thờ Thần Đạo

Một trong chính sách xâm lược của Nhật là cưỡng bức việc “nhật hóa” người Đại Hàn và một trong các phương pháp để đạt mục tiêu này là buộc người Đại Hàn phải thờ phượng tại Đền Thờ Thần Đạo, một nghi thức tôn giáo truyền thống của Nhật. Trong quá trình hiện đại hóa nước Nhật, chính phủ nhấn mạnh tới thần đạo, coi nó như nền tảng của tinh thần quốc gia. Do đó, việc thờ phượng theo thần đạo chứa đựng một khía cạnh của nghi lễ quốc gia của Nhật. Thành thử, những tên quân phiệt buộc người Nhật cũng như mọi dân tộc dưới quyền cai trị của họ phải thực hành việc thờ thần đạo ngõ hầu thu phục được sự hỗ trợ của dân đối với dự án chiến tranh của họ và để tiêm nhiễm nơi dân một ý thức hệ phò chiến tranh.

Năm 1925, Giáo Hội Công Giáo tại Đại Hàn ấn hành cuốn “Các Chỉ Thị Cho Các Giáo Lý Viên” lên án việc thờ thần đạo, coi nó là lạc giáo và cấm tín hữu không được tham dự nghi lễ này. Một số học sinh Công Giáo bị đuổi khỏi các trường công lập khi từ khước không chịu tham dự nghi lễ thần đạo vì tuân theo các chỉ dẫn trên. Người Công Giáo Đại Hàn nói chung từ khước không tham dự vì cùng một lý do. Trong khi Giáo Hội và chính phủ Nhật giằng co về việc thờ thần đạo này, thì Giáo Hội Công Giáo tại Nhật lên tiếng hỏi chính phủ của họ xem việc thờ này có phải là một nghi lễ tôn giáo hay chỉ là một nghi thức dân sự để tỏ lòng ái quốc. Chính phủ trả lời rằng đây là một nghi thức dân sự. Khi trả lời như thế, chính phủ Nhật muốn tránh tranh chấp giữa thần đạo và các tôn giáo khác.Thành thử, sau đó, vào năm 1936, Tòa Thánh có gửi một chỉ thị cho sứ thần tòa thánh tại Nhật cho phép người Công Giáo tham dự nghi thức thần đạo, trên cơ sở quan điểm của chính phủ Nhật về việc này. Chỉ thị này áp dụng cho cả người Công Giáo Đại Hàn nữa.

Giáo Hội Công Giáo tại Đại Hàn biết rõ nghi lễ thần đạo có bao hàm việc thờ các thần truyền thống của Nhật. Do đó, đa số người Đại Hàn phản đối việc này. Cha John Morris, M.M., đứng đầu phủ doãn tông tòa Bình Nhưỡng, đã phải từ nhiệm vì từ khước không tham dự nghi lễ thần đạo. Bất chấp chỉ thị của Vatican, nhiều người Công Giáo Đại Hàn chọn theo lương tâm và từ khước việc tham dự việc thờ thần đạo. Một số linh mục, tu sĩ và giáo dân bị bắt và chịu bách hại trong tay nhà cầm quyền Nhật vì từ khước không làm việc thờ phượng này. Tuy nhiên, so với sự đối kháng của Giáo Hội Thệ Phản, sự đối kháng của Công Giáo yếu hơn. Chính vì thế, người Công Giáo bị các đối tác Thệ Phản của mình phê phán nặng nề.

4. Kết luận

Về cuối thời thực dân, cuộc bách hại Giáo Hội của Nhật trở nên khắc nghiệt hơn. Một số thánh thi và thánh ca bị cấm viện cớ là lời lẽ của chúng có tính phá hoại. Cảnh sát Nhật bắt giam các Kitô hữu nào dám cầu nguyện cho hòa bình, kết tội họ là tuyên truyền ý thức hệ bài chiến tranh. Giáo Hội bị ra lệnh phải ấn hành các sách vở bằng tiếng Nhật mà thôi và bị buộc lập ra các tổ chức nhằm ủng hộ chính sách chiến tranh của Nhật. Tuy thế, giữa các khó khăn này, người Công Giáo Đạo Hàn vẫn tiếp tục cầu nguyện cho việc giải phóng đất nước và cho hòa bình thế giới.

IX. Việc giải phóng Đại Hàn và Giáo Hội

1. Bối cảnh thời gian

Đại Hàn thoát khỏi sự cai trị của chủ nghĩa đế quốc Nhật vào ngày 15 tháng Tám năm 1945. Việc giải phóng quốc gia là khởi điểm cho lịch sử hiện đại của Đại Hàn cũng như lịch sử hiện đại của Giáo Hội Công Giáo tại đây. Ngay sau cuộc giải phóng, Lực Lượng Đồng Minh đã trú đóng tại Đại Hàn dưới danh nghĩa giải trừ quân sự Nhật Bản. Lấy vĩ tuyến 38 làm ranh giới, quân đội Xô Viết trú đóng ở miền Bắc, quân đội Hoa Kỳ trú đóng ở miền Nam. Thoạt đầu, dân Đại Hàn coi họ như những người giải phóng. Tuy nhiên, Lực Lượng Đồng Minh định nghĩa người Nam Hàn như là người được giải phóng nhưng vẫn sống trên lãnh thổ thực dân của một đế quốc bại trận. Bởi thế, họ thi hành chính sách chiếm đóng trên bán đảo Đại Hàn.

Thời kỳ Chiến Tranh Lạnh bắt đầu với việc chấm dứt Thế Chiến Hai. Cái khung đối đầu giữa Hoa Kỳ và Nga Xô Viết gây ảnh hưởng tới tình huống chính trị tại Bán Đảo Đại Hàn đang bị chiếm đóng, và vĩ tuyến 38 trở thành đường ranh giữa chủ nghĩa tư bản và chủ nghĩa cộng sản. Nhân dân Đại Hàn cương quyết duy trì độc lập và các phong trào quốc gia cố gắng tranh đấu để ngăn ngừa việc chia đôi đất nước. Tuy nhiên, các cố gắng của họ đã vô vọng. Vì cuối cùng, hai chính phủ biệt lập đã được tạo dựng trên bán đảo Đại Hàn như là hậu quả của cuộc Chiến Tranh Lạnh giữa Hoa Kỳ và Nga Xô Viết. Một số chính trị gia của cả Nam lẫn Bắc Đại Hàn đã lợi dụng tình thế này: Nam thì dựa vào hệ thống tư bản, Bắc thì dựa vào chủ nghĩa xã hội. Việc thành lập hai chính phủ trong bối cảnh ý thức hệ hoàn toàn khác nhau này đã khuyến khích khả thể nội chiến giữa người Đại Hàn với nhau. Cuối cùng, chiến tranh Triều Tiên đã bùng nổ vào năm 1950.
Từ năm 1945 tới năm 1950, Giáo Hội đã chia sẻ nỗi vui buồn của cả nhân dân Đại Hàn trong một xã hội đang biến đổi nhanh chóng.

2. Cuộc giải phóng và Giáo Hội tại Nam và Bắc Đại Hàn

Lúc được độc lập, Giáo Hội Nam Hàn có 5 đại diện tông tòa, 3 phủ doãn tông tòa và một đan viện độc lập với khoảng 180,000 tín hữu (khoảng 50,000 ở miền Bắc và 110,000 ở miền Nam và 20,000 ở Giáo Phận Yenki thuộc Mãn Châu) hay 0.7 phần trăm dân số. Có 169 nhà truyền giáo ngoại quốc, 139 linh mục Đại Hàn và 400 nữ tu. Các cơ quan giáo dục và phục vụ xã hội do người Công Giáo điều khiển rất ít. Giáo Hội Công Giáo không có được bất cứ nhân vật lãnh đạo nào trong cuộc tranh đấu giành độc lập. Do đó, ảnh hưởng của Giáo Hội Công Giáo trong xã hội Đại Hàn lúc được độc lập quả không đáng kể chút nào.

Tuy nhiên, độc lập vẫn là một biến cố vĩ đại đối với Giáo Hội Đại Hàn vì Giáo Hội này hy vọng rằng nó sẽ kết liễu sự can thiệp và áp chế của người Nhật đối với mình. Giáo Hội coi việc giải phóng quốc gia là một hồng ơn của Trinh Nữ Diễm Phúc Maria vì độc lập xuất hiện vào đúng ngày Lễ Mông Triệu của ngài. Các Thánh Lễ tạ ơn và nhiều cử hành đặc biệt mừng ngày giải phóng quốc gia và hòa bình thế giới đã được tổ chức khắp trong nước.

Tháng Chín năm 1945, Lực Lượng Quân Sự Hoa Kỳ đổ bộ lên Đại Hàn và TGM Spellman tới Hán Thành. Ngài thăm Nhà Thờ Chính Tòa Myeongdong tại Hán Thành và an ủi người Công Giáo Đại Hàn từng đau khổ dưới ách cai trị thực dân. Một Thánh Lễ và một buổi chào mừng Lực Lượng Đồng Minh đã diễn ra trong Nhà Thờ Chính Tòa Myeongdong cũng như chào mừng những người đã chiến đấu cho nền độc lập quốc gia. Mặt khác, Quân Đội Xô Viết trú đóng miền Bắc chính thức bảo đảm tự do tôn giáo. Khiến Giáo Hội miền Bắc hân hoan cử hành việc giải phóng quốc gia và cố gắng dùng nó làm bàn đạp thực hiện các tiến bộ mới. Tuy nhiên, cuối cùng, Giáo Hội này đã phải chịu nhiều khó khăn nghiêm trọng vì các thành kiến cố hữu của người cộng sản chống lại tôn giáo.

Giáo Hội hai miền Nam Bắc cùng chia sẻ niềm vui độc lập của đất nước. Nhưng, Giáo Hội đã không khiêm hạ tự vấn lương tâm về quá khứ khoan dung đối với chính sách chiến tranh của Nhật hay hợp tác với Nhật dù đây chỉ là miễn cưỡng. Thực vậy, thời Nhật chiếm đóng, Giáo Hội rất ít có thế lực để ảnh hưởng tới công luận của xã hội Đại Hàn vì các tên đế quốc chủ nghĩa người Nhật đã buộc được Giáo Hội này hợp tác với chính sách chiến tranh của chúng. Các giám quản tông tòa người Pháp bị các giám mục người Nhật thay thế. Trong bối cảnh này, Giáo Hội gây bối rối lương tâm cho nhiều người Công Giáo khi yêu cầu họ tham dự việc thờ thần đạo. Tự vấn lương tâm về những lầm lỗi này là điều kiện tiên quyết cho các tiến bộ mới. Tuy nhiên, các nhà lãnh đạo Giáo Hội đã không muốn chính thức nhìn nhận lỗi lầm của mình.

Trong hoàn cảnh leo thang Chiến Tranh Lạnh, việc tự vấn lương tâm của Giáo Hội, vốn thuộc cánh hữu, càng trở nên khó khăn hơn vì một tác phong như thế sẽ là một động lực khuyến khích cánh tả tấn công cánh hữu.

3. Các đặc điểm của lịch sử Giáo Hội

Trong thời kỳ phân chia đất nước, Giáo Hội Đại Hàn cảm thấy đau khổ vì cảnh phân chia này. Các đại diện tông tòa Bình Nhưỡng, Hamhung và Đan Viện độc lập Dokwon nằm dưới sự cai trị của cộng sản miền Bắc do Liên Bang Xô Viết lãnh đạo. Tỉnh Hwanghae, vốn trực thuộc đại diện tông tòa Hán Thành, nay cũng thuộc lãnh thổ miền Bắc. Từ ngày giải phóng quốc gia, tại các khu vực vừa kể thuộc miền Bắc, các hoạt động tôn giáo được tiến hành một cách tích cực. Tại Bình Nhưỡng, chẳng hạn, người Công Giáo đã dám xây dựng một nhà thờ chính tòa và ở một số nơi, họ còn dấn thân vào các phong trào chính trị và gia nhập các đảng phái chống cộng như Đảng Dân Chủ Đại Hàn. Trong quá trình này, Giáo Hội Công Giáo Bắc Hàn gặp ngay sự chống đối của chính phủ cộng sản, là chính phủ đã thành lập ra Cộng Hòa Dân Chủ Nhân Dân Đại Hàn năm 1948. Người Công Giáo cũng chứng kiến diễn trình chuẩn bị Chiến Tranh Triều Tiên, trong đó, họ và các hoạt động tôn giáo của họ bị đàn áp thẳng tay. Cho tới tận lúc Chiến Tranh Triều Tiên bùng nổ, phần lớn các giáo sĩ Bắc Hàn đã bị bắt, các nhà thờ đã bị đóng cửa và các cộng đồng tôn giáo bị ra lệnh phải giải tán. Lúc đó, nhiều người Công Giáo miền Bắc đã di chuyển xuống miền Nam để được tự do tôn giáo.
Mặt khác, đa số tín hữu của giáo phận Yenki, Mãn Châu, đều là thường trú dân của Đại Hàn. Cuối Thế Chiến II, khi Trung Hoa phục hồi được chủ quyền của họ đối với Mãn Châu năm 1946, Tòa Thánh ở Rôma đã tách giáo phận Yenki ra khỏi Giáo Hội Đại Hàn và sát nhập nó vào Giáo Hội Trung Hoa. Việc này đem lại một số thay đổi trong Giáo Hội Đại Hàn. Cuối thời cai trị của thực dân, các giáo sĩ Nhật được chỉ định làm Đại Diện Giáo Hạt (vicariate forane) của tông tòa đại diện Taegu và Kwangju, nhưng sau đó, họ lập tức bị thay thế bởi các giáo sĩ Đại Hàn ngay khi đất nước được độc lập.

Năm 1910, khi bắt đầu chế độ cai trị của thực dân, Nhật ngăn cấm việc ấn hành tờ Gyeonghyang Sinmun của Công Giáo và sau đó, mọi tờ báo định kỳ của Giáo Hội cũng cùng chung số phận. Ngay sau ngày độc lập, Giáo Hội miền Nam lập tức cho tái tục tờ Gyeonghyang Sinmun, là tờ báo đã bén rễ sâu vào xã hội Đại Hàn và là một trong các tờ báo gây nhiều ảnh hưởng hơn cả. Giáo Hội dùng nó như một cỗ xe chuyên chở các quan điểm và ý kiến của mình liên quan tới đường hướng mà xã hội Đại Hàn nên tuân theo. Với việc tái bản tờ Gyeonghyang Sinmun, mọi ấn phẩm khác do Giáo Hội điều khiển, trước đây bị thực dân đóng cửa, thì nay đều đã được tái bản. Với nền độc lập quốc gia, Giáo Hội Đại Hàn đã tích cực thực thi công cuộc truyền giáo của mình.

Giáo Hội cũng tích cực tham gia việc đẩy mạnh giáo dục của xứ sở, bằng cách thành lập trường học và các hiệp hội giáo dục, các bệnh viện, các bệnh xá, các viện mồ côi và các viện dưỡng lão khắp xứ. Giáo Hội cũng đẩy mạnh các hoạt động Công Giáo bằng cách thành lập ra “Liên Đoàn Công Giáo Đại Hàn” năm 1949. Các cố gắng dành cho các phong trào sùng kính, trong đó có việc sùng kính các tử đạo Đại Hàn, vẫn tiếp tục triển nở.

Từ ngày độc lập, Tòa Thánh ở Rôma hết sức quan tâm tới Giáo Hội Đại Hàn, nên đã gửi Khâm Mang Tòa Thánh tới Đại Hàn năm 1947 trước cả việc thành lập Chính Phủ Nam Hàn. Năm 1948, Tòa Thánh là quốc gia thứ nhất thừa nhận chính phủ Nam Hàn vừa được thành lập. Hội Đồng Công Giáo Đại Hàn (HĐCGĐH) cũng đã được tổ chức để việc thực thi công cuộc phúc âm hóa được hữu hiệu. HĐCGĐH là cơ quan tòan quốc của các giám mục nhằm tổ chức và điều hợp các hoạt động của Giáo Hội trên bình diện quốc gia như giáo dục, dịch vụ y tế và các công tác xã hội.

4. Kết luận

Giáo Hội Công Giáo Đại Hàn không đóng góp trực tiếp vào nền độc lập của đất nước và đã khoan dung đối với chính sách gây hấn của Nhật dù bị cưỡng bức. Nếu muốn phúc âm hóa nhân dân Đại Hàn sau ngày độc lập, Giáo Hội phải thành thực tự vấn lương tâm về các sai lầm trong quá khứ, nhưng Giáo Hội đã không làm như vậy.

Giáo Hội Đại Hàn đã gặp rất nhiều trở ngại trong lúc thi hành sứ mệnh của mình vì sự phân chia đất nước. Giáo Hội miền Nam có thể phát triển công cuộc truyền giáo của mình dưới sự bảo vệ của Quân Đội Hoa Kỳ, nhưng Giáo Hội này vẫn gặp rất nhiều khó khăn gây ra bởi tình hình xã hội và sự chống chọi giữa phe hữu và phe tả. Trong một tình huống phức tạp như vậy, Giáo Hội miền Nam tiếp tục thực hiện nhiều cố gắng để thực hiện cách hữu hiệu công trình truyền giáo của mình. Con số tín hữu từ từ gia tăng vá các cơ quan giáo dục và xã hội do Giáo Hội quản trị tiếp tục phát triển. Nhờ các ấn phẩm gây nhiều ảnh hưởng, Giáo Hội đã có thể nói lên các quan điểm của mình về nền tảng của tân quốc gia. Nhờ cách này, Giáo Hội đã vươn tay ra với nhân dân và gia tăng tầm ảnh hưởng của mình trong xã hội Đại Hàn.

Ngay sau ngày độc lập quốc gia, Giáo Hội miền Nam đã làm nhiều cố gắng thành công trong việc phúc âm hóa. Trong khi ấy, Giáo Hội miền Bắc kinh qua rất nhiều khó khăn dưới chế độ cộng sản. Sự trợ giúp thiêng liêng và tinh thần của Tòa Thánh và của người Công Giáo các nước ngoài đã đóng góp rất nhiều cho sự tiến bộ của Giáo Hội Công Giáo Nam Hàn. Tuy nhiên, liên quan tới việc phân chia đất nước, Giáo Hội đã không tích cực tham gia việc phản đối sự phân chia này.

 

TỪ ĐIỂN VIỆT - BỒ - LA GIÚP HIỂU RÕ Ý NGHĨA MỘT SỐ KINH

ĐỌC CÁC DỊP ĐẶC BIỆT

Trong những ngày qua, tôi đã dùng Từ điển Việt – Bồ - La để giải thích nghĩa các từ cổ trong các Kinh. Hôm nay tôi gởi đến phần giải thích phép ngắm Rosa, các Kinh viếng Đàng Thánh Giá, các Kinh ngắm Bảy Sự Đức Mẹ... Tôi đã cập nhật thêm phần “năm màu nhiệm sự sáng”. Kính chuyển để quý vị “ngắm” và “nguyện”.

1. Ngắm Bảy Sự Thương Khó Đức Mẹ

Thứ nhất thì ngắm*: khi ông thánh Ximêon ẵm kính Đức Chúa Giêsu thì nói cùng Đức Mẹ rằng: “Con Bà ngày sau nên như bia bắn và gươm sắc sẽ đâm qua lòng Bà”. Đức Mẹ nghe lời ấy thì lo buồn đau đớn như gươm sắc đâm qua lòng Đức Mẹ vậy.

Khi ngắm sự ấy, thì nguyện* một Kinh Lạy Cha, bảy Kinh Kính Mừng, xin Đức Mẹ cầu cho chúng con nhớ sự thương khó* Đức Chúa Giêsu cho liên*, như Đức Mẹ thuở xưa. Amen.

Thứ hai thì ngắm: khi Đức Mẹ nghe thấy thánh Thiên Thần báo tin vua Hêrôđê đi tìm Đức Chúa Giêsu mà giết, thì đưa Con sang nước Ai Cập, thì Đức Mẹ rất khốn cực* mọi đàng, như gươm sắc đâm qua lòng Đức Mẹ vậy.

Khi ngắm sự ấy, thì nguyện* một Kinh Lạy Cha, bảy Kinh Kính Mừng, xin Đức Mẹ cầu cho chúng con được giữ nghĩa cùng Đức Chúa Giêsu cho liên*, chớ làm sự gì trái nghịch mất lòng Đức Chúa Giêsu nữa. Amen.

Thứ ba thì ngắm: khi Đức Mẹ đem Con đi lễ đền thờ Giêrusalem, mà khi trở về thì lạc mất Con, thâu* đêm những* lo buồn khóc lóc, như gươm sắc đâm qua lòng Đức Mẹ vậy.

Khi ngắm sự ấy, thì nguyện một Kinh Lạy Cha, bảy Kinh Kính Mừng, xin Đức Mẹ cầu cho chúng con, chớ có đi đàng* tội lỗi, mà bỏ nghĩa cùng Đức Chúa Giêsu nữa. Amen.

Thứ bốn thì ngắm: khi Đức Mẹ thấy Con vác cây Thánh Giá mà lên núi Calvariô, bởi cây Thánh Giá nặng thì ngã xuống đất nhiều lần, mà quân dữ đạp dậy, giục đi cho chóng*, thì Đức Mẹ lo buồn sầu não, hai con mắt nên như hai suối nước chảy xuống đau đớn thảm thiết khốn cực mọi đàng, như gươm sắc đâm qua lòng Đức Mẹ vậy.

Khi ngắm sự ấy, thì nguyện một Kinh Lạy Cha, bảy Kinh Kính Mừng, xin Đức Mẹ cầu cho chúng con vác Thánh Giá theo chân Đức Chúa Giêsu cho đến trọn đời. Amen.

Thứ năm thì ngắm: khi Đức Mẹ thấy Con ở trên cây Thánh Giá phán ra bảy lời như lối* của trọng để lại cho Mẹ vậy, đoạn* thì gục đầu xuống mà sinh thì*, thì lòng Đức Mẹ đau đớn quá sức, như gươm sắc đâm qua lòng Đức Mẹ vậy.

Khi ngắm sự ấy, thì nguyện một Kinh Lạy Cha, bảy Kinh Kính Mừng, xin Đức Mẹ cầu cho chúng con hằng nhớ bảy lời cực trọng ấy như của châu báu cha lối* cho con, mà tích* vào lòng chúng con cho đến trọn đời. Amen.

Thứ sáu thì ngắm: khi ông thánh Giuse và ông thánh Nicôđêmô, tháo đanh mà đem xác Đức Chúa Giêsu xuống, thì Đức Mẹ giơ hai tay lên cho được đỡ lấy xác Con, mà khi đã được thì ôm vào lòng, liền sấp mặt* xuống trên đầu Con, cùng chẳng nề những gai nhọn ở đầu Con phải* mặt Mẹ, mà mặt Mẹ thì dính những máu Con, mà mặt Con thì tràn ra những nước mắt Mẹ chảy xuống. Ai suy được sự thảm thiết đau đớn trong lòng Đức Mẹ bấy giờ ? Thật là như gươm sắc đâm qua lòng Đức Mẹ vậy. Đoạn* lấy khăn trắng mà liệm.

Khi ngắm sự ấy, thì nguyện một Kinh Lạy Cha, bảy Kinh Kính Mừng, xin Đức Mẹ cầu cho chúng con được lòng ăn năn khóc lóc, vì tội lỗi chúng con đã phạm làm cho Đức Chúa Giêsu chịu chết làm vậy. Amen.

Thứ bảy thì ngắm: khi cất xác Đức Chúa Giêsu mà táng trong hang đá, đoạn lấy hòn đá lớn che ngoài cửa hang, thì lòng Đức Mẹ đau đớn thảm thiết như chết mà chôn trong một mồ cùng Con vậy, vì khi trước còn thấy xác Con mà còn đau đớn dường ấy, phương chi* bây giờ chẳng còn thấy Con nữa, thì lòng Đức Mẹ rất khốn cực đau đớn là dường nào, như gươm sắc đâm qua lòng Đức Mẹ vậy.

Khi ngắm sự ấy, thì nguyện một Kinh Lạy Cha, bảy Kinh Kính Mừng, xin Đức Mẹ cầu cho chúng con được bỏ đàng tội lỗi mà đi đàng các nhân đức, cho được chết làm một cùng Đức Chúa Giêsu. Amen.

Lời nguyện

Lạy ơn Đức Chúa Giêsu chịu nạn chịu chết, thì đã hợp như lời ông thánh Ximêon nói rằng: “Con Bà ngày sau nên như bia bắn, và gươm sắc sẽ đâm qua lòng Bà”, thì chúng con xin cho được kính bảy sự thương khó Rất Thánh Đức Bà cho liên, xin Đức Bà cầu cho chúng con được ích bởi ngắm bảy sự thương khó ấy mà ra, cùng vì công nghiệp Đức Chúa Giêsu đã chịu chết vì chúng con, cho ngày sau được hằng sống hằng trị* làm một cùng Đức Chúa Cha, Đức Chúa Con và Đức Chúa Thánh Thần đời đời chẳng cùng. Amen.

- Trong phép lần hạt này chúng ta có bảy “ngắm”, nghĩa của từ “ngắm” trong tiếng Việt hiện đại có nghĩa thứ nhất phù hợp với lời Kinh, nhưng phải hiểu theo nghĩa bóng, “ngắm là nhìn kỹ, ngắm kỹ cho thỏa lòng”. Từ điển Việt-Bồ-La có hai mục từ “ngắm” giải thích cho nghĩa của Phép Lần Hạt này. Mục từ thứ nhất “ngắm” còn nói là “gẫm” nghĩa là “suy niệm”. Mục từ thứ hai cha Đắc Lộ giải thích thêm cho rõ “ngắm” nghĩa là “suy nghĩ thầm trong lòng”. Tự Vị Annam Latinh có mục từ “ngắm” nghĩa là “cảm thấy”. Thiết nghĩ kết hợp các nét nghĩa này sẽ làm cho từ ngữ sáng hơn. Tức là, với mỗi màu nhiệm, chúng ta nhìn kỹ ngắm kỹ cho thỏa lòng, tiếp đến chúng ta suy nghĩ thầm và cảm thấy được ý nghĩa của màu nhiệm tác động đối với cuộc đời của chúng ta.

- Cũng trong Phép Lần Hạt này chúng ta thấy cấu trúc “Khi ngắm sự ấy, thì nguyện...” Tự Vị Annam Latinh giải thích “nguyện” nghĩa là “cầu Kinh, cầu xin, ước mong hết sức”. Theo nghĩa này chúng ta hiểu rằng, sau khi chiêm ngắm và cảm nghiệm trong lòng, chúng ta tiếp tục dâng những câu Kinh “cầu Kinh” (đọc Kinh)... theo hướng dẫn để xin ơn tiếp theo.

- Câu Kinh “xin Đức Mẹ cầu cho chúng con nhớ sự thương khó”, từ “sự thương khó” theo nghĩa hiện nay làm cho chúng ta nghĩ ngay đến cuộc khổ nạn của Chúa Giêsu, nhưng tiếng Việt cổ theo Từ điển Việt-Bồ-La “thương khó” nghĩa là “những lao nhọc và khổ cực”, theo Tự Vị Annam Latinh “thương khó” nghĩa là “khốn cực = rất cực khổ thân xác và tâm hồn”. Cũng nên biết rằng, câu Kinh này mời gọi chúng ta chiêm ngắm biến cố ông Ximêon nói tiên tri, vì thế không thể hiểu sự thương khó là cuộc khổ nạn được, mà chỉ là những đau khổ trong tâm hồn Đức Mẹ mà thôi.

- Trong các ngắm này chúng ta gặp nhiều lần từ “liên” nghĩa là “luôn luôn, mãi mãi”.

- Trong ngắm thứ hai chúng ta có cụm từ “rất khốn cực mọi đàng” như câu trên đã nói Tự Vị Annam Latinh ghi nhận “khốn cực” nghĩa là “rất cực khổ, cực khổ tối cao”. Câu Kinh “Đức Mẹ rất khốn cực mọi đàng” nghĩa là “Đức Mẹ khi nghe tin vua Hêrôđê tìm giết Chúa Giêsu, thì Mẹ đau khổ trăm bề, đau khổ tột cùng như gươm sắc đâm qua lòng Đức Mẹ vậy”.

- Trong ngắm thứ ba có cụm từ “thâu đêm những lo buồn khóc lóc”. Từ “những” trong tiếng Việt cổ theo Từ điển Việt-Bồ-La nghĩa là “chỉ có”. Ở màu nhiệm này, câu Kinh mô tả khi đi lễ đền Giêrusalem trở về, Mẹ lạc mất con, thì suốt đêm Mẹ chỉ có lo buồn khóc lóc như gươm sắc đâm qua lòng Đức Mẹ vậy.

- Trong ngắm thứ năm có đoạn “Khi Đức Mẹ thấy Con ở trên cây Thánh Giá phán ra bảy lời như lối của trọng để lại cho Mẹ vậy...” Từ “lối” trong đoạn Kinh này phản ánh trung thực tiếng Việt thế kỉ XVII. Từ điển Việt-Bồ-La có mục từ “blối”, từ này có âm “bl”. Âm “bl” trong giai đoạn này có hai khuynh hướng, hoặc là được chuyển thành hai dạng “tr” hoặc là chuyển thành “l”. Có lẽ lúc này “blối” được viết “lối” sau này được viết thành “trối”. Câu Kinh này được viết cách đầy đủ như hiện nay phải là “Khi Đức Mẹ thấy Con ở trên cây Thánh Giá phán ra bảy lời như trối của trọng để lại cho Mẹ vậy...” Ở cuối ngắm này có lời “xin Đức Mẹ cầu cho chúng con hằng nhớ bảy lời cực trọng ấy như của châu báu cha trối cho con...” Từ điển Việt-Bồ-La và Tự Vị Annam Latinh giải thích “trối” là chúc thư, là ý muốn cuối cùng của người trước khi chết.

- Trong ngắm thứ sáu chúng ta có từ “sấp mặt xuống trên đầu Con”. Đại Nam Quấc Âm Tự Vị giải thích “sấp” nghĩa là “úp xuống, cúi xuống”. Cụm từ này nghĩa là “úp mặt xuống trên đầu Con”.

- “Chẳng nề những gai nhọn ở đầu Con phải mặt Mẹ”, Từ điển Việt-Bồ-La có rất nhiều mục từ “phải”, ở đây xin trích mục từ có nghĩa của câu Kinh. “Phải” nghĩa là “chạm tới” hoặc “vì rủi ro mà mắc vào một vật gì”. Ở câu Kinh này ý nói vì thương con mà mẹ cúi mặt xuống, chẳng nề những gai nhọn ở đầu con chạm phải, hay nói đúng hơn là đâm vào mặt mẹ.

- Trong ngắm thứ bảy chúng ta có từ “phương chi”, Từ điển Việt-Bồ-La giải thích “phương chi” nghĩa là “hơn thế nữa”, Tự Vị Annam Latinh giải thích “phương chi” nghĩa là “hơn nữa”. Nguyên văn câu Kinh: “vì khi trước còn thấy xác Con mà còn đau đớn dường ấy, hơn thế bây giờ chẳng còn thấy Con nữa, thì lòng Đức Mẹ rất khốn cực đau đớn là dường nào...”

- Trong lời nguyện của Kinh này chúng ta lại một lần nữa gặp lại cụm từ “lạy ơn...” cụm từ này luôn luôn nhắc chúng ta về lời tạ ơn trước khi chúng ta xin bất cứ điều gì.

- Trong lời nguyện của Kinh cũng có cụm từ “hằng sống hằng trị”, Từ điển Việt-Bồ-La có mục từ “hằng” nghĩa là “luôn luôn”, “hằng sống” nghĩa là “sống mãi mãi”, “hằng trị” nghĩa là “được thống trị mãi mãi”. Cụm từ này ý nói “ngày sau sẽ được sống với Chúa mãi mãi, được cùng Chúa hiển trị muôn đời”.

2. Kinh Ngắm Đàng Thánh Giá

Lạy ơn Đức Chúa Giêsu! Chúng con ước ao ngắm mười bốn nơi thương khó Đức Chúa Giêsu trong đàng Thánh Giá này, cho được kính mến trả nghĩa Đức Chúa Giêsu. Chớ gì* chúng con được đến viếng những nơi thương khó ấy, như bổn đạo thành Giêrusalem, cho được lĩnh nhận* các ơn bởi đàng Thánh Giá mà ra; song le chúng con là con chiên lạc xa đàng, thì xin dâng lòng chúng con làm đàng Thánh Giá mà ngắm cùng in vào lòng những sự thương khó Đức Chúa Giêsu đã chịu, để mà yên ủi chúng con ở chốn khách đầy này, cho ngày sau được trông cậy* mười bốn nơi thương khó ấy như bậc thang đem chúng con về thiên đàng, mà hát mừng tạ ơn Đức Chúa Giêsu đời đời chẳng cùng.

Nơi thứ nhất

Quan Philatô luận* giết Đức Chúa Giêsu

Lạy ơn Đức Chúa Giêsu, là Vua Cả trên trời dưới đất, là Đấng thiên hạ ước ao lâu đời, mà Philatô luận* giết Chúa cách xấu hổ nhuốc nha* dường ấy. Xin ban ơn cho con ăn năn đền tội, cho đáng Chúa cứu lấy con nơi tòa phán xét sau này.

Nơi thứ hai

Đức Chúa Giêsu vác Thánh Giá

Lạy ơn Đức Chúa Giêsu, chịu đánh nát cả và mình ra cùng vác Thánh Giá nặng vì tội chúng con. Xin ban ơn cho con chịu các sự khốn khó trong bậc con, như Thánh Giá Đức Chúa Trời đã định cho con phải chịu mà theo chân Đức Chúa Giêsu cho trọn.

Nơi thứ ba

Đức Chúa Giêsu ngã xuống đất lần thứ nhất

Lạy ơn Đức Chúa Giêsu, chịu nhiều sự khốn khó cùng nhịn đói, vác Thánh Giá nặng yếu nhọc hết sức, thì ngã xuống đất. Xin ban ơn cho con giữ mình cho đến chết, chớ để con phạm tội lỗi gì mất lòng Chúa.

Nơi thứ bốn

Đức Mẹ gặp Đức Chúa Giêsu vác Thánh giá

Lạy ơn Đức Mẹ, khi trước thấy Con ra đời thì Thiên Thần hát mừng, mà rầy thấy Con nát cả và* mình ra trong tay quân dữ đem đi giết, thì lòng Đức Mẹ đau đớn như phải dao sắc thâu qua lòng vậy. Xin Đức Mẹ cầu bầu cho chúng con được lòng ăn năn đau đớn, và cầu cho kẻ có tội được trở lại cùng Đức Chúa Trời.

Nơi thứ năm

Ông Ximon vác Thánh Giá đỡ Đức Chúa Giêsu

Khi quân dữ thấy Đức Chúa Giêsu yếu nhọc* hầu chết*, thì nó bắt ông Ximon vác Thánh Giá đỡ Đức Chúa Giêsu. Thương ôi! Nào con chiên Chúa đâu hết mà để Thánh Giá nặng cho kẻ ngoại vác làm vậy ? Xin ban ơn giúp sức cho con cùng kẻ thuộc về con, được chịu mọi sự khó bằng lòng như vác đỡ Thánh Giá Đức Chúa Giêsu vậy.

Nơi thứ sáu

Bà Veronica trao khăn cho Đức Chúa Giêsu lọt* mặt

Con khen lòng mạnh bạo bà Veronica chẳng sợ quân dữ, một mến Đức Chúa Giêsu, mà thấy cả và mình máu chảy ra, thì trao khăn cho Người lọt mặt đi. Xin in hình tượng Đức Chúa Giêsu vào lòng con, như in vào khăn bà Veronica, cho con được lòng mến Đức Chúa Giêsu cho trọn.

Nơi thứ bảy

Đức Chúa Giêsu ngã xuống đất lần thứ hai

Các sự khốn khó Đức Chúa Giêsu chịu một ngày một hơn, gượng đi chẳng được, thì ngã xuống đất lần nữa, quân dữ đạp dậy giục đi cho chóng. Xin Đức Chúa Giêsu ban ơn cho con được giữ lòng vững vàng, đi đàng nhân đức một ngày một hơn.

Nơi thứ tám

Đức Chúa Giêsu đứng lại yên ủi con thành Giêrusalem

Lạy ơn Đức Chúa Giêsu chẳng nề chịu trăm nghìn sự thương khó, cho được đứng lại yên ủi con thành Giêrusalem, như Cha yên ủi con trong cơn khóc lóc. Xin Đức Chúa Giêsu yên ủi linh hồn con cùng các con chiên nước này, như yên ủi con thành Giêrusalem vậy, chớ bỏ chúng con mồ côi làm chi.

Nơi thứ chín

Đức Chúa Giêsu ngã xuống đất lần thứ ba

Lạy ơn Đức Chúa Giêsu, đã gần đến núi Calavariô, chẳng còn ai nhìn, máu đã chảy ra hết, thì ngã xuống đất một lần nữa. Ở con cháu Adong ! Hãy xem Chúa mình ngã xuống đất nhiều lần làm vậy vì ai. Xin Đức Chúa Giêsu thương chúng con cho đến sau hết, chớ bỏ con mọn yếu đuối dại dột làm chi.

Nơi thứ mười

Quân dữ lột áo Đức Chúa Giêsu

Lạy ơn Đức Chúa Giêsu, khi quân dữ toan đóng đanh Đức Chúa Giêsu, thì nó lột áo ra hết để cho xấu hổ cùng đau đớn. Xin ban ơn cho con giữ mình cho khỏi chước ma quỷ cám dỗ.

Nơi thứ mười một

Quân dữ đóng đanh Đức Chúa Giêsu

Lạy ơn Đức Chúa Giêsu, chịu đóng đanh vào Thánh Giá vì tội con. Xin ban ơn cho con đóng đanh xác thịt con vào Thánh Giá Chúa, kẻo còn phạm tội lỗi nữa.

Nơi thứ mười hai

Đức Chúa Giêsu sinh thì trên Thánh giá

Lạy ơn Đức Chúa Giêsu, chịu mọi sự khốn khó cho đến gần hết hơi, thì gục đầu xuống giã Đức Mẹ mà sinh thì. Xin ban ơn cho con giữ đạo cho đến giờ sau hết, được phó* linh hồn trong tay Chúa.

Nơi thứ mười ba

Tháo đanh Đức Chúa Giêsu xuống mà phó ở tay Đức Mẹ

Ai xem thấy hai ông thánh tháo đanh Đức Chúa Giêsu, mà đem xác xuống cách thảm thiết làm vậy, mà cầm nước mắt được ru ? Xin ban ơn cho con gỡ mình cho khỏi các tội, như tháo đanh Đức Chúa Giêsu vậy.

Nơi thứ mười bốn

Táng* xác Đức Chúa Giêsu trong hang đá

Ông thánh Giuse, ông thánh Nicôđêmô, ông thánh Gioan, tắm xác Đức Chúa Giêsu cho sạch các dấu, lấy thuốc thơm mà xức, lấy khăn sạch mà bọc cùng táng* trong hang đá. Mọi sự khốn khó Đức Chúa Giêsu chịu, nào có khi nào khó khăn thiếu thốn cho bằng khi táng xác ru ? Xin ban lòng mến cho con như thuốc thơm và lòng sạch sẽ như khăn sạch, cùng lòng vững vàng như hang đá, và các ơn bởi sự thương khó Đức Chúa Giêsu, cho con dọn mình chịu Mình Thánh Máu Thánh Đức Chúa Giêsu vào lòng như táng nhiệm* ở đời này, cho ngày sau được xem thấy tỏ tường Đức Chúa Giêsu hằng sống hằng trị* cùng Đức Chúa Cha và Đức Chúa Thánh Thần đời đời chẳng cùng. Amen.

- Trong lời nguyện mở đầu có những cụm từ cổ đã giải thích trong các Kinh trước.

- Từ “chớ gì” là ngôn ngữ toàn dân, đồng nghĩa “chớ chi” trong phương ngữ Trung – Nam bộ. Tự Vị Annam Latinh giải thích “chớ chi” nghĩa là “ước chi”, như vậy “chớ gì” nghĩa là “ước gì”. Câu Kinh sẽ là “Ước gì chúng con được đến viếng những nơi thương khó ấy...”

- Cụm từ “nơi thương khó” trong Kinh này nghĩa là “nơi diễn ra cuộc thương khó của Chúa Giêsu”.

- “Lĩnh nhận” là cách phát âm phương ngữ của từ “lãnh nhận” trong ngôn ngữ toàn dân.

- “Song le” Từ điển Việt-Bồ-La có ba mục từ giải thích “song le” là “nhưng mà, tuy nhiên”.

- Cụm từ “trông cậy” được tác giả Tự Vị Annam Latinh giải thích là “hy vọng, tin tưởng”.

- Ở nơi thứ nhất câu mở đầu viết: “Quan Philatô luận giết Đức Chúa Giêsu”. Trong câu này chúng ta có từ “luận”, Tự Vị Annam Latinh giải thích “luận” nghĩa là “luận xét, bàn luận”; Từ điển tiếng Việt ghi chú nghĩa cũ của “luận” là “bàn về vấn đề gì có phân tích lí lẽ”. Như vậy, nơi thứ nhất là nơi “quan Philatô bàn luận để giết Chúa Giêsu”.

- Ở nơi thứ ba có cụm từ “yếu nhọc hết sức”, Từ điển Việt-Bồ-La có mục từ “nhọc” nghĩa là “mệt, rất mệt”; “nhọc nhằn” nghĩa là “rất nhọc mệt”. Ở nơi thứ năm có cụm từ “yếu nhọc hầu chết” cũng có cùng một nghĩa. Trong cụm từ này có cụm từ “hầu chết” Tự Vị Annam Latinh giải thích “hầu chết” nghĩa là “gần chết”.

- Nơi thứ sáu “Bà Veronica trao khăn cho Đức Chúa Giêsu lọt mặt”. Trong câu này có từ “lọt” là từ rất cổ, Tự Vị Annam Latinh giải thích “lọt” nghĩa là “chùi, lau”.

- Ở nơi thứ bảy có câu “Các sự khốn khó Đức Chúa Giêsu chịu...” Ở câu này chúng ta gặp lại từ “khốn khó” đã giải thích ở các kinh trên nghĩa là “những đau đớn khổ nhục”.

- Ở nơi thứ mười bốn có câu “Xin con dọn mình chịu Mình Thánh Máu Thánh Đức Chúa Giêsu vào lòng như táng nhiệm ở đời này”. Chúng ta có từ “táng nhiệm” trong đó “táng” nghĩa là “chôn xuống đất”, “nhiệm” nghĩa là “cách màu nhiệm, cách kín ẩn”. Câu Kinh muốn nói: khi chúng ta rước mình Thánh Máu Thánh Chúa Giêsu vào lòng, Chúa ở trong lòng chúng ta như thân xác Chúa trong mồ. Điều này được ví như là một cuộc “táng xác cách màu nhiệm” vậy.

3. Kinh Đền Tạ Trái Tim Cực Thánh Đức Chúa Giêsu

(Đọc trong ngày lễ Trái Tim Cực Thánh Chúa Giêsu)

Lạy Đức Chúa Giêsu rất nhân lành, Chúa đã yêu dấu loài người quá bội, mà loài người vô tình tệ bạc, lại còn khinh mạn dể duôi*; nay chúng con sấp mình xuống trước bàn thờ Chúa, hết lòng thờ phượng cung kính, cho được đền vì những sự vô nhân bất nghĩa khắp thiên hạ hằng làm sỉ nhục Trái Tim Chúa hay thương dường ấy.

Song le* chúng con nhớ lại, xưa nay chúng con cũng đã lỗi nghĩa cùng Chúa như vậy, thì chúng con hết lòng ăn năn đau đớn, xin Chúa thương xót thứ tha; chúng con sẵn lòng đền tội chúng con, cùng xin đền tội những kẻ lạc xa đàng rỗi*, hoặc bởi cố tình chẳng tin phục nhận biết Chúa là Đấng chăn chiên dẫn đàng chính thật, hoặc khinh dể những điều đã khấn nguyện khi chịu phép Rửa tội, mà rẫy bỏ giới răn Chúa là ách êm ái dịu dàng.

Bấy nhiêu tội đáng khóc lóc đau đớn dường ấy, thì chúng con quyết chí đền hết thay thảy*, lại dốc lòng* đền riêng những tội này, như cách ăn ở buông tuồng* mất nết, những thói tục xấu xa làm dịp cho kẻ hãy còn thanh sạch mất lòng khiết tịnh, tội bỏ chẳng giữ các ngày lễ, sự nói lộng ngôn* phạm đến Chúa cùng các thánh, những lời sỉ nhục bỉ báng* Đấng thay mặt Chúa cùng các Đấng làm thày, những điều ơ hờ khinh dể* cùng những tội gớm ghê phạm đến chính phép Bí Tích mến yêu; sau hết chúng con xin đền tội chung các nước hằng chống cưỡng chẳng nhận quyền, cùng chẳng vâng phục lời Hội Thánh Chúa truyền dạy. Chớ gì chúng con được đổ máu ra mà rửa sạch bấy nhiêu tội ấy; ít là chúng con xin dâng công đền tội xưa Chúa đã dâng cho Đức Chúa Cha trên cây Thánh Giá, mà rầy còn dâng trên bàn thờ mọi ngày, lại xin dâng công nghiệp Đức Mẹ Đồng Trinh và các thánh cùng các kẻ lành, cho được đền vì những sự vô phép* mất lòng Chúa.

Chúng con thật lòng hứa cùng Chúa, từ nay về sau, nhờ ơn Chúa giúp, thì chúng con sẽ giữ đức tin vững vàng, ăn ở thanh sạch, giữ luật Evan* cho trọn, nhất là luật mến Chúa yêu người, cho được bù lại những tội chúng con, cùng tội thiên hạ* đã phụ ơn, bội nghĩa cùng Chúa hay thương dường ấy, lại hết sức ngăn ngừa kẻo người ta còn phạm đến Chúa, cùng khuyên dụ cho nhiều người trở lại theo chân Chúa.

Lạy Đức Chúa Giêsu cực khoan cực nhân! Chúng con cậy vì lời Đức Nữ Đồng Trinh Maria đã đồng công chuộc tội cầu bầu, xin Chúa nhận lễ đền tội chúng con thật lòng kính dâng mà tạ Chúa, cùng xin ban cho chúng con được ơn bền đỗ*, giữ lòng trung tín, lo việc bổn phậm làm tôi Chúa cho đến trọn đời, cho ngày sau chúng con hết thảy được về quê thật, là nơi Chúa hằng sống hằng trị* cùng Đức Chúa Cha và Đức Chúa Thánh Thần đời đời chẳng cùng. Amen

- Trong Kinh này chúng ta gặp cụm từ “khinh mạn dể duôi”, Tự Vị Annam Latinh giải thích “khinh mạn” nghĩa là “khinh, chê bai”; “dể duôi” nghĩa là “khinh dể”. Chúng ta một lần nữa lại thấy lại công thức ghép hai từ song tiết để làm gia tăng nét nghĩa. Đây là một hình thức ngữ pháp trong tiếng Việt, khi muốn nhấn mạnh từ ngữ để làm mạnh nghĩa hơn thì ghép hai từ đồng nghĩa.

- Trong Kinh này chúng ta gặp cụm từ “Cùng xin đền tội những kẻ lạc xa đàng rỗi”. Từ điển Việt-Bồ-La giải thích “rỗi” nghĩa là “sự yên nghỉ, sự thoát khỏi hình phạt”. Câu Kinh có nghĩa là “xin đền tội thay những kẻ bị hình phạt, những người chưa được an nghỉ hạnh phúc bên Chúa”.

- Câu Kinh “cách ăn ở buông tuồng mất nết” từ điển tiếng Việt hiện đại giải thích “buông tuồng” nghĩa là “tự do bừa bãi, không chút giữ gìn trong cách sống”; Từ điển Việt-Bồ-La giải thích “buông tuồng” nghĩa là “chỉ lo ăn uống, chỉ lo cái bụng, ngoài ra không lo gì nữa”; Tự Vị Annam Latinh giải thích “buông tuồng” nghĩa là “chơi bời”, là “tham gia vào những thú tiêu khiển có hại”. Thiết nghĩ cả các nét nghĩa cũ và mới kết hợp với nhau làm cho hiểu rõ câu Kinh hơn.

- Trong Kinh này có cụm từ “nói lộng ngôn”, từ điển tiếng Việt hiện đại không có từ này. Đại Nam Quấc Âm Tự Vị giải thích “lộng ngôn” nghĩa là “lời nói phạm thượng”.

- Trong cụm từ “sỉ nhục bỉ báng”, có từ “bỉ báng” là cách phát âm cổ của từ “phỉ báng”. Tiếng Việt cổ “bỉ” nghĩa là “khinh” ta thấy trong tiếng Việt hiện đại có từ “khinh bỉ” là từ ghép hội nghĩa có yếu tố “bỉ” là yếu tố cổ có nghĩa là “khinh”; “báng” nghĩa là “chê bai, nói xấu”. Các nét nghĩa của “bỉ” và “báng” kết hợp với nhau tạo thành nghĩa của từ “phỉ báng” hiện nay. Chúng ta cũng thấy từ “khinh dể” trong tiếng Việt cổ cũng có nghĩa là “khinh”.

- Câu kinh “Chớ gì chúng con được đổ máu ra mà rửa sạch bấy nhiêu tội ấy” có từ “chớ gì” đã được giải thích ở trên nghĩa là “ước gì”. Như vậy câu Kinh nghĩa là “Ước gì chúng con được đổ máu ra mà rửa sạch bấy nhiêu tội ấy”.

- Câu Kinh “Chúng con sẽ giữ đức tin vững vàng, ăn ở thanh sạch, giữ luật Evan cho trọn” có cụm từ “luật Evan”: “Evan” là hai âm đầu của Evangelium (tiếng Latinh) hoặc Evangelho (tiếng Bồ đào nha) nay ta dịch là Phúc Âm, Tin Mừng. “Luật Evan” là Luật Phúc Âm, tức là nếp sống theo Phúc Âm, theo Tin Mừng.

- Câu “xin ban cho chúng con được ơn bền đỗ”: từ “bền đỗ” là từ không có trong từ điển tiếng Việt hiện đại. Từ điển Việt-Bồ-La có mục từ “bền” nghĩa là “bền vững”, mực từ “đỗ” nghĩa là “kiên trì”. Xin ơn “bền đỗ” nghĩa là xin cho được “kiên trì bền vững” theo Chúa suốt cuộc đời.

4. Ngắm Các Màu Nhiệm Kinh Mân Côi Bằng Thi Ca

MỞ ĐẦU

Vườn Rosa bao quanh trái đất,

Cảnh thiên nhiên thật rất diệu huyền,

Thử suy cùng cho đến căn nguyên;

Xem ai đã gây nên vậy tá* ?

Bởi ông thánh Ða Minh cha cả*,

Thấy ruộng thiêng cỏ rả mê man

Người lo buồn nguyện ngắm kêu van,

Xin Ðức Mẹ cực khoan thương đoái.

Ðức Mẹ thương xuống ơn rộng rãi,

Trao tràng châu* truyền hãy giảng khuyên:

Khuyên người ta lần hạt ngắm nên,

Sẽ chữa tật thiêng liêng cho đã*.

Người vâng, cứ giảng không bao nả*,

Thấy lòng người khác cả khi xưa,

Kẻ mê đàng tội lỗi liền chừa

Phường đạo rối xác xơ tan tác.

Thế gian bỗng tự nhiên ra khác.

Ruộng Y ghê* cỏ rác bớt dần.

Thánh Hội* từng tư mộ* công ân,

Hằng năm đặt lễ tuần kính nhớ.

HAI MƯƠI MÀU NHIỆM KINH MÂN CÔI

Phép ngắm Mân Côi nguyên cội rễ*,

Suy tôn chuộc tội loài người thế,

Tự sinh nhi tử, tử nhi sinh*,

Công nghiệp vô cùng khôn* xiết kể.

Lạy ơn Rất Thánh Ðức Bà,

Xin vì phép ngắm Mân Côi thánh này,

Ban ơn soi sáng bởi trời,

Cùng ban sự sống đời đời cho con

Năm Sự Vui

1.

Chúa toan cứu chuộc các sinh linh*,

Sai sứ truyền tin Thánh Tử sinh.

Thánh Mẫu dâng mình theo ý Chúa

Chịu* thai nguyên vẹn đức đồng trinh.

Lạy ơn* Ðức Mẹ nhân thay*

Xin vì sự nhiệm mầu này dủ thương,

Cho con lòng vững đá vàng,

Vâng theo ý Chúa mọi đàng đừng sai.

2.

Isave thánh đà* già cả,

Chúa định mang thai con cách lạ,

Ðến viếng tha con khỏi tội truyền,

Con trong lòng Mẹ hiền mừng lạ.

Lạy ơn* Ðức Mẹ nhân thay*,

Xin vì sự nhiệm mầu này dủ thương.

Cầu xin Chúa cả thiên đàng,

Cứu con cho khỏi các đàng tội khiên*.

3.

Be-lem phong cảnh cực trần ai,

Chúa chọn sinh nơi khốn khó thay*.

Máng cỏ bò lừa quì thở ấm.

Thiên Thần mừng rỡ Chúa ra đời.

Lạy ơn* Ðức Mẹ nhân thay*.

Xin vì sự nhiệm mầu này dủ thương.

Cho con được ở khiêm nhường,

Chớ yêu chuộng sự vẻ vang trên đời.

4.

Mẫu hoàng* vâng giữ lời truyền dạy.

Ðem Chúa vào đền xin chuộc lấy.

Thầy cả* xưng ra thật Chúa Trời.

Liền xin ẵm lấy cùng thờ lạy.

Lạy ơn* Ðức Mẹ nhân thay*.

Xin vì sự nhiệm mầu này dủ thương.

Cho con thủ tiết* băng sương*,

Ðáng lên hưởng phúc thiên đường ngày sau.

5.

Lễ rồi Con lạc, Mẹ tìm Con

Lòng Mẹ ba ngày rất héo hon,

Ðoạn trở vào đền tìm lại thấy,

Con về thảo kính đến khi khôn.

Lạy ơn* Ðức Mẹ nhân thay*.

Xin vì sự nhiệm mầu này xuống ơn.

Cho con lòng thật ăn năn,

Soi gương phúc đức siêng năng vâng lời.

Kết Năm Sự Vui

Con kính nhớ ngợi khen Ðức Mẹ.

Ðã hưởng phần vui vẻ lạ thay.

Vui vì khi thấy Sứ Chúa sai,

Truyền tin lạ, chịu thai Thánh Tử

Vui vì Isave Thánh Nữ,

Tội truyền con khỏi tự trong thai;

Vui vì khi thấy Chúa ra đời

Thiên Thần hát mừng Người cách lạ

Vui vì Chúa vào đền thờ cả,

Thánh Simêon kính tạ khen Người;

Vui vì Con lạc mất ba ngày

Tìm lại thấy trong nơi đền thánh

Bấy nhiêu sự chúng con dâng kính,

Xin giàn ra trong tính phần vui,

Cho chúng con hưởng phúc trên trời

Ðược hằng sống đời đời vui vẻ*.

Năm Sự Sáng

1.

Gio-đan dòng nước lững lờ trôi

Nào biết được đâu chính Chúa Trời

Tìm đến đích thân xin thanh tẩy

Xác hồn nguyên vẹn nét tinh khôi.

Thánh Maria Mẹ Chúa Trời

Xin thương nguyện giúp các bề tôi

Biết luôn sống đẹp vui lòng Chúa

Linh hồn trang trọng nét xinh tươi.

2,

Tiệc cưới năm xưa tại Cana

Sau khi thực khách đã ngà ngà

Chúa ban thêm rượu ngon tinh khiết

Biến từ nước lã hóa thành ra.

Thánh Maria Mẹ Chúa Trời

Mẹ của chúng con nữa, Mẹ ơi !

Xin giúp chúng con tin mạnh mẽ

Quyền uy dũng lực Chúa tuyệt vời.

3.

Hãy sám hối ăn năn đền tội

Nước Trời đang tới hãy mau thôi

Cuộc đời biến đổi cho nên tốt

Chuẩn bị tâm hồn đón Phúc Âm.

Thánh Maria Mẹ Chúa Trời

Mẹ của chúng con nữa, Mẹ ơi !

Xin giúp chúng con mau biến đổi

Cuộc đời nên tốt đẹp xinh tươi

4.

Trên núi Tabo Chúa hiển dung

Phêrô ngây ngất sướng vô cùng

Ba lều xin dựng ngay trên núi

Nhưng phải đợi chờ tới cánh chung.

Thánh Maria Mẹ Chúa Trời

Mẹ của chúng con nữa, Mẹ ơi !

Xin giúp chúng con luôn tỉnh táo

Hằng lo chuẩn bị lắng nghe Lời.

5.

Thánh Thể, tình thương Chúa hải hà

Dành cho người thế khắp gần xa

Ai ai cũng được khuyên bồi dưỡng

Bằng Máu Thịt Người đã đổ ra.

Thánh Maria Mẹ Chúa Trời

Mẹ của chúng con nữa, Mẹ ơi !

Xin giúp chúng con luôn sốt sắng

Rước Mình Máu Chúa mãi chẳng ngơi.

Kết Năm Sự Sáng

Năm Sự Sáng nhiệm mầu cao cả

Tỏa ánh thiêng lan tỏa không gian

Từ dòng nước chảy Gio-đan

Tới nơi Núi Thánh giăng màn uy linh

Tạ ơn Chúa hiến mình hy tế

Làm của nuôi thế hệ nhân sinh

Chúng con cảm tạ ân tình

Chúa thương ban phúc trường sinh cho đời.

Năm Sự Thương

Sự vui sáng qua sự sầu kế,

Lòng Ðức Mẹ như bể dạt dào,

Khi thấy con chịu khốn khó bao,

Thì người cũng phải đau đớn hết.

1.

Chúa vào cầu nguyện trong vườn Giệt*

Thấy tội loài người lòng thảm thiết,

Máu lộn mồ hôi đổ toát ra,

Phó mình vào nộp tòa quan xét

Lạy ơn Ðức Mẹ khoan thay,

Xin vì sự nhiệm mầu này thảm thương,

Cho con được sức vững vàng,

Chịu nhiều sự khó Chúa thường định cho.

2.

Chịu khốn* thâu đêm rất nhuốc nha*,

Sáng ngày dinh trấn giải vào tra,

Dậy đưa cột đá đem dây trói,

Ðánh cả và mình thịt nát ra.

Lạy ơn Ðức Mẹ khoan thay,

Xin vì sự nhiệm mầu này thảm thương,

Soi cho con mọn biết đường,

Trách mình vì tội lỗi thường phạm liên.

3.

Mặc cho áo đỏ như vua giả,

Ðầu đội mão gai thâu suốt cả,

Máu chảy ròng ròng mặt chứa chan

Lại quì gối nhạo giơ tay vả.

Lạy ơn Ðức Mẹ khoan thay,

Xin vì sự nhiệm mầu này thảm thương,

Cho con được đức khiêm nhường,

Hằng bằng lòng chịu trăm đường nhuốc nha*.

4.

Khi quan luận* giết án đà* phê,

Thánh giá đem cho vác nặng nề,

Ðau đớn vừa đi vừa ngã xuống,

Hung đồ buộc cổ kéo lôi đi.

Lạy ơn Ðức Mẹ khoan thay,

Xin vì sự nhiệm mầu này thảm thương,

Giữ con đừng để ngang tàng,

Cứ nương Thánh giá theo đàng Chúa đi.

5.

Thảm thay! xô ngửa trên thánh giá,

Ðanh đóng chân tay thâu suốt cả,

Chúa chịu đền thay hết tội đời,

Mẹ như dao sắc thâu qua dạ.

Lạy ơn Ðức Mẹ khoan thay,

Xin vì sự nhiệm mầu này xuống ơn,

Tha con khỏi các nợ nần,

Khi hồn lìa xác khỏi quân giặc thù.

Kết Năm Sự Thương

Kính nhớ sự thảm thương Ðức Mẹ,

Khi con vì tội thế đền bồi.

Thương con đã đổ máu mồ hôi.

Chịu quân dữ bắt nơi vườn Giệt;

Thương Con chịu thâu đêm thảm thiết

Chịu đánh đòn nát hết thịt mình;

Thương con đầu đội mão gai khoanh

Mặc áo đỏ như hình vua giả;

Thương Con phải vác cây Thánh Giá,

Gượng vác đi mà ngã khốn* thay,

Thương con chịu đanh đóng chân tay,

Cùng chịu chết vì loài người thế;

Ðức Mẹ bởi thương con qúa lẽ

Trong lòng nên như bể đắng cay,

Xin vì những sự thảm thiết này,

Cho con mọn được ăn mày phần phúc.

Năm Sự Mừng

Sự thương khó đà* qua khỏi lúc

Những sự mừng bỗng chốc tiếp theo,

Vì các ơn rất cả rất nhiều,

Ðức Mẹ được kể sao cho xiết.

1.

Xác quàn hang đá khỏi ba ngày

Sống lại uy nghi sáng láng thay.

Ðức Mẹ thấy con mừng qúa bội,

Tông đồ mặt ủ bỗng nên tươi.

Lạy ơn Ðức Mẹ cam thay*,

Xin vì sự nhiệm mầu này đoái thương

Cho con sạch tội mọi đường,

Cùng tin mọi sự tỏ tường ngày sau.

2.

Cứu chuộc Chúa đà* xong mọi sự

Dặn dò Thánh Mẫu cùng đầy tớ.

Khuyên con ở lại Chúa lên Trời,

Bên hữu Dêu* Cha tòa Chúa ngự.

Lạy ơn Ðức Mẹ cam thay,

Xin vì sự nhiệm mầu này đoái thương

Cho con lòng mến thiên đường,

Hằng hằng ra sức tìm đường để lên.

3.

Thánh Mẫu tông đồ hội họp nhau

Thánh Thần lưỡi lửa xuống trên đầu

Soi cho biết tiếng muôn vàn nước

Ban sức thiêng liêng giảng đạo mầu.

Lạy ơn Ðức Mẹ cam thay,

Xin vì sự nhiệm mầu này đoái thương

Cho con sức mạnh vững vàng.

Xưng ra đạo thánh sửa sang trong ngoài.

4.

Nữ Vương đến tuổi đầy ơn phúc

Thánh Tử thiên thần đều xuống rước

Hồn xác lên trời rất tốt lành

Hưởng muôn muôn phúc ai suy được

Lạy ơn Ðức Mẹ cam thay,

Xin vì sự nhiệm mầu này đoái thương

Ðến cơn nhất đán* phi thường,

Cho con khỏi mắc chước phường sa-tan

5.

Chúa cả* Ba ngôi thưởng Nữ Vương

Ngự trên thần thánh nước Thiên đường

Ban quyền xem sóc loài người thế

Là Mẹ cầu bầu để Chúa thương.

Lạy ơn Ðức Mẹ cam thay,

Xin vì sự nhiệm mầu này xuống ơn

Cho con lòng giữ trung cần

Ðáng lên chầu chực hưởng phần phúc riêng.

Kết Năm Sự Mừng

Con cảm mến ngợi khen kính nhớ,

Sự Ðức Bà mừng rỡ Con mình,

Mừng khi thấy Chúa đã phục sinh,

Rất sáng láng tốt lành hơn trước,

Mừng khi thấy Chúa lên hưởng phúc,

Các Thiên Thần đón rước tưng bừng;

Mừng vì khi thấy Chúa Thánh Thần,

Ðã hiện xuống ban ơn cả thể;

Mừng khi thấy mình toan giã thế,

Con xuống mời rước Mẹ lên trời;

Mừng vì được ơn của Ba Ngôi,

Ban toà thưởng ngự nơi trọng nhất.

Sự vui mừng rất bền rất thật,

Lòng Ðức Bà càng rất khoan thay*,

Xin vì những sự mừng này,

Cho chúng con đời đời mừng rỡ.

Kết

Bốn phần tóm lại gồm hai chục,

Cảm nhớ khong khen* công cứu thục*,

Mọi phúc treo gương rất sáng thay,

Soi lên sẽ được muôn phần phúc.

Tổng Tạ

Hai mươi sự ngắm về lần hạt,

Chúng con xin ngợi hát khong khen*.

Các ơn các ích thiêng liêng,

Tóm mọi cách chung riêng thay thảy*.

Bởi sự vui Ðức Bà xem thấy,

Sứ Ba Ngôi chào lạy truyền tin.

Ngôi Thứ Hai xuống ở cùng liên,

Ðược hưởng các ơn riêng vạn bội.

Bởi sự sáng cùng con rao giảng

Truyền Phúc Âm, phép lạ cứu người

Mẹ như được cùng con chia sẻ

Muôn phúc thiêng sức mạnh cứu đời.

Bởi sự thương thấy Con chuộc tội,

Chịu gian nan nghìn nỗi trăm đường,

Lòng Ðức Bà đau đớn thảm thương;

Các sự khó cũng dường như phải,

Bởi sự mừng tự Con sống lại,

Chúa xuống ơn rộng rãi man vàn*,

Cho đến khi lìa khỏi thế gian.

Các phúc trọng Chúa ban đầy dẫy,

Vì các sự Vui Thương Mừng Sáng.

Giúp đỡ Con chuộc lấy loài người.

Lại nên vườn hoa rất lạ thay,

Cho Hội Thánh đời đời thưởng ngoạn.

- Trong hai mươi Màu Nhiệm Mân Côi này, các câu thơ trong phần mở đầu nói về sự ra đời của Kinh Mân Côi. Hội Thánh được ví như vườn hồng thiêng liêng đang gặp những khó khăn thử thách. Đức Mẹ cho Thánh Đa Minh biết, Kinh Mân Côi có sức mạnh nâng đỡ Hội Thánh và phá tan các sự dữ.

- Trong bốn câu đầu này có cụm từ “vậy tá”, trong đó “tá” theo từ điển Hán Việt là một trợ ngữ dùng ở cuối câu thương cảm. Khi dùng từ này cuối câu, nó sẽ làm câu văn biểu lộ sức thương cảm nhiều hơn.

- “Ðức Mẹ thương xuống ơn rộng rãi, trao tràng châu truyền hãy giảng khuyên”. Từ “tràng châu” trong câu Kinh này ý chỉ đến tràng hạt Mân Côi, nó quý giá như chuỗi ngọc châu báu.

- “Khuyên người ta lần hạt ngắm nên, sẽ chữa tật thiêng liêng cho đã”. Từ “đã” trong câu này Từ điển Việt-Bồ-La giải thích nghĩa là “được khỏi bệnh”. Ý của câu này nghĩa là “khuyên người ta suy ngắm và lần hạt cho nên, thì những tật bệnh thiêng liêng sẽ được chữa khỏi”.

- “Người vâng, cứ giảng không bao nả”, trong câu này chúng ta có từ “bao nả”. Từ điển Việt-Bồ-La và Tự Vị Annam Latinh giải thích “bao nả” nghĩa là “thế nào”. Câu này có nghĩa là “Thánh Đa Minh vâng lời Đức Mẹ cứ giảng khuyên người ta suy ngắm và lần hạt Mân Côi, không phải đặt vấn đề là công việc rồi ra sẽ thế nào”.

- “Thế gian bỗng tự nhiên ra khác, ruộng Y ghê cỏ rác bớt dần”. Trong câu Kinh này có cụm từ “ruộng Y Ghê”, từ “Y Ghê” gốc Bồ Đào Nha là Igreja được dịch là “Hội Thánh” xưa phiên âm là Y-ghê-rê-sa. Trong câu Kinh này, để cho vần thì tác giả đã trích lấy hai âm đầu Y Ghê. Trong Phúc Âm, Hội Thánh vốn được ví như thửa ruộng của Thiên Chúa, như vậy “ruộng Y Ghê” tức là Hội Thánh. Câu Kinh này có ý nói, nhờ suy ngắm và lần hạt Mân Côi mà Hội Thánh vượt qua những thử thách, khó khăn, nguy hiểm.

- “Thánh Hội từng tư mộ công ân”, trong câu này có từ “Thánh Hội” nghĩa là “Hội Thánh” viết theo trật tự từ của tiếng Hán, từ “thánh” là tính từ đứng trước từ “hội” là danh từ. “Hội Thánh” là cách viết theo trật tự từ của tiếng Việt. Từ “từng” Từ điển Việt-Bồ-La giải thích nghĩa là “có thói quen”. Cụm từ “tư mộ” là hai từ Hán Việt, từ “tư” theo từ điển Hán Việt là “thương”, “mộ” theo từ điển Hán Việt là “mến”. Câu Kinh nghĩa là “Hội Thánh có thói quen thương mến ghi nhớ công ơn” nên hàng năm mở lễ tuần kính Thánh Đa Minh, trong dịp này suy ngắm các màu nhiệm Kinh Mân Côi cách long trọng.

- Khởi đầu việc suy ngắm hai mươi màu nhiệm Kinh Mân Côi tác giả đã diễn tả:

Phép ngắm Mân Côi nguyên cội rễ,

Suy tôn chuộc tội loài người thế,

Tự sinh nhi tử, tử nhi sinh,

Công nghiệp vô cùng khôn xiết kể.

- Trong bốn câu này có cụm từ “nguyên cội rễ”: “nguyên” nghĩa là “trọn vẹn”, “cội rễ” nghĩa là “nguyên lý”. Hai câu này ý nói: Các màu nhiệm Kinh Mân Côi nói lên một nguyên lý trọn vẹn, đó là việc suy tôn màu nhiệm tình yêu thương Chúa đã đến cứu chuộc loài người chúng ta.

- Câu “Tự sinh nhi tử, tử nhi sinh” là một câu rất đẹp trong tiếng Việt tác giả viết dưới hình thức chơi chữ đối lập các vế trong câu bằng cách dùng các từ đồng âm khác nghĩa. Trong đó tác giả sử dụng các từ Hán Việt: “tự” nghĩa là “từ”; câu có hai từ “nhi” nghĩa là “cho đến”; câu cũng có hai chữ “tử” nghĩa là “chết”; câu còn có hai chữ “sinh” một nghĩa là “sinh ra”, một nghĩa là “sống”. Câu này muốn nói đến suy ngắm màu nhiệm Kinh Mân Côi là chiêm ngắm Chúa “từ khi sinh ra làm người cho đến chết, rồi từ khi chết cho đến khi sống lại”. Phép Mân Côi chiêm ngắm nguyên lý cội rễ trong màu nhiệm cứu chuộc này. Đây là màu nhiệm vô cùng lớn lao không thể kể xiết trong đạo.

- Trong màu nhiệm thứ nhất năm sự vui có câu “Chúa toan cứu chuộc các sinh linh” có từ “sinh linh” được tác giả Tự Vị Annam Latinh giải thích nghĩa là “loài thụ tạo”. Nghĩa cổ theo Tự Vị Annam Latinh của từ này rộng hơn nghĩa trong tiếng Việt hiện đại, “sinh linh” là “muôn loài thụ tạo”. Tiếng Việt hiện đại giải thích “sinh linh” chỉ gồm “những người dân trong xã hội” mà thôi thì chưa đủ. (x.Mc 16,15; Rm 8,18-23)

- Trong màu nhiệm thứ hai năm sự vui có câu “Isave thánh đà già cả”, Tự Vị Annam Latinh giải thích “đà” nghĩa là “đã”. Câu trên đúng nghĩa từ “đã” không đúng luật thơ, khó vần điệu nên tác giả đã dùng từ “đà”.

- Cũng trong màu nhiệm thứ hai năm sự vui có câu “Cầu xin Chúa cả thiên đàng, cứu con cho khỏi các đàng tội khiên”. Từ “tội khiên” Đại Nam Quấc Âm Tự Vị giải thích đó là từ đồng nghĩa với từ “tội lỗi”, là từ cũ ít dùng.

- Trong màu nhiệm thứ tư năm sự vui có câu “Cho con thủ tiết* băng sương”. Từ “thủ tiết” nghĩa là “giữ gìn tiết hạnh”; “băng sương” Đại Nam Quấc Âm Tự Vị giải thích nghĩa là “lo lắng tứ phía”. Câu này nghĩa là “dù cuộc sống có lo lắng trăm bề thì xin giúp con đủ sức gìn giữ đức hạnh cho vẹn tròn”.

- Trong màu nhiệm thứ nhất năm sự thương có câu “Chúa vào cầu nguyện trong vườn Giệt”. Từ “vườn Giệt” là từ phiên âm của được viết giản lược của từ tiếng Latinh Getsemani (Giệt-si-ma-ni) còn gọi là “vườn cây dầu”.

- Trong màu nhiệm thứ nhất năm sự mừng có câu “Lạy ơn Ðức Mẹ cam thay”. Tự Vị Annam Latinh có mục từ “cam” được giải thích “đành lòng”; Đại Nam Quấc Âm Tự Vị có mục từ “cam” giải thích “cam chịu”. Câu này có nghĩa là “chúng con tạ ơn Mẹ vì Mẹ đã cam chịu những đau khổ” thông hiệp trong màu nhiệm cứu độ này.

- Trong màu nhiệm thứ hai năm sự mừng có câu “Bên hữu Dêu Cha tòa Chúa ngự”. Từ điển Việt-Bồ-La có mục từ “tôi tin kính Deos Cha” nghĩa là “tôi tin kính Thiên Chúa Cha”. Từ “Dêu” là từ phiên âm tiếng Latinh chỉ “Thiên Chúa”.

- Trong màu nhiệm thứ bốn năm sự mừng có câu “Ðến cơn nhất đán phi thường”. Từ “nhất đán” nghĩa là “một mai”, từ “phi thường” nghĩa là “những bất thường, những sự cố”, câu này có ý nói: “Một mai khi có những sự bất thường xảy đến”, xin cho con đừng vướng mắc vào phường Satan.

- Trong phần kết có câu “Cảm nhớ khong khen công cứu thục”. Từ “khong khen” đã giải thích trong Kinh Nghĩa Đức Tin, từ “thục” nghĩa là “chuộc”. Câu này nghĩa là “cảm nhớ ca khen công ơn cứu chuộc của Thiên Chúa”.

- Trong câu “Chúa xuống ơn rộng rãi man vàn” có từ “man vàn” nghĩa là “muôn vàn”, âm của từ “man” đọc là “muôn”.

Sr.Minh Thùy

Đa Minh Rosa Lima

 

MẬT HOA
Ảnh của Đặng Đức Cương
Con ong hút nhuỵ cành hoa,
Còn tôi chia sẻ Thịt Da của Người.
Con ong góp mật cho đời,
Còn tôi xin góp tiếng cười nhỏ nhoi.
(Trầm Tĩnh Nguyện)